Tíminn - 16.06.1989, Blaðsíða 11

10
T,íminn
Föstudagur 16. júní l^ö9
Föstudagur 16. júní 1989 . tíhVihn Í1
Svo virðist sem kominn sé fram nýr
tónn í afstöðu Alþjóða hvalveiðiráðsins
gagnvart málstað fslendinga í hvalamál-
inu svokallaða. Eftir að samstaða náðist
á ársfundi Alþjóðahvalveiðiráðsins um
ályktunartillögu varðandi hvalveiðar ís-
lendinga í vísindaskyni segist Halldór
Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra vera
bjartsýnni en nokkru sinni fyrr hvað
varðar stöðu íslendinga og segist jafn-
framt vera bjartsýnn á að hvalveiðar í
atvinnuskyni geti hafist að nýju árið
1991.
Á fundi með blaðamönnum í gær kom
einnig fram í máli ráðherrans að sam-
þykkt tillögunnar feli í sér samstarfsvilja
annarra þjóða hvað varðar stefnu íslend-
inga. Sjávarútvegsráðherra sagði einnig
að stefna íslendinga væri enn sú að nýta
hvalastofnana og stefnt verði aö því að
hefja hvalveiðar í atvinnuskyni að nýju.
Slík ákvörðun verði þó tekin með tilliti
til niðurstaðna vísindarannsókna á stærð
hvalastofnanna.
Hvalveiðar á ný 1991?
í ár lýkur veiðum samkvæmt rannsókn-
aráætlun varðandi hvalveiðar í vísinda-
skyni og er ráðgert að veiða 68 langreyðar
sem er sami fjöldi og í fyrra. í upphafi
fundar hvalveiðiráðsins lýsti Halldór Ás-
grímsson því yfir að íslendingar myndu
ekki veiða hvali í vísindaskyni á árinu
1990 og að frekari ákvarðanir biðu niður-
stöðu heildarúttektar á hvalastofnunum
sem á að vera lokið fyrir næsta ársfund
hvalveiðiráðsins sem verður í júní eða
júlí á næsta ári.
Sjávarútvegsráðherra sagði á fyrr-
nefndum blaðamannafundi að hann teldi
ekki miklar líkur á að endanlegar niður-
stöður fáist á næsta ársfundi en vænti þó
þess að á fundi hvalveiðiráðsins sem
haldinn verður í maí 1991 í Reykavík
ráðist framtíð hvalveiða íslendinga í
atvinnuskyni.
Ályktunartillagan
Að ályktunartillögunni sem olli þessum
umskiptum í stöðu fslendinga stóðu ell-
efu þjóðir, þar á meðal Vestur-Þýska-
land, Bandaríkin, Sviss og Svíþjóð sem
hingað til hafa gagnrýnt harðlega hval-
veiðar íslendinga í vísindaskyni. Við
undirbúning ályktunarinnar var haft
samráð við íslendinga og var hún sam-
þykkt samhljóða.
f ályktuninni kemurfram meðal annars
að ísland hafi staðið við fyrirheit um að
ieggja fram sérstaka skýrslu um niður-
stöðu veiðanna 1988 og að gerðar hafi
verið ýmsar endurbætur á rannsóknar-
áætluninni. Einnig er þess getið að hvala-
talningar íslendinga hafi verið mikilvægt
framlag til vitneskju um hvalastofna í
Norður-Atlantshafi og að rannsóknir ís-
lendinga hafi verið framkvæmdar af vís-
indalegri nákvæmni. Þá segir einnig að
íslenska sendinefndin hafi lýst því yfir að
fallið verði frá veiði á tíu sandreyðum
sem fyrirhuguð var í sumar. í tillögunni
er mælst til þess að ísland endurskoði
fjölda veiddra langreyða í sumar en
upphaflega áætlunin gerir ráð fyrr töku
80 dýra. Sendinefnd íslands ákvað að
verða við þessum tilmælum og lýsti því
yfir að veiddar yrðu allt að 68 langreyðar.
Lýstu Bandaríkjamenn yfir sérstakri
ánægju með skjót viðbrögð íslendinga
við ályktuninni og ákvörðun um fækkun
veiddra dýra og töldu þeir mikils að
vænta af niðurstöðum rannsóknanna.
Á fundinum bauð talsmaður íslensku
sendinefnarinnar að aðalfundur ráðsins
árið 1991 yrði haldinn í Reykjavík og var
það samþykkt með lófataki. Þetta boð
sendinefndarinnar er til komið fyrst og
fremst vegna þess að annars hefði fundur-
inn ekki verið haldinn fyrr en um haustið
en slíkt er of seint með tilliti til hugsan-
legra hvalveiða þá um sumarið.
Þess má geta að sendinefnd Bandríkj-
anna fór lofsamlegum orðum um vísinda-
áætlun íslendinga, en hingað til hafa
Bandaríkin, auk nokkurra annarra
þjóða, sýnt tortryggni gagnvart áætlun-
inni. Stuðningur Bandaríkjanna er sér-
staklega mikilvægur þar sem þau hafa
hingað til verið mjög valdamikil innan
hvalveiðiráðsins og haft þar mest áhrif á
undanförnum árum.
