Tíminn - 29.08.1989, Blaðsíða 9

Tíminn - 29.08.1989, Blaðsíða 9
8 Tíminn Þriðjudagur 29. ágúst 1989 Þriðjudagur 29. ágúst 1989 Tíminn 9 Örn Óskarsson, íslenskur hjómsveit- arstjóri sem gerir það gott í Mexíkó: Stjórnar um sjötíu sinfóníu- tónleikum á sex mán. Eftir Stefán Ásgrímsson Örn Óskarsson fyrrverandi skólastjóri Tónlistarskóla Njarðvíkur er þessa dag- ana að „meika það“ eins og sagt er á vondu máli, í útlöndum. Þegar Tíminn falaðist eftir viðtali við Örn um starf hans sem hljómsveitarstjóri í Mexíkó, færðist hann í fyrstu undan og sagði eitthvað á þá leið að hann vildi síður að verið væri að básúna hann út sem einhvern Garðar Hólm. Það er þó ljóst að meira er á ferðinni hjá Erni en var hjá fyrrnefndri sögupersónu Halldórs Laxness. Örn hefur s.l. þrjú ár dvalið í Banda- ríkjunum og stundað nám í hljómsveitar- stjórn við Tónlistarháskóla Washington- fylkis í Seattle og lauk þaðan meistara- prófi í tónlist og hljómsveitarstjórn í vor er leið. Strax að loknu náminu fór hann til Mexíkó þar sem hann tók við stöðu sem annar stjórnandi Filarmnicaó del Bajío í Guanajuato í Mexíkó. Aðdragandinn að því var í stuttu máli sá að' í fyrrasumar sótti Örn sumarnám- skeið í hljómsveitarstjórn sem haldið var í Aspen í Colorado. Á námskeiðinu var einnig mexíkanskur tónlistarmaður og varð þeim Erni vel til vina. Eftir að námskeiðinu lauk í fyrrahaust kom Örn hingað til íslands og var hér fram í nóvember þegar skóli hófst á ný og hann þurfti að fara til Seattle að ljúka námi sínu. Afdrifarík Mexíkóferð Örn ákvað að leggja af stað eilítið fyrr og koma við í Mexíkó til að heilsa upp á fyrrnefndan félaga sinn frá Aspen. Hjá honum dvaldi Örn í tíu daga en rétt áður en hann hélt af stað norður til Seattle rakst vinur hans á auglýsingu í blaði þar sem auglýst var eftir aðstoðarhljómsveit- arstjóra fyrir Fílharmóníuhljómsveit Ba- jío sem talin er mjög góð hljómsveit á mexíkanskan mælikvarða að minnsta kosti. Vinur Arnar mælti eindregið með því að hann sækti um stöðuna en hann færðist lengi undan því og taldi sig engan tíma hafa til að sinna þessu. Hvortveggja var að hann taldi sig eiga fullt í fangi með að ljúka náminu og einnig að gríðarlega langt er frá Seattle til Mexíkó og því meira en að segja það að drífa sig suðureftir aftur upp á von og óvon til að sýna sig og sanna og gangast undir eins konar áheyrn eða próf. „Endirinn varð þó sá að ég sló til og ákvað að fara í þessa áheyrn sem var í janúarmánuði s.l. Þar þurfti ég að vera tilbúinn til að stjórna fimmtu sinfóníu Tchaikovskys, fimmtu sinfóníu Beet- hovens, einu mexíkönsku nútímaverki og forleiknum að Leðurblökunni eftir Strauss. Ég notaði jólafríið til að undirbúa mig og fór síðan suðureftir. Niðurstaðan varð sú að henni lokinni að við vorum tveir, ég og mexíkanskur stjórnandi sem loka- valið stóð á milli. Það fór þannig fram að við áttum að stjórna hvor sinni tónleika- ferðinni. Hans var farin þarna strax í lok janúar en mín tónleikaferð var farin í lok mars en að henni lokinni var ég ráðinn,“ segir Örn. Hljómsveit af svipaðri stærð og Sinfóníuhljómsveit íslands Ljóst er að ráðning Arnar og stjórn- andaferill hans til þessa hefur vakið umtalsverða athygli í heimahéraði hljóm- sveitarinnar og víðar. Mikið hefur verið fjallað um tónleika sveitarinnar í héraðs- og landsblöðum og fjöldi viðtala og umfjallana um nýja hljómsveitarstjórann og starf hans hefur birst. svo að ég sé hér eitthvað að raupa af sjálfum mér. Það er langt í frá. Þetta er hins vegar staðreynd enda eru tiltölulega fáir menn í heiminum sem eru alfarið stjórnendur og eftirspurn er eftir. Við skulum gera okkur grein fyrir því að á íslandi er ekki til fullt starf fyrir hljómsveitarstjóra. Ég