Tíminn - 21.12.1989, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 21. desember 1989
Tímlim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinssön ábm.
IngvarGíslason
Oddur Ólafsson
Birgir Guömundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f.
Frá og meö 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 1000,-, verö í lausasölu í 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Samstada gegn verðbólgu
Þær fréttir sem berast af viðræðum Vinnuveitenda-
sambands íslands, Vinnumálasambands samvinnu-
manna og Alþýðusambandsins lofa góðu um að þessi
áhrifamiklu samtök vinnumarkaðarins ætli að ræða
kaupgjalds- og kjaramál af fyllsta raunsæi í samræmi
við efnahagsástand að undanförnu og efnahagshorfur
á næsta ári.
Það er athyglisvert að viðræðuaðilar eru sammála
um að lýsa ákveðið yfir því að aukin verðbólga sé
hættuleg kjörum almennings og skaðleg fyrir afkomu
atvinnulífsins. Þess vegna virðist mega treysta því að
aðilar vinnumarkaðarins, atvinnurekendur og
launþegar, ætli sameiginiega að vinna gegn verðlags-
hækkunum og áframhaldandi verðbólgu sem hlýtur að
þýða það að gera ekki framar þá „verðbólgusamninga“
sem hafa verið sterkt einkenni á íslenskri kaupgjalds-
pólitík um langan aldur.
Sýnt má vera að fleira þarf að koma til í þessu efni
en yfirlýst samkomulag aðila vinnumarkaðarins um
baráttu gegn verðbólgu. Þótt verðbólgan sé í raun
víxlverkun verðlags og launa og af þeim sökum
nátengd samningagerð á vinnumarkaði, þá ræðst
verðlagsþróun og rekstrarkostnaður af fjölmörgum
þáttum sem eru utan umráðasviðs samningsaðila um
laun og kjör. Undan því verður aldrei vikist, hversu
ákaft sem menn tala um „frjálsan samningsrétt“ og
„afskiptaleysi“ ríkisvaldsins af samningagerð, aðríkis-
valdið komi þarna við sögu, þegar á reynir.
Þess hefur lengi verið beðið að ákvarðanir í
kaupgjalds- og kjaramálum hér á landi stjórnuðust af
sömu viðhorfum og ráða á Norðurlöndum og víðar í
vestrænum lýðræðisríkjum, að þær væru teknar að
afstöðnum vel undirbúnum samráðum milli aðila
vinnumarkaðarins og ríkisvaldsins. Þar er það höfuð-
atriði að forðast verðbólgu og tryggja hag launþega
með stöðugu verðlagi og sterkum gjaldmiðli. Þar gera
verkalýðsleiðtogar sér grein fyrir því að öðruvísi er
ekki hægt að tryggja kaupmátt launa, verðbólgu-
krónur eru lítils virði fyrir launþega. Forystumenn
atvinnurekenda vita er að ekkert er atvinnurekstri
hættulegra en verðbólga sem er meiri en gerist í
viðskiptalöndum þeirra. Með því verða fyrirtækin
ósamkeppnisfær og innlendur gjaldmiðill einskis virði,
eignir og eigið fé étast upp.
Því ber að fagna að góð samráðstengsl eru milli
aðila vinnumarkaðarins og ríkisvaldsins um þessi mál
og ríkisstjórnarákvörðun liggur fyrir um að fresta
skuli gjaldskrárhækkunum til þess að greiða fyrir
skynsamlegum kjarasamningum. Hitt er e.t.v. óljós-
ara hvernig bankavaldið ætlar að bregðast við þeim
samráðsvilja sem er fyrir hendi. Þótt núverandi
ríkisstjórn hafi beitt áhrifum sínum á stjórn banka-
mála um verulegar vaxtalækkanir á liðnum misserum,
þá er enn fyrir hendi þörf til þess að vextir lúti sama
aðhaldi og aðrar hagstærðir og slíkt sjáist í verki.
Bankavaldið verður að taka virkan þátt í þeim
samráðum um efnahags- og kjaramálaþróun sem á
döfinni eru.
