Tíminn - 14.03.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Þriðjudagur 14. mars 1989
Ttmiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
_____Framsóknarfélögin í Reykjavik
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. mars hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 900.-, verð í lausasölu í 80,- kr. og 100,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 595.- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Fordæmi stjórnvalda
Vafalaust munu margir líta svo á, að tillaga um
að afnema vínveitingar á vegum ríkis og ríkis-
stofnana sé óraunsæ og í líkingu við það að ganga
gegn óvæðum straumi.
Hér verður ekki skorið úr um það hvað telst
„raunhæft“ í þessu efni miðað við almenningsálit
og ríkjandi viðhorf í áfengismálum um þessar
mundir. Því er þó ekki að leyna að viðhorfin eru
talsvert önnur nú en var 1930, þegar sjálfsagt þótti
að útiloka vínveitingar í veislum í sambandi við
1000 ára afmælishátíð Alþingis. Þá tókst að halda
Kristjáni konungi og tignarmönnum frá ýmsum
löndum ágætar veislur án þess að vín væri veitt,
hvorki veikt né sterkt.
Samanburður af þessu tagi leiðir í ljós að allt er
afstætt, að því er tekur til þess sem talið er
raunsætt og viðeigandi, svo í veisluháttum sem
öðru. Fyrr á þessari öld átti almenn bindindis-
stefna miklu fylgi að fagna hér á landi, og það kom
fram í áfengislöggjöf og veislusiðum, ekki síst hjá
opinberum aðiljum, ríki og sveitarfélögum.
Nú er öldin önnur hvað þetta varðar. Áfengis-
löggjöfin er gerbreytt, viðhorf almennings til
áfengisneyslu og meðferðar þess er naumast
hliðholl algeru banni á vínveitingum í opinberum
veislum. Þeir, sem gera tillögur um slíkt, munu
áreiðanlega mæta andstöðu. Þrátt fyrir það hafa
tíu alþingismenn úr ýmsum stjórnmálaflokkum
flutt tillögu á Alþingi um að allar vínveitingar á
vegum ríkis og ríkisstofnana verði afnumdar
innan þriggja ára.
Ljóst er af greinargerð þeirri, sem fylgir tillögu
flutningsmanna, að þeir hafa í huga það for-
dæmisgildi, sem það hefur að æðstu stjórnvöld
landsins veiti ekki áfenga drykki í veislum sínum
og móttökum. Það er skoðun flutningsmanna, að
nauðsynlegt sé að draga úr áfengisneyslu þjóðar-
innar og benda á það með réttu að íslendingar
eiga við stórfellt áfengisvandamál að stríða.
í greinargerðinni er á það minnt, að áfengis-
neysla sé eitt alvarlegasta heilbrigðismál allra
þjóða. Af þeim sökum hefur Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunin samþykkt að þjóðirnar setji sér
það markmið að draga úr áfengisneyslu um 25%
fram til næstu aldamóta. Því má við bæta, að
yfirleitt hafa vínneysluþjóðir heimsins gert sáralít-
ið til þess að framfylgja þessari samþykkt í verki,
þótt dæmið frá Sovétríkjunum sé að vísu eftirtekt-
arvert.
Þótt e.t.v. sé Alþingi ekki við því búið að
samþykkja óbreytta þingsályktunartillögu tí-
menninganna undir forystu Jóns Helgasonar, þá
er ástæða til að hvetja stjórnvöld til þess að draga
úr áfengisveitingum í veislum og móttökum. Þótt
ekki séu hafðar uppi neinar ásakanir um að ofgert
sé í þessu efni eins og nú háttar veislusiðum, þá
skal undir það tekið að fordæmi stjórnvalda um
fyllsta hóf í þessu efni er mikils virði.