veit heldur ekki hversu æskilegt það væri að einn maður stjórnaði sömu hljómsveitinni um mjög langan tíma, allra síst á fslandi þar sem tónlistarheimurinn er fremur einangrað- ur og ekki nærtækur samanburður við aðrar hljómsveitir. Mínar framtíðaráætlanir felast því þessa stundina í því fyrst og fremst að sjá hvert ég kemst á þeim markaði sem hugsanlega er fyrir mig hvar sem er í veröldinni. Mexíkó er mjög áhugavert land Svo vill til að Mexíkó er afskaplega skemmtilegt og áhugavert land að vinna í. Þótt ég teldi mig vita talsvert um landið áður en ég kom þangað þá er landið miklu ríkara í menningarlegu tilliti en ég hafði haldið. Mexíkómenn eiga gífurlega miklar og merkar fornminjar frá menningarsögu sinni sem spannar árþúsundir og fjölda menningarskeiða. Landið er gríðarstórt og fjölbreytt. Guanajuato er á háslétt- unni og er ásamt Mexíkóborg í um tveggja kílómetra hæð yfir sjó og á hásléttunni er akuryrkja aðal atvinnu- greinin. Niðri á láglendinu er hins vegar allt annað loftslag þannig að atvinnuhætt- ir mótast af þessu og landið og mannlífið er gríðarlega fjölbreytt. Fyrir íslending er afskaplega áhugavert að búa í þessu landi. Besta leiðin til að kynnast fólki og þjóðum er að vinna og deila kjörum með þeim. Mexíkó er að sumu leyti lítið numið í tónlistarlegu tilliti. Hljómsveitin sem ég stjórna vinnur talsvert brautryðjandastarf með því að ferðast eins mikið um og hún gerir. Iðulega er leikið fyrir fólk sem jafnvel aldrei hefur fyrr heyrt sígilda tónlist eða í sinfóníuhljómsveit. Hljómsveitin er að hluta til hugsuð sem skóli, en hljóðfæra- leikararnir sem ráðnir eru til hennar eru jafnframt ráðnir til að kenna á hljóðfæri sín. Þá eru við hljómsveitina starfandi kammerhljómsveitir. Til dæmis starfar við hana málmblásara-, tréblásarakvint- ett og strengjasveit sem ég stjórna. Síðan er slagverkssveit sem Ieikur á marimba meðal annars. Nú í nóvember er til dæmis mikil tónleikaferð á dagskrá og er meiningin að skipta hljómsveitinni upp á þennan hátt þannig að auk þess að hljómsveitin leiki öll sameinuð, leika þessa sveitir jafnframt á tónleikum ferðarinnar. Að komast yfir hljómsveit Þessi tími í Mexíkó hefur verið mér stórkostleg upplifun. Það að standa fyrir framan sinfóníuhljómsveit og stjórn er stórkostleg tilfinning. Það er afar erfitt að komast að til náms í hljómsveitarstjórn, til dæmis vorum við aðeins fjórir í þessu námi í Seattle. Sama er að segja um flesta aðra skóla sem bjóða upp á slíkt nám. Þeir taka aðeins einn til tvo nemendur inn á ári. Ástæða þess er auðvitað sú að þetta eru ákaflega dýrar deildir enda er hljóð- færið heil hljómsveit og í Seattle er aðeins ein hljómsveit og hún hefur mikið að gera þannig að erfitt er að finna tíma fyrir nemendur í hljómsveitarstjórn til að vinna með hljómsveitinni. Þess vegna fer mikil hluti námsins fram á bókasafni og menn æfa sig með píanó- leikara að langmestu leyti eða litlum strengjasveitum. Þess vegna er mestur vandi fyrir ungan stjórnanda að komast í aðstöðu til þess að byrja ferilinn, komast yfir hljómsveit. Að því leytinu var ég afskaplega heppinn að komast strax að námi loknu yfir hljómsveit. Ég er þó sannfærður um að ég naut góðs af því að hafa verið um tíu ára skeið í stjórnunarstarfi. Reynsla mín í því efni frá íslandi hefur hjálpað mér mjög mikið. Það er engin spurning, sagði Örn Óskars- son annar stjórnandi Filarmnicaó del Bajío að lokum. -sá Örn Óskarsson var um tíu ára skeið skólastjóri, lengst af við Tónlistarskóla Njarðvfluir. Hann lauk mastersprófl í hljómsveitarstjóm við Tónlistarháskólann í Seattle í BNA s.l. vor og tók strax að því loknu við stöðu annars stjórnanda þekktrar sinfóníuhljómsveitar í