Tíminn - 25.10.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Þriðjudagur 25. október 1988
Tímiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggerl Skúlason
Steingrímur Gíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskriftog dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Hvalarannsóknir
Á síðustu 5-6 árum hafa með vissu millibili verið
vaktar upp umræður um að hvalveiðar íslendinga stofni
fiskmörkuðum þjóðarinnar í hættu. Þessi hætta er talin
felast í því, að í mikilvægum markaðslöndum íslend-
inga, ekki síst í Bandaríkjunum, sé fyrir hendi almenn
andstaða gegn hvalveiðum, enda veki hvalveiðar andúð
fólks á hvalveiðiþjóðum.
Þessi andstaða gegn hvalveiðum er einkum sögð
byggjast á tvennu: því er annars vegar trúað að hvalir
séu í útrýmingarhættu og hins vegar er andstaðan talin
reist á rómantískum tilfinningaástæðum, sem tengjast
áhrifum barnauppeldis og bókmennta. Er það einkum
talið eiga við um Bandaríkjamenn, sem á síðari árum
hafa tekið miklu ástfóstri við sjávarspendýr, svo að
jaðrar við átrúnað, a.m.k. miðað við það atlæti, sem
þessi þjóð hefur sýnt vísundum og fleiri stoltum
landdýrum.
Hvað þá skoðun varðar að hvalir séu í útrýmingar-
hættu, þá er málum stórlega blandað í því efni. Það er
m.a. rangt, að hvalategundir, sem íslendingar sækjast
eftir, séu ofveiddar. Rannsóknir á hvalagengd við
ísland benda ótvírætt til þess að hvölum á íslenskum
hafsvæðum sé engin slík hætta búin. f»á er þess að geta
sem skiptir aðalmáli, að íslendingar stunda ekki
hvalveiðar í almennum skilningi þess orðs. íslendingar
veiða hvali nú eingöngu í litlu magni í vísindaskyni með
heimild í samþykktum Alþjóðahvalveiðiráðsins. Þessar
veiðar eru hluti af rannsóknaráætlun, sem nær yfir árin
1986-1990. Brýnt er að menn leggi sér þessa staðreynd
á minni, þvt að íslendingar stöðvuðu hvalveiðar í
atvinnuskyni frá og með 1. janúar 1986.
Krafan um það að „íslendingar hætti hvalveiðum“ er
því krafa um að stöðva hvalarannsóknir í samræmi við
áætlun þar að lútandi. Þetta er óaðgengileg krafa, enda
hefur ríkisstjórnin ákveðið að breyta ekki þeirri stefnu,
sem felst í fjögurra ára rannsóknaráætluninni, sem er
jákvæð aðferð til þess að öðlast staðgóða þekkingu á
ástandi hvalastofna hér við land, sem ætla má að hafi í
raun víðtækara gildi.
Það er að vísu rétt, sem fram hefur komið upp á
síðkastið, og heyrst hefur í umræðum undanfarin ár, að
þessi rökrétta og skynsamlega afstaða íslensku ríkis-
stjórnarinnar nái ekki eyrum hinna áhrifamiklu „hvala-
vina“ í heiminum og þeirra, sem halda uppi eins konar
átrúnaði á friðhelgi hvala umfram önnur veiðidýr.
Það er einnig rétt að „hvalavinir" virðast ráða yfir
miklu fé og áhrifamiklum útbreiðslutækjum til þess að
móta almenningsálitið í hvalamálinu að sínum smekk.
Það er auk þess alkunna að þeir skirrast ekki við að
beita nauðungaraðgerðum gegn íslendingum og leggja
m.a. ofurkapp á að spilla mörkuðum fyrir íslenskan fisk
og aðrar útflutningsvörur þjóðarinnar.
Hins vegar er það engan veginn í ljós leitt, að áhrif
þeirra á markaðsmöguleika íslendinga séu eins mikil og
til er stofnað með áróðri og hótunum. Pað hefur ekki
sannast að sölutregða á fiskafurðum í Bandaríkjunum
stafi af ofbeldishótunum grænfriðunga. Ef taka á mark
á slíku, þurfa sterkari sannanir að koma fram. Þar með
er ekki sagt, að grænfriðungar séu áhrifalausir í áróðri
sínum.
