Tíminn - 21.12.1989, Blaðsíða 11

10 Tíminn
Fimmtudagur 21. desember 1989
Fimmtudagur 21. desember 1989
Tíminn 11

■ ■■
Sgs
.
100% fleiri
„alkar“ hjá
Félagsmála-
stofnun nú
en fyrir
þremur árum
Eftir Heiði Helgadóttur
Skjólstæðingum áfengisdeildar Fé-
lagsmálastofnunar Reykjavíkur hefur
fjölgað óðfluga á undanförnum árum,
t.d. úr 188 upp í379áárunum 1985-1988,
eða um rúm 100% og enn er búist við
mikilli fjölgun á þessu ári. Sömu ár
fjölgaði t.d. einstæðum foreldrum sem
leituðu aðstoðar um 5%. Af málum sem
snertu „alka“ og voru til meðferðar hjá
Félagsmálastofnun á s.l. ári fengu nær
350 framfærslustyrk. Meira en helmingur
þessa hóps eru einhleypir, barnlausir
karlmenn undir eða um þrítugt. Ástæðan
er m.a. talin sú að meðferðarstofnanir
alkóhólista vísi mönnum í vaxandi mæli
á þessa „auðveldu" leið þegar þeir koma
úr meðferð. Félagsmálaráð leitar nú
leiða til að hamla á móti þessari þróun.
í ársskýrslum Félagsmálastofnunar
Reykjavíkur kemur fram að öðrum
skjólstæðingum stofnunarinnar hefur
ekki fjölgað að ráði á undanförnum
árum og hefur varla haldið í við fjölgun
íbúa borgarinnar. Skjólstæðingum áfeng-
ismáladeildar hefur hins vegar fjölgað úr
um 11% (1985) upp í 19% allra þeirra
sem fengu framfærslustyrki hjá Félags-
málastofnun á síðasta ári. Þessi hópur,
sem að stærstum hluta eru ungir
karlmenn, telur nú t.d. orðið um helming
á við fjölda einstæðra foreldra (790 í
fyrra) sem leita aðstoðar vegna
húsnæðisvandræða eða bágrar afkomu.
Breytt viðhorf.......
„Við höfum reynt að finna skýringar á
þessari miklu fjölgun. Þarna virðist m.a.
koma til breytt viðhorf í starfsemi SÁÁ.
Bæði er að fleiri og fleiri eru nú farnir að
skilgreina sjálfa sig sem alkóhólista og í
öðru lagi virðast viðhorf hjá SÁÁ hafa
breyst þannig, að þeir gera nú meira af
því að vísa fólki hingað eftir að það
kemur úr meðferð, sem ekki tíðkaðist
Allir vita að þessir tveir eiga við áfengisvandamál að glíma. Ekki vitum við þó hvort þeir eru á framfæri Félagsmálastofnunar.
áður. Þá var fremur reynt að hvetja fólk
til að standa á eigin fótum,“ sagði
Jörundur Ólafsson forstöðumaður
áfengismáladeildar. Hann segir Félags-
málaráð nú hafa tekið þessa stöðugu og
miklu fjölgun til sérstakrar umfjöllunar
til að athuga nánar hvort eitthvað sé til
ráða.
Erfiður hópur ungra „fíkla“
Samkvæmt skýrslunni er hópur 27-36
ára bæði lang stærstur og hefur sömuleið-
is fjölgað mest á síðustu árum. Aðeins
um 10% eru t.d. yfir hálf sextugt. Þá
vekur það ekki síður athygli hversu lengi
þessi áfengismál eru til meðferðar hjá
Félagsmálastofnun. Samkvæmt árs-
skýrslunni eru aðeins tæp 8% þessara
mála í eitt ár eða skemur hj á stofnuninni.