Mexíkó. Tímamynd: Pjeinr. Fílharmóníuhljómsveit Bajío er álíka stór og Sinfóníuhljómsveit íslands og er fylkishljómsveit í Guanajuato. Guanaju- atofylki er norðvestur af Mexíkóborg og þar búa á sjöttu milljón manns. Hljóm- sveitin hefur aðsetur og æfingaaðstöðu í litlum bæ sem ber sama nafn og fylkið. í Guanajuatobæ er háskóli og hann er bæði stjórnsýslu- og menningarmiðstöð fylkisins. Hljómsveitin er mjög önnum kafin og ferðast mikið um fylkið og kemur fram á yfir hundrað tónleikum á ári. „Sem dæmi má nefna að í júnímánuði s.l. stjórnaði ég fjórum mismunandi tónleikapró- grömmum á fjórtán tónleikum. Um var að ræða tónleika með hljómsveitinni allri og hins vegar strengjasveit innan hennar. Ég stjórna því, ef svo má segja, iðulega tveim hljómsveitum á sama tímabili,“ segir Örn. Hann segir að næsta hálfa árið muni hann stjórna milli sextíu og sjötíu tónleikum sveitarinnar með um tuttugu mismunandi dagskrám. - En er ekki óvenjulegt að menn komist í slíka stöðu strax að námi loknu og telur Örn sjálfur að hann hafi dottið í lukkupottinn með því að hreppa stöðuna? Ekki frændi neins „Já, tvímælalaust: Ég var á réttum stað á réttum tíma. Hafa ber í huga að samkeppni í þessu fagi er afskaplega hörð og það er feikilega erfitt að byrja sem stjórnandi. Ég var heppinn að staðan skyldi losna og að ég skyldi frétta af henni og geta farið suðureftir til að fylgja umsókninni eftir. Ég er ekki að gorta neitt þótt ég segi að á hinn bóginn var það þó kunnátta og hæfni sem réð mestu um hver var ráðinn enda þekkti ég engan málsmetandi mann sem gat kippt í ein- hverja spotta, - var ekki frændi neins. Ég hafði það heldur á móti mér að ég skyldi ekki né talaði spænsku þegar ég sótti um stöðuna. Það hefur þó ekki komið að sök í starfinu, enda er það ekki svo að hljómsveitarstjórar stjórni með mælgi. Þá er um þriðjungur hljóðfæra- leikara í hljómsveitinni erlendur, einkum Bandaríkjamenn svo að tungumálaörð- ugleikar hamla síður en svo almennum samskiptum við hljóðfæraleikarana.“ Örn er ráðinn sem annar stjómandi hljómsveitarinnar þetta starfsár og búið er að skipuleggja dagskrá hljómsveitar- innar að mestu fram á næsta sumar. Hann heldur af stað til Mexíkó í byrjun næstu viku og þá tekur við mikil törn fram að áramótum. Eftir áramótin hægist lítillega um en þá taka við önnur verkefni. Ýmislegt er þá í deiglunni sem Örn telur ótímabært að nefna að svo komnu máli en nefnir þó að þar á meðal muni hann stjóma Fílharmóníuhljómsveit Mexíkó- borgar sem er heimsþekkt gæðahljóm- sveit og hefur leikið inn á tugi hljóm- platna og hljómdiska. Þá mun hann einnig stjórna hljómsveit Mexíkóóper- unnar. Mexíkó er eitt skuldugasta ríki verald- ar og efnáhagsástand þar talið heldur bágborið. Hvernig gengur að komast af í Mexíkó? „Ég hef mjög góð laun á mexíkanskan mælikvarða og get lagt sæmilega fyrir af Íæim. Verðlag er allt annað en hér á slandi og ýmislegt sem hér þykir sjálfsagt að hafa þekkist vart þar. Ég á til dæmis engan bíl og hef ekki síma, en bara að fá sér síma kostar upp undir hálfs árs brúttólaun mín. Hins vegar er það sem framleitt er í landinu sjálfu afskaplega ódýrt og vinnuafl er ódýrt. Ég lifi því ágætlega á launum mínum í Mexíkó en hins vegar yrði lítið úr þeim hér á íslandi.“ Ekki á heimleið í bili - En er Örn á leiðinni til íslands eða ætlar hann alfarið að setjast að erlendis? „Auðvitað hlýtur það að vera draumur sérhvers tónlistarmanns að geta starfað í sínu eigin heimalandi. Hljómsveitar- stjóm er eitt þeirra starfa sem margir telja sig geta unnið. Hins vegar virðast þeir vera tiltölulega fáir sem í raun og veru geta það. Nú máttu ekki skilja mig ■v

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.