Fyrir íslenska ráðamenn er ekki annað að gera en
tefla fram rökum og réttum upplýsingum til þess að
andæfa öfgum „hvalavina“, ekki endilega til þess að
sannfæra þá, heldur til þess að ná eyrum þeirra, sem
hlusta á rök og vilja hafa það heldur, er sannara reynist.
Hvalamálið er að hluta til áróðursstyrjöld.
GARRI

lllllllllllll
Lesnarskopmyndir
í Morgunblaðinu á laugardag
tók Staksteinahöfundur taugakipp
út af Garrapistli á föstudag, þar
sem lýst var áhyggjum út af óhæfi-
legri útþenslu blaðs hans. Hann
leiðréttir þar tölur um prentuð
cintök Morgunblaðsins; þau eru
50.000 á dag en ekki 40.000 eins og
Garri hélt og er sjálfsagt að hafa
það sem sannara reynist í þessu
sem öðru. En síðan segir höfundur
pistilsins:
„Þá sýnir nidurstaða nýlegrar
lesendakönnunar sem Gallup-
stofnunin a íslandi gerði fyrir
Morgunblaðið, að þessar áhyggjur
Garra vegna áhugaleysis á efni
Morgunblaðsins eru ástxðulausar,
kom það meira að segja aðstand-
endum blaðsins þxgilega á óvart
hve mikið það er lesið.
Tölur um þetta birtust hér í
bíaðinu fyrir viku. Nokkrar þeirra
skulu endurteknar: 95, 1 % lesa inn-
lendar fréttir og H0,6% erlendar.
91% skoða nxr alltaf eða oft
myndir Signiund, 81,8% lesa dálk-
inn Fólk í fréttum. Sérhlöð Morg-
unblaðsins eru cinnig mikið lesin,
mest Á dagskrá á föstudögum af
65% lesenda og síðan Leshókin á
laugardögum af 61,1% lesenda og
þannig koll af kolli.“
Útvarpsdagskráin vinsæl
Sannleikurinn er vitaskuld sá,
eins og hver maður sér scm lesið
hefur tilvitnaðan föstudagspistil
Garra, að þcssar tölur gera ekki
annað en að staðfesta áhyggjur
hans út af litlum lestri Morgun-
hlaðsins. Það gefur augaleið að
nánast hver cinasti maður. scm ies
íslenskt dagblað, litur fyrst á það
scm blaðið hefur að segja í innlend-
um og erlendum fréttum, enda
oftast um útsíðuefni að ræða. Það
væri verulega vont mál fyrir Morg-
unblaðið ef þessar tvær tölur væru
einhverju sem nemur lægri en þær
eru þarna.
Sérstaka athygli vekur líka að
næst í röðinni skuli koma myndir
skoptciknarans Sigmunds og þátt-
urinn Fólk í fréttum. Skopmynd-
irnar eru einmitt efni af þeirri
tegund sem fólk lítur á þegar það
flettir í gegnuin blaðið í fljótheit-
um, og sama máli gegnir um Fólk
í fréttum. Þar eru birt stutt viðtöl
og smágreinar með myndum af
fólki sem kemur við fréttaumfjöll-
un dagsins, og er einmitt líka efni
af því tagi sem fólk staldrar gjarnan
við þegar blaðinu er Ilett.
Það er einnig áhugavert að þeir
á Morgunblaðinu skuli stæra sig af
því að fylgiritið Á dagskrá skuli
vera lesið. Það er útvarps- og
sjónvarpsdagskrá næstu viku, með
stuttum upplýsingum um einstaka
þætti, sem margir glugga auðvitað
í til að sjá hvað er framundan í
Ijósvakamiðlunum. Þá eru það
engin stórtíðindi að Lesbókin sé
vinsæl; hún á áratugasögu að baki
og vitað að margir hafa fyrir sið að
safna henni.