GARRI
OSVIFNI
Viðbrögð Grænfriðunga við
ósýndri kvikmynd Magnúsur
Guðmundssonar um vinnubrögð
þeirra á norðurslóðum vekja tals-
verða furðu. Það hefur komið
fram í fjölmiðlum að þeir hafa sent
íslenska ríkissjónvarpinu hótun-
arbréf þar sem heitið er öllu illu,
þar með talið málaferlum, ef sjón-
varpið leyfi sér að sýna íslending-
um þessa mynd. Ekki er annað að
sjá en að Grænfriðungar beri fyrir -
sig eintómar tylliástæður, svo sem
að þeir hafi látið höfundi myndar-
innar í té efni á filmum, scm
einhverjar sögusagnir gangi um að
hann noti þarna á móti þeim aftur.
Hér eru furðuleg viðbrögð á
ferðinni. Grænfriðungar eru al-
þjóðleg samtök, sem hafa enga
lögsögu á íslandi. Eins og öll önnur
sambærileg samtök verða þeir að
vera við því búnir að svara gagn-
rýni, sem fram kann að koma á
starfsemi þeirra. Þar með talið
gagnrýni sem felur í sér að þeim sé
borið á brýn að hafa falsað hei-
mildamyndir.
Áróður á brauðfótum
Nú tekur Garri fram að hann
hefur ekki frekar cn Grænfriðung-
ar séð heimildamyndina sem deilan
snýst um. Væntanlega lætur sjón-
varpið þó ekki hótanir þeirra á sig
frá heldur sýnir okkur myndina
eins og talað hefur verið um,
þannig að færi gefist á að taka
afstöðu til hennar.
En af því, sem ráða hefur mátt
að fréttum um efni hennar, er svo
að sjá að þar sé haldið uppi all-
harðri gagnrýni á starfscmi Græn-
friðunga, og sérstaklega á það
hvernig starfsemi þeirra hafi leikið
ýmsa þjóðfiokka á norðurslóðum,
eskimóa og fieiri. Einnig er svo að
sjá af fréttum að þeim sé þarna
beinlínis boríð það á brýn að hafa
falsað heimildir og búið til kvik-
myndir af ósönnum atburðum
málstað sínum til framdráttar.
Hér er vitaskuld um mjög
óskemmtilega gagnrýni fyrir
Grænfriðunga að ræða. Jafnvel
þótt ekki reyndist vera nema lítill
fótur fyrir henni þá er slíkt eigi að
síður mjög alvarlegt fyrir samtök á
borð við félagsskap þeirra. Þeir
eiga allt sitt undir því að vera
trúverðugir í augum almennings.
Hér á Islandi höfum við líka nú
undanfarið fengið að kynnast
áþreifanlega vægast sagt heldur
leiðinlegri hlið á bardagaaðferðum
Grænfriðunga. Þeir eru nú þegar
búnir að vaida okkur talsverðu
tjóni með áróðri sínum gegn sölu-
vörum okkar á markaði erlendis.
Þessum áróðrí hafa þeir haldið
uppi jafnt þó að margsýnt hafi
verið fram á að hann stendur allur
á brauðfótum. En þeir hafa haldið
áfram árásum sínum á okkur þrátt
fyrir þær einföldu staðreyndir að
hvalastofnarnir umhverfis landið
eru síður en svo í nokkurri hættu
vegna veiða okkar.
Ritskoðun
Þannig höfum við fslendingar
fengið að kynnast því á sjálfum
okkur hvemig Grænfriðungar
vinna. í hvalamálinu höfum við
góðan málstað sem við þurfum
síður en svo að læðast með veggj-
um út af. Við erum einfaldlega sem
fiskveiðiþjóð að nýta villtan dýra-
stofn í hafinu umhverfis landið, á
sama hátt og fjöldamarga aðra. Og
því fer fjarri að þessum stofni stafi
hætta af.
