Tíminn - 01.03.1989, Síða 5

Miðvikudagur 1. mars 1989
Tíminn 5
Sr. Heimir Steinsson.
Sr. Jón Bjarman.
Sr. Ólafur Skúlason.
Sr. Siguróur Sigurðsson.
Nokkrar áherslur « ritgerðum þeirra sem gefið hafa kost á sér í embætti biskups:
Áherslurnar ólíkar hvað
varðar hlutverk biskups
Til að létta kjörmönnum biskupsvalið, sem nú er hafíð,
beitti Prestafélag íslands sér fyrir því að þeir guðfræðingar,
sem gáfu kost á sér til kjörsins, skrifuðu ritgerð um
megináherslur sínar í guðfræði. Voru þeir einnig beðnir að
fjalla um biskupsembættið, ytra starf kirkjunnar og
skipulag með sérstöku tilliti til tengsla við ríkið, og innra
starf kirkjunnar, en það varðar boðun, helgisiði, þjónustu
og söfnuði, svo og innra skipulag.
í þessum ritgerðum gætir nokk-
uð mismunandi viðhorfs til ýmissa
þátta. Efnið er mikið og víða
komið við og er hér því aðeins gerð
stuttleg grein fyrir nokkrum áhersl-
um þeirra fjögurra guðfræðinga
sem svöruðu erindi Prestafélags-
ins. Þeir sem svöruðu P.í. voru
þeir 'sr. Heimir Steinsson, prestur
og þjóðgarðsvörður á Þingvöllum,
sr. Jón Bjarman, sjúkrahúsprestur
á Landspítalanum, sr. Ólafur
Skúlason, dómprófastur og vígslu-
biskup, ogsr. Sigurður Sigurðsson,
prestur á Selfossi og formaður
Prestafélags íslands. Voru ritgerðir
þeirra um tíu blaðsíður að lengd
hver um sig og er þeirra getið hér
í réttri stafrófsröð í örstuttu máli.
Lágmarkshlutur
almennings
Yfirskrift ritgerðar sr. Heimis
Steinssonar er „Að varpa eldi á
jörðu“. Hið eiginlega guðfræðilega
verkefni kirkjunnar segir hann
byggjast á hinni róttæku uppfyll-
ingu, sem stendur frammi í fæðingu
frelsarans, lífi hans, krossdauða og
upprisu. Þar sem Kristur er uppris-
inn tekur hann á sig kvöl sundraðra
samfélagsþátta, en áþreifanleg
framkvæmd veltur á djörfung
kirkjunnar. „Kirkjan sættir sig
væntanlega ekki við að gjörast
farandsali á „frjálsum“ flóamark-
aði sundurlyndis og andlegrar ör-
birgðar. ... Kirkjan hefur eina
perlu á boðstólum. Perlan kostar
aleigu kaupandans," segir sr.
Heimir á einum stað.
í kaflanum um þjóðfélagsum-
ræðuna segir sr. Heimir að setja
beri fram afdráttarlausa kröfu um
lágmarkshlutskipti almennings,
sem kirkjan beri í rauninni ábyrgð
á gagnvart Drottni. „Kirkjan þarf
í þessu efni ekki að óttast tíma-
bundna vanþóknun stjórnmála-
flokka. Hún var hér á undan þeim
og verður, þegar þeir eru farnir."
Þetta starf kallar sr. Heimir boðun
fagnaðarerindisins í verki. Enginn
þurfi að vera uggandi um að okkur
takist að stofna guðsríki á jörðu,
því róttækri kröfu kristindómsins
fullnægi Kristureinn.
Þá má geta þess að sr. Heimir
telur hæfa að biskup sitji, „að öllu
sjálfráðu", eigi lengur en liðlega
áratug í embætti. Á þeim tíma sé
líklegt að honum takist að koma
þeim málum fram, sem hann telur
mestu varða.
Þrír biskupar
Sr. Jón Bjarman leggur til grund-
vallar sinni ritgerð það álit sem
hann vann að í starfsháttarnefnd
fyrir hálfum öðrum áratug. Leggur
hann áherslu á aðenginn eðlismun-
ur sé á embætti biskups og prests,
en hinu fyrrnefnda fylgi vitanlega
meiri ábyrgð út frá tilsjónarhlut-
verkinu. Meðal þess sem segir í
ritgerð hans er að krafa sú lifi að
biskupsstólarnir á Hólum og í Skál-
holti verði endurreistir og biskupar
verði því þrír í landinu. Telur hann
að kröfur þær sem gerðar eru til
biskups íslands séu ofurmannlegar
eins og skipulagið er núna og á
einskis manns færi að sinna þeim
svo fullnægjandi sé.
Varðandi þjóðmálaumræðuna,
segir sr. Jón, að kirkjan sé engin
þjóðmálahreyfing, þótt hún tali til
þjóðmálahreyfinga og áminni þær.
„Kirkjan sækist ekki eftir verald-
legu valdi, en hún verður að tala
gegn því þegar það beitir ranglæti
og brýtur á þegnunum." Segist sr.
Jón því vera stuðningsmaður hug-
myndar um stofnun þjóðmálaráðs,
þar sem leitast verður við að byggja
á forsendum fagnaðarerindisins og
kristnu siðferðismati annars vegar
og traustri þekkingu á þjóðfélaginu
hins vegar.
Um skipulag kirkjunnar segir
hann að síðustu tillögur um breyt-
ingar á lögum um skipan presta-
kalla verði að kynna mjög vel og
ná verði fram víðtæku samþykki á
öllum vettvangi kirkjunnar, áður
en þær verða lagðar fyrir Alþingi.