Það sem ekki er með
Það lýsir í rauninni furðulegri
einfeldni hjá þeim á Morgunblað-
inu ef þeim dettur yfir höfuð í hug
að halda því fram að það sé merki
um góðan lestur á blaði þcirra ef
fólk telur almcnnt að skopmyndir
og útvarpsdagskrá séu áhugaverð-
asta efni þess. Þær niðurstöður,
sem Staksteinahöfundur slær sér
mest á brjóst út af, staðfesta ein-
mitt það sem æ fleiri hallast að,
nefnilega að Morgunblaðinu sé
flett, en það sé ekki lengur lesið.
Meiri athygli hlýtur hitt að vekja
hvaða efni það er sem ekki kemst
þarna á blað. Til dæmis eru stjórn-
málaskrif blaðsins þar ekki með,
hvorki leiðarar, Staksteinar né
Reykjavíkurbréf, svo að ekki virð-
ist áhugi almennings á þeim skrif-
um nú vera mikill. Ekki er heldur
að sjá að greinar um ýmis dægur-
mál, sem jafnan er mikið af í
blaðinu, séu lesnar. Þær komast
hér ekki á blað, svo að líklegast má
telja að þær kafni bókstaflega talað
inni í öllu flóðinu. Það gefur ekki
góðar vonir um árangur fyrir þá
fjölmörgu sem jafnan þurfa að
koma sjónarmiðum sínum í hinum
ýmsu málum á framfæri og halda
kannski að blað með 50.000 cin-
taka útbreiðslu sé vænleg leið til að
ná eyrum þjóðarinnar.
Og sérstaka athygli vekur líka að
allar auglýsingarnar í Morgunblað-
inu komast hér ekki á blað. Ekki
er annars að vænta en að Gallup-
stofnunin á íslandi hafi munað
eftir að spyrja eftir áhuganum sem
þær kveiki, svo að eftir þessu að
dæma virðist hann ekki vera mikill.
I framhaldi af þessum upplýsingum
Staksteinahöfundar cr það því
vissulega íhugunarefni fyrir auglýs-
endur þessa lands hvernig sé eigin-
lega að fara fyrir Morgunblaðinu.
Ekki verður því annað séð en að
þessi Staksteinapistill staðfesti í
einu og öllu það sem hér var haldið
fram á föstudag, nefnilega að
Morgunblaðinu sé nú orðið í mesta
lagi flett en blaðsíðufjöldi þess sé
orðinn slíkur að það sé ekki lengur
lesið. Sem tryggur lesandi Morgun-
blaðsins hefur Garri áhyggjur af
þessu. Garri.
VÍTTOG BREITT
lllllllllllllllll
llllllll
Breiðu bökin
Þar sem neytendur hafa svikist
um að bruðla eins mikið og fjárlög
yfirstandandi árs gera ráð fyrir er
alveg Ijóst (eins og fjármálaráð-
herra segir) að hækka verður skatta
til að vega upp á móti ólukkans
sparnaðinum. Nokkra milljarða
vantar upp á að endar nái saman
vegna þess að innflutningur hefur
dregist sama, tolltekjur minnkað
og söluskatturinn hrapar vegna
þess arna. Þar að auki er innheimta
á söluskattinum skrambi erfið og
er haft eftir tollstjóranum í Reykja-
vík, að yfir 400 fyrirtæki skuldi á
annan milljarð króna og hafist ekki
undan að innsigla þau sem við
bætast.
Ekki er nema von að tómahljóð
sé í kassanum og til einhverra
bragða verður að grípa þegar ekki
dugir lengur að skattleggja eyðsl-
una og eftir að hinir mætustu menn
hafa lagt höfuðin í bleyti er niður-
staðan sú að vegna breyttra að-
stæðna sé kannski réttast að fara
að skattleggja eignir og tekjur og
þá ekki einvörðungu launatekjur
þeirra sem fá útborgað samkvæmt
kauptöxtum launþegasamtaka.
Hagsmunaféiög eignafóiks
Nýi fjármálaráðherrann okkar
hefur ráð undir rifi hverju og hefur
hann látið að því liggja í hverju
stórviðtalinu af öðru, að aukin
skattlagning sé ekkert vandamál
og viti hann mæta vel hvar á að
bera niður til að ná í auknar tekjur
landssjóðnum til handa. Fjár-
magns- og eignatekjur verða skatt-
heimtumönnum auðveld bráð.