A þessi rök hafa Grænfriðungar
ekki viljað hlusta. Samtök þeirra
hafa sýnt sig að vera rökheld í
málinu. Þvert ofan í allar vísinda-
legar niðurstöður hafa þeir haldið
áfram áróðri sínum gegn íslenskum
vörum og þannig bakað okkur
talsvert fjárhagstjón, að ógleymd-
um öllum óþægindunum. Slíkur
félagsskapur getur ciginlcga ekki
ætlast til þess að sitja uppi með
skjannahvítt mannorð á Islandi.
Hvað þá að hann geti sagt íslensk-
um fjölmiðlum fyrir verkum, eða
svona yfirhöfuð ætlast til þess að
vera tekinn alvarlega hér á landi.
í þessu Ijósi er nýjasta hótun
Grænfriðunga fáránleg. Þeir eru
að fara fram á rítskoðun í rikisrckn-
um fjölmiðli hér á landi, á grund-
velli þess að samtök þeirra séu svo
heilög að þau megi undir cngum
kringumstæðum gagnrýna. Engu
er líkara en að þar eigi að vera á
ferðinni einhverjar hcilagar kýr.
Og þetta gera þeir beint ofan í þá
ruddafengnu framkomu sem þeir
hafa undanfarið verið að sýna okk-
ur og söluvörum okkar í grann-
löndunum. Þetta gera þeir líka án
nokkurs tillits til þess hvort vera
kunni að gagnrýnin í kvikmynd-
inni, sem þeir hafa ekki enn séð,
kunni að eiga við rök að styðjast.
Hér skiptir í rauninni engu máli
hvort umrædd kvikmynd er góð
eða slæm. Hótunum af þessu tagi
á að svara fullum hálsi. Þó ekki
væri nema vegna þessara hótana
þá á sjónvarpið að sýna okkur
myndina. Og leyfa Grænfriðung-
um síðan að stefna ef þá lystir.
Framkoma þeirra í þessu máli er
ekkert annað en ósvífni af grófustu
tegund. Garri.
lillllllllilllllllllllllll VÍTTOG BREITT !:!!!II|í!: ":;!!!!:■ ;:.!ll!!:: :I;HItiíí;:, '""'Hili::... ^1"!1
Einkaskoðun tryggingafélaga
Mikið trúboð er rekið til að reka
á eftir sölu ríkisfyrirtækja. Ríkis-
rekstur á að vera óhagkvaemur, dýr
og um fram allt klafabundinn í
óskilgreindum kerfum og þjónusta
ríkisfyrirtækja á að vera fyrir neð-
an allar hellur, segja trúboðar
einkaframtaksins.
Vel er hægt að taka undir sitt-
hvað af þessu og mörg ríkisfyrir-
tæki eru allt eins vel komin í
höndum einkaaðila, þótt það sé
engan veginn einhlítt.
Bifreiðaskoðun ríkisins varlöng-
um þyrnir í augum andstæðinga
ríkisreksturs. Oft var á það bent
hve afgreiðsla þar væri stirð og að
kerfiskarlar hefðu ekki þá þjón-
ustulund til að bera sem einkennir
einkaframtakið og fyrirtæki þess.
Að því rak að Bifreiðaeftirlit
ríkisins var lagt niður og stofnað
var hlutafélag sem gefið var nafnið
Bifreiðaskoðun íslands hf.
Mikil kerfisbreyting það.
Auðvitað kom ekki til greina að
veita einkaframtakinu einhvers
konar frelsi til að annast bílaskoð-
un, t.d. með því að löggilda bíla-
verkstæði til að annast skoðunina.
Bara skoða
Nokkir eiginhagsmunaaðilar í
bílabransanum rottuðu sig saman
til að taka við hlutverki ríkisins.
Bílainnflytjendur og tryggingafé-
lög eru þar fremst í flokki.