Skýrari reglur
um yfirstjórn
Eitt af því sem sr. Ólafur Skúla-
son gerir að umtalsefni í sinni
ritgerð, er að á tímum fjölhyggju,
fjölmiðlunar og samskipta við önn-
ur menningarumhverfi, standi
kirkjan frammi fyrir nýjum vanda.
Því beri að auka fræðslustarfsemi
og efla safnaðarstarf, en einnig
koma fram með markviss áhrif á
þjóðfélagsumræðuna. í því skyni
geti kirkjan boðað til ráðstcfna og
námskeiða á ýmsum sviðum.
í kaflanum um biskupinn leggur
sr. Ólafur áherslu á eftirlitshlut-
verk hans. Hann eigi að stappa
stálinu í presta og söfnuði með
uppörvun og leiðbeiningum. í því
sambandi telur sr. Ólafur ekki
óeðlilegt að athugað verði hvort
biskup geti ekki haft aðsetur í
landshlutum til skiptis ákveðinn
tíma í senn. Auk þessa hlutverks
eigi biskup að gefa út yfirlýsingar í
öllum efnum þar sem hann er tákn
kirkjunnar gagnvart þjóð og valds-
mönnum. Til að biskupi sé gert
kleift að gegna bjónustu við
söfnuðina, telur sr. Ólafur að fylgj-
ast verði vel mcð reynslu af cflingu
á þjónustu vígslubiskupanna.
I kaflanum um prestastefnu,
kirkjuþing og kirkjuráð, bendir sr.
Ólafur á að hvergi sé kveðið á um
hver skuli senda mál til hvers
þessara aðila. Marka þurfi því
skýrari reglur um yfirstjórn kirkj-
unnar. Einnig sé nauðsynlegt að
koma ákvæðum kirkjunnar um
leikmannastefnu inn í löggjöf og
efla stefnuna samhliða því að leik-
menn gangi almennt fram til frek-
ari þjónustu og forystu.
Að opna kirkjuna
Sr. Sigurður Sigurðsson bendir á
að samtíð okkar sé trúboðsakur,
þar sem enn á ný þurfi að berjast
fyrir sannleikanum um að Guð er
Guð. Á trúboðsakrinum skipti
iniklu að skilja hugsunarhátt þeirra
sem boða á trúna. Nauðsynlegt sé
að opna kirkjuna fyrir hræringum
samtíðarinnar til að hún geti af
alvöru brugðist við því, scm er að
gerast á ólgusjó upplausnar í sam-
tíðinni. Einnig þurfi að opna kirkj-
una með aukinni tilbeiðslu og lof-
gjörð og biðja þess að Drottinn
taki ekki anda sinn frá hcnni. Nú
standi kirkjan auk þess frammi
fyrir gagngeri endurskoðun á
sambandi ríkis og kirkju, hvort
hún verði ríkiskirkja eða þjóð-
kirkja.
Um embætti biskupsins segir
hann, að það sé ekki annað eða
flóknara en eðli embættis yfirleitt í
kirkju okkar. Biskup eigi að láta
sér við koma allt líf kristinna
manna og vinna að alefli með þeim
öflum sem eru að verki í heilbrigð-
um söfnuði. Þannig sé biskupinn
fyrst og fremst þjónn safnaðarins.
Biskup sé enginn sjálfskipaður
sálusorgari prestanna, en eigi að
láta sig hag þcirra skipta í efnalegu
og andlegu tilliti í sama mæli og
hann gerir til þeirra kröfur. Starfs-
aldur biskups telur sr. Sigurður að
þurfi ekki að vera lengri en fimm-
tán ár og lækka mætti eftirlauna-
aldur biskups í sextíu ár. Hann
segir einnig að sameiginlegar þjón-
ustustofnanir kirkjunnar eigi ekki
að starfa undir beinni stjórn
biskups, né á persónulegri ábyrgð
hans, umfram söfnuði og starfsemi
þeirra. í þessu sambandi megi ekki
rugla saman hcitunum biskups-
stofa og kirkjuhús, sem hýsirýmsar
þjónustustofnanir. KB
Biskupskjöriö runniö af staö:
Kjörseðlarnir
komnir í póst
Kjörseðlar og önnur
kjörgögn í biskupskjöri
voru send af stað í ábyrgð-
arpósti sl. mánudag og má
því segja að sjálft biskups-
kjörið sé hafíð. Það verða
160 kjörmenn sem fá í hend-
ur kjörseðla og verður þeim
vitanlega nokkur vandi á
höndum, þar sem verið er
að velja mann til starfa í
æðsta og áhrifamesta
stjórnunarembætti þjóð-
kirkjunnar. Við lok mars-
mánaðar ættu niðurstöður
að liggja fyrir og þá verður
einnig Ijóst hvort kjósa þarf
í annað sinn, eða hvort
úrslitin ráðast í þessu kjöri.
Ef ekki næst stuðningur meiri-
hluta kjörmanna við einn kjör-
gengan mann, verður að ganga til
kosninga að nýj u. Tekur það u. þ. b.
fjórar vikur eins og fyrra kjörið til
biskups. Ef enginn einn kjörgengur
maður nær meirihluta í því kjöri,
verður sá valinn til embættis bisk-
ups sem flest hefur atkvæðin. I því
kjöri verður aðeins kosið á milli
þriggja efstu manna úr fyrra bisk-
upsvali. Það er því ljóst að ef
enginn einn nær meirihluta, áttatíu
og einu atkvæði eða meira, verður
kosið milli þriggja af þeim fjórum
mönnum sem hér er getið á öðrum
stað í blaðinu. KB