Þótt rekstrargrundvöllur framleiðslufyrirtækja hafi
batnað vegna víðtækra efnahagsaðgerða í þeirra
þágu, þá eru efnahagshorfur að öðru leyti ótryggar
vegna fyrirsjáanlegs aflasamdráttar og óvissu um
framleiðsluverðmæti og hagvöxt. Samdráttarskeiðinu
er ekki lokið.
GARRI
Jólasteik á Alþingi
Mikið er búið að auglýsa hangi-
kjötið, bæði að norðan og sunnan
að undanförnu, en þó er alltaf
talað um jólasteik. Eins og vitað
er, þá er hangikjöt soðið en ekki
steikt og alls ekki er sama hvernig
það er soðið. Svo eitthvað fleira en
hangikjöt hlýtur að vera borðað á
jólum. En jólasteikin er mörg og
mörg er nú jólasteikin. Nú síðast
virðist Alþingi hafa tekið forskot á
jólasteikina, og byrjað að brasa
hana þótt jólin séu ekki komin.
Stjórnarandstaðan kennir yfir-
kokkinum um að steikin sé
viðbrennd, en yfirkokkurinn,
Guðrún Helgadóttir, staðhæfir að
steikin sé í lagi hjá sér, nema ef
einhverjir hafi tekið sig til og hellt
bensíni yfir hana.
Austurstræti 16
Stjórnarandstaðan hefur gengið
heldur óbjörgulega fyrir sig á liðn-
um vetrartíma. Það er ekki fyrr en
núna, þegar mikið liggur við að
Ijúka ákveðnum, hefðbundnum
málaflokkum, að helsti stjórnar-
andstöðuflokkurinn, víkur sér út ■
Austurstræti 16, þar sem Davíð
Oddsson, borgarstjóri, situr og
biður hann ásjár út af kostnaðar-
skiptingu ríkis og sveitarfélaga.
Þar sem hann er varaformaður
Sjálfstæðisflokksins hefur hann
orðið að taka til hendinni, og var
raunar byrjaður á því í vanstilling-
arsamtali sínu við fjármálaráð-
herra í sjónvarpi. Það er heldur
óþægilegt fyrir þingið að stjórnar-
andstaðan skuli þurfa að sækja
fyrirmæli á skrífstofu borgarstjóra.
En það er þó bót í máli að varafor-
maður stjórnarandstöðunnar sækir
vinnustað ekki langt frá Alþingi.
Verra væri þetta ef fyrirmæli þyrfti
t.d. að sækja norður á Hvamms-
tanga.
Næðingssamt leiksvið
Samkvæmt þessu eru mál á AI-
lllllllllllll VÍTT OG BREI-
Davíð Oddsson.
þingi í steik, a.m.k. þegar þetta er
skrífað. Það fer svo eitthvað eftir
Davíð Oddssyni hvort þeir sjálf-
stæðismenn ætla bæði að eta þessa
steik og eiga hana. Sem varafor-
maður Sjálfstæðisflokksins virðist
hann heldur óldár á kringumstæð-
urnar. Austur á Selfossi talaði
hann af glannaskap, en hafði áður
gerst aldamótaskáld á landsfundi.
Nú síðast bar hann lygar á fjár-
málaráðherra, þótt minna yrði úr
því en efni stóðu til. Davíð Odds-
son hefur þótt standa sig vel sem
borgarstjóri, enda eru orð hans í
því embætti einskonar lög meiri-
hlutans. En honum læturauðheyri-
lega ver að standa á sviðinu í
þjóðmálabaráttunni þótt sviðsvan-
ur sé síðan hann lék Bubba kóng.
Orðfæri hans ber vott um að hann
sé að fara á taugum. Einkum var
þetta áberandi í sjónvarpsþættin-
um með Ólafi Ragnari.