Þegar hin stolta og frjálsa stofn-
un tók til starfa var mikið um
dýrðir og mikil kynningarstarfsemi
fór fram. Þar kom m.a. fram að hér
eftir sæti þjónustan við viðskipta-
vininn í fyrirrúmi og skýrt var tekið
fram, að einkaskoðunin mundi ein-
ungis skoða bíla en tæki ekki að sér
neins konar rukkunarhlutverk fyrir
óskylda aðila, eins og ríkiseinok-
unin gerði áður.
Hlutafélagið sem skoðar bíla
byrjaði auðvitað á því að hækka
skoðunargjöld langt upp yfir það
sem ríkisfyrirtækið vogaði sér
áður.
17 milljón króna skoðunarbíll
var keyptur hið snarasta, því nú
var komið að framförum í bíla-
skoðun. Það appirat á að brúka úti
á landi svo að ekki þurfi að notast
við bílaverkstæði þau sem fyrir
eru. Það sem af er árinu hefur
gengið eitthvað illa að mismuna
ferlíkinu milli staða af ófyrirsjáan-
legum ástæðum, eða hvað?
Nú er það, að einn af mörgum
bíleigendum þessa lands ætlar að
fara að njóta þjónustu hins nýja og
frjálsa fyrirtækis í einkaeign og
láta skoða bílinn sinn og hyggur nú
gott til að vera laus við allan gamla
durtsháttinn og hnjaskið sem
gjarnan fylgdi bílaskoðun áður
fyrr, þegar aldrei virtist nóg af
plöggum og stimplum sem gera
bíla ökufæra og var mikið sport
opinbers skoðunarfólks að senda
aðra út og suður eftir stimplum svo
að skoðun gæti farið fram.
Um efnið hefur verið skrifuð að
minnsta kosti ein merk bók og er
sálfræðileg hrollvekja.
Samtrygging hf.
Skemmst er frá að segja að
starfskraftur í einkageiranum, sem
situr í glerbúri, tilkynnir vesaling
þeim sem ætlar að fá bílinn sinn
skoðaðan, að það vanti kvittun
fyrir tryggingagjöldum í skjalasafn
bílsins.
Gamla, lamandi kerfismartröðin
grípur um sig og eins og vel vaninn
þræll er ekki hægt að stynja upp
öðru en, Takk, og fara.
Það er ekki fyrr en síðar að sú
glæta kviknar að tryggingafélögin
eru farin að nota hlutafélag sitt,
Bifreiðaskoðun Isiands hf, til að
beita lögum um bílaskoðun sem
fjárpynd á viðskiptavini sína með
því að láta hlutafélagið neita að
skoða bíla nema tryggingagjöldin
séu greidd.
Báknið er svo sannarlega kyrrt.
Þegar einkaskoðunin hf hefur
vísað viðskiptavini sínum og trygg-
ingafélaga frá á hæpnum forsend-
um, kemst hann að því að engin
rukkun hafi borist um að greiða
gjaldið eða hve mikið það var. Við
eftirgrennslan var sagt að það væri
í pósti.
Nákvæmlega viku síðar, 7
dögum, barst rukkunin, sem við-
skiptavinurinn átti að vera búinn
að borga og sýna stimplaða í einka-
skoðun tryggingafélaganna viku
fyrr.
Ekki er hægt að segja að það sé
system í þessu galskap, fremur en
öðru alræði tryggingafélaga, sem
hækka iðgjöld langt fram úr verð-
bólgu ár eftir ár og komast upp
með nánast hvað sem er gagnvart
viðskiptavinum sínum í skjóli
þeirrar einstöku aðstöðu að þykj-
ast vera sjálfstæð fyrirtæki í frjálsu
hagkerfi en eru ekki annað en
inarghöfða einokunarþurs.
I stað þess að þjóna viðskiptavin-
um sínum. eins og miklum fjárfúlg-
um er eytt í að auglýsa, eiga
viðskiptavinirnir að sendast út og
suður og borga vel fyrir að fá að
halda úti miklu bákni samtrygging-
ar hf. ’ OÓ