Varla hafði hann sleppt þessum
orðum í hið fyrsta sinn þcgar einn
af fjármögnunarjöfrum landsins
rauk til og stofnaði félag sparifjár-
eiganda. Samtímis voru stofnuð
samtök gjaldþrötamanna, en í það
félag geta sparifáreigendur vænt-
anlega gengið þegar ný skattalög
sjá dagsins ljós og Ólafur Ragnar
lætur greipar sópa um bankabækur
og skuldabréf.
Embættistaka fjármálaráðherr-
ans var svo mögnuð að hann var
varla kominn inn úr dyrum Arn-
arhváls þegar eitt af merkustu
fjármögnunarfyrirtækjum landsins
fór á hvínandi hausinn og skömmu
síðar báðu aðaleigendur þess fó-
geta að gera sér þann greiða að
úrskurða sig gjaldþrota.
Það er nefnilega allt betra en að
lenda í þeim hremmingum að
borga skatta.
Þeir sem áttu inni aura hjá
fjármögnuanarfyrirtækinu losna
vonandi einnig við að borga skatta
af hinum góðu vaxtakjörum sem
þar var boðið upp á.
En illt væri í efni ef öll hin
fjármögnunarfyrirtækin færu yfir
um vegna skatta á fjármögnunar-
gróða, en þau tóra sennilega fram
að þeim tíma að skattur verður
lagður á en verða ekki gjaldþrota
af umtalinu einu saman.
Tekjur og skatttekjur
Fjölmiðlar halda áfram að barna
væntanlegar tillögur um tekjuöflun
ríkissjóðs vegna of mikils sparnað-
ar. Meðal þess sem þar kemur
fram er, að til standi að hækka
ellilífeyrisaldur upp í 70 ár, sem
kvað vera rugl og að ellilífeyrir
verði tekin af hátekjumönnum,
það er þeim sem hafa fyrir svo og
svo mörg þúsund krónur á mánuði
í laun og, eða tekjur af fjármagni
eða eignum.
Auðvitað er allsendis óþarfi að
taka ellilífeyrinn af fólki sem þann-
ig er ástatt fyrir. Galdurinn er ekki
annar en sá að skattleggja tekjurn-
ar hvernig sem þær eru til komnar
og á hvaða aldri sem fólk er. Þá má
allt eins borga hátekjufólkinu elli-
lífeyri og taka hann af því aftur
með sköttum.
Enginn hefur enn dirfst að taka
sér orðið stóreignaskattur í munn,
því þá mundi allt eignafólk í land-
inu ærast, eins á árum áður þegar
gera átti tilraunir til að skattleggja
þá sem eitthvað eiga og þéna.
Enn er einn skattur ónefndur,
sem er álíka illa þekktur á íslandi
og í ættarveldum rómensku Amer-
íku. Það er erfðaskattur.
Stóreignir, fyrirtæki, hlutabréf,
landflæmi og hlunnindi og verð-
mæti alls konar ganga til lögerfinga
án þess að greiddur sé nema óveru-
legur skattur af.
I allri jafnréttisþvælunni og
margs kyns mismunun sem á að
vera á milli þegja þessa lands er
aldrei minnst á mesta aðstöðumun-
inn, sem er erfðaféð. Sumir erfa
ekkert, aðrir lítið og enn aðrir
einhver lifandis ósköp án þess að
þeim sé nokkru sinni talið það til
tekna.
Ríkisvald sem er með nefið niðri
í hverju einasta launaumslagi
þeirra sem selja vinnu sína, kemur
ekkert við hvaða tekjur fólk hefur
af fjármagni sínu eða eignum og
erfðaauður gengur á milli ættliða
af guðs náð eins og völd einvalda
hér áður fyrr.
Líklega skynsamlegast fyrir
fjármálaráðherra að vera ekkert
að vasast í að leita að nýjum
skattþegnum, en halda uppteknum
hætti ótal fyrirrennara sinna, að
leggja byrgðanar á bak þeirra sem
auðveldast er að féfletta, launa-
fólkið.
Það fæst nefnilega aldrei svar við
því hverjir eiga ísland og lepja
rjómann ofan af því sem landið
hefur að bjóða. OÓ