Það er töluvert mikið öðruvísi
að stjórna varinn af einlitum meiri-
hluta en standa í gjóstinum af
þjóðmálabaráttunni misjafnlega
hlýlega búinn. Það bar brátt að
með kosningu á Davíð á landsfund-
inum, en fram að því hafði hann
varist flestu nema afskiptum af
málefnum Reykjavíkurborgar.
Kosningar í borgarstjórn eru næsta
vor, og eflaust hefur verið talið
óklókt að Davíð blandaði sér of
mikið í landsmálapólitík flokksins
áður en til borgarstjórnarkosninga
kæmi. En síðan hann varð varafor-
maður hefur flest snúist gegn
honum. Hann var látinn flytja
eitthvert aldamótaþrugl á lands-
fundinum, þegar pólitíska ástandið
í landinu er þannig að stjórnunar-
félagið fékk stjörnuspámann til að
lesa yfir framkvæmdastjórum, lík-
lega misjafnlega langt leiddum.
Slíkar tiltektir eru nánast kukl.
Reykjavíkurborg er vel stæð og
þarf væntanlega ekki á stjörnuspá-
mönnum að halda í bráð. Hitt er
annað mál, að hún þyrfti á valda-
miklum en ópólitískum borgar-
stjóra að halda. Það er nefnilega
komið ■ Ijós, að varaformennska
Davíðs er ekki af því góða fyrir
borgina á meðan hann gegnir sam-
tímis embætti borgarstjóra.
í fæði á Alþingi
Þess vegna er það, að Davíð
Oddsson er byrjaður á jólasteik-
inni sinni löngu fyrír tímann. Hann
ætlast til að Reykvíkingar fylgi
honum ■ þá steikarveislu, þótt Ijóst
sé að hvorki er staður eða stund til
að hefja slík veisluhöld. Þá getur
orðið snúið fyrir Davíð að stjórna
kosningabaráttu í vor fyrir sjálf-
stæðismenn í borginni. Hann verð-
ur þar með varaformannsnafn sitt
upp ■ skýjum og kannski alla leið
upp úr aldamótunum. Hann hefur
sýnt að hann er ekki lengur hinn
glaðbeitti og gamansami borgar-
stjóri, heldur nöldusamur varafor-
maður, sem hengir sig ■ smáatriði
og tittlingaskít og vill eta jólasteik-
ina á Alþingi þótt honum hafi ekki
verið boðið í það hús enn sem
komið er, þótt Ijóst sé að þar muni
hann eta sínar jólasteikur í framtíð-
inni, en ekki hjá Reykjavíkurborg.
Garri
Hallæristal að ósekju
Gríðarlegir hetjutilburðir hafa
verið í fréttaflutningi af hafísnum
sem nú er lagstur upp að Vest-
fjarðakjálkanum og getur farið svo
að fjandi sá eigi eftir að leggjast
víðar að landi. Mikið er flogið og
margar eru heimildirnar fyrir að
hvergi sjáist út yfir ísinn. „ísinn
nær svo langt sem augað eygir,“
segja heimildirnar.
Eðlilega er fréttnæmt að ísinn
leggst að landi og lokar siglinga-
leiðum og fiskimiðum. En við
Norður-íshaf búa menn við þá
hættu að hafþök verði og ættu ekki
að kippa sér upp við þótt slíkt komi
fyrir á margra ára fresti.
Eftir að ísinn lagði að og vegir
suður Strandir iokuðust vegna
fannfergis höfðu fréttahaukar sam-
band við einangraðar byggðir og
bárust m.a. þær gleðifréttir úr
Norðurfirði, að eftir tveggja sólar-
hringa innilokun ættu Stranda-
menn enn eitthvað að éta.
Að allt var ekki komið í svelti
var því að þakka, samkvæmt frétta-
haukum, að svo heppilega vildi til
að strandferðaskip hafði losað vör-
ur norður þar fyrir tveim dögum,
eða rétt áður en ísinn lokaði leið-
um.
Fréttnæmara!!!
Fyrir einhverja hefðu það þótt
meiri fréttir ef Strandamenn hefðu
staðið uppi bjargræðislausir fyrir
imbrudaga, hvort sem skip kom
með vörur eða ekki.