Framhaldið
í júlí og ágúst eru fyrirhugaðar alþjóð-
legar hvalatalningar á Norður-Atlants-
hafi og munu íslendingar taka þátt í þeim
með svipuðum hætti og 1987. Alls munu
tvær flugvélar og 15 skip frá Noregi,
íslandi, Spáni, Færeyjum og Danmörku
taka þátt í þessu viðamikla verkefni. Af
íslands hálfu mun fyrst og fremst verða
stefnt að því að meta útbreiðslu og
stofnstærð sandreyðar á miðunum vestur
og djúpt suður af landinu. Talningar
íslendinga 1987 beindust fyrst og fremst
að stofnum langreyðar og hrefnu.
Gert er ráð fyrir að úrvinnslu niður-
staða talninganna verði lokið fyrir árs-
fund vísindanefndar Alþjóðahvalveiði-
ráðsins árið 1990.
í rannsóknaráætlun Hafrannsókna-
stofnunar er gert ráð fyrir að niðurstöður
hvalarannsókna íslendinga liggi fyrir á
árinu 1990 og verði þannig sérstakt
framlag íslands til heildarúttektar hval-
veiðiráðsins á ástandi hvalastofna heims.
Samkvæmt ákvörðun ráðsins frá 1982 átti
þessu verki að ljúka árið 1990 er ráðið
lantlshafi þannig að niðurstöður Iiggi fyrir
fundi ráðsins í maí 1991.
Hrefnuveiðarnar
Á ársfundinum lagði íslenska sendi-
nefndin fram sérstaka skýrslu um hrefnu-
veiðar þar sem sérstaklega er fjallað um
hagsmuni tveggja byggðarlaga, Ár-
skógsstrandar og Brjánslækjar. Skýrslan
vakti mikla athygli og var talin vel unnin
og að þar kæmi ljóslega fram að í þessum
byggðarlögum væru fjölskyldur sem ættu
við mikla erfiðleika að etja vegna veiði-
bannsins. Halldór Ásgrímsson sagði að á
fundinum hefði komið fram mun meiri
skilningur á þessu máli en hann átti
raunverulega von á einnig frá þjóðum
sem hingað til hafa verið andsnúnar
málstað íslendinga eins og sjávarútvegs-
ráðherra orðaði það. í framhaldi af
þessum viðbrögðum sagðist sjávarútvegs-
ráðherra vona að hrefnuveiðar geti hafist
á ný eftir nokkur ár.
Mótmæli
Þó málstaður íslendinga hafi hlotið
meðbyr innan hvalveiðiráðsins þá hefur
afstaða Grænfriðunga og annarra um-
hverfisverndarsamtaka ekki breyst. Hafa
samtökin mótmælt samþykkt ályktunar-
tillögunnar varðandi hvalveiðar fslend-
inga sem þau segja enn að séu einungis
dulbúnar hvalveiðar í atvinnuskyni og
rétt hefði verið af ráðinu að fordæma og
leggja algert bann við vísindaveiðunum.
Hefur meðal annars komið fram í tali
fulltrúa samtakanna að þeir munu í
kjölfar þessarar samþykktar ráðsins
herða áróðurinn gegn íslendingum.
Varðandi afstöðu þessara samtaka
sagði Halldór Ásgrímsson meðal annars:
„Ef Grænfriðungar tala núna um að fara
að herða aðgerðir gegn íslendingum þá
veit ég ekki hvernig þeir hugsa og hlýtur
slíkt að byggja á illvilja og koma í bakið
á þeim ef þeir hyggjast beita sér með
þeim hætti. Þeir lögðu fram óljóst tilboð
í sumar að ef við hættum veiðum núna þá
myndu þeir hætta aðgerðum sínum.
Sannleikurinn er sá að það er erftitt að
treysta þessu fólki. Þetta er sundurlaus
hópur sem ekki er hægt að semja við;“
tæki fyrir endurskoðun tímabundinnar
veiðistöðvunar atvinnuveiða. Nú er hins-
vegar ljóst að töluvert er í land að þessari
heildarúttekt ljúki á tilsettum tíma. Ráð-
ið ákvað hinsvegar að beina kröftum
vísindanefndarinnar, fram að næsta árs-
fundi, að úttekt á ástandi hrefnustofna á
Suðurhveli og Norður-Atlantshafi, jafn-
framt því sem unnið yrði að þróun
erfðafræðilegra aðferða við hvalarann-
sóknir og nýrra aðferða við stjórnun
hvalveiða, sem unnið hefur verið að um
árabil, m.a. með þátttöku íslendinga. Þá
var tillaga íslands samþykkt um sérstakan
fund nefndarinnar í lok ársins 1990, er
helgaður verði alfarið sérstakri úttekt á
ástandi langreyðastofna í Norður-At-
i