Auk þess að velta vöngum yfir
hvort ekki fer að verða mannfellir
af hallærum á Vestfjörðum gera
fjölmiðlar sér mat úr líkum að
bjarndýr gangi á land og eru
norðurbyggjar spurðir spjörunum
úr hvað þeir ætli að gera þegar
dýrin koma og er fátt um svör, því
norðurbyggjar telja eðlilegast að
bregðast við aðstæðum eftir því
sem þær koma upp.
Landfastur hafís er ekkert gam-
anmál, en það er hreint ekkert
óeðlilegt við þótt hann leggist að.
Hnattstaða landsins og náttúrufar
norðurhjarans veldur því að á
íslandi hljóta að verða harðir
vetur, þótt oft reynist þeir mildir
sem betur fer.
Ef eybyggjar kynnu ekki að
bregðast við breytilegu veðurlagi
og náttúrufari væru engir Stranda-
menn til, Vestfirðingarekki heldur
eða yfirleitt neinir fslendingar.
Það er því hinn mesti óþarfi að
fara nú að hefja upp einhvern
hallærissöng, með fjölmiðla í hlut-
verki forsöngvara, um að einhverj-
ar skelfilegar hörmungar hafi dun-
ið yfir þótt vindar blási af norðri
um sinn.
Samgöngur teppast tímabundið
- og hvað um það? Á Ströndum,
sem og öðrum harðbýlli svæðum
landins, eru menn vel í stakk búnir
að þreyja um sinn þótt allar nauð-
synjar beri ekki að jafnt og þétt.
Engin vá er fyrir dyrum þótt ekki
sé hægt að skreppa út í búð oft á
dag eftir mat í næsta mál, sem
óþarfa.
Eðlilegt náttúrufar
Samgöngur eru mikilvægar, en
skelfing er oft hvimleitt þegar
fréttaritarar og fréttahaukar eru að
gera stórfréttir úr því að einhver
fjallvegurinn hafi lokast og að
illfært sé á milli byggðarlaga vegna
stórhríða í allt að sólarhring. Alltaf
er látið að því liggja að neyðar-
ástand hafi skapast og ekki hafi
verið hægt að komast lönd né
strönd í kannski tvo daga og verði
að bæta úr ástandinu hvað sem það
kostar.
Ef svo flugvöllurinn er lokaður
líka er ástandið talið svo óbærilegt
að ætla mætti að hallæri sé skollið
á í kjölfar harðindanna.
Vegna alls þess ógurlega bráð-
lætis sem krafist er af samgöngun-
um er fólki og farartækjum útjask-
að í fífldjörfu ani út og suður og
helst vill enginn taka mark á
veðurfari, úrkomu, svörtu skamm-
degi og allra síst af öllu hnattstöðu
íslands, en látið duga að segja að
hún ætti að vera allt önnur og
sunnar en hún er.
Engin ástæða er til að fagna
hafísnum og enn síður að segja að
viðvera hans skipti það fólk ekki
máli, sem búa þarf við nálægð hans
og einangrun af völdum náttúru-
farsins. En við eigum einfaldlega
að vera viðbúin komu hans eins og
hverju öðru náttúrulegu harðæri
sem eðlilegt verður að telja. Menn
sem láta að því liggja að íbúar
Norðurfjarðar og nágrannabyggða
séu bjargarlitlir vegna einangrunar
nenta vegna heppi, virðast ekki
hafa hugmynd um hvernig fólk lifir
utan seilingarfjarlægðar frá stór-
mörkuðum.
Útvörðum mannabyggða á ís-
landi er enginn greiði gerður með
þvf að vera að væla fyrir þeirra
hönd í tíma og ótíma um að
hörmungar hafi dunið yfir þótt
leiðir lokist í tíma og tíma.
Og hafísnum getur líka fylgt
nokkur blessun. Hafþök eru besta
og öruggasta fiskfriðun sem vitað
er um.
Ekki veitir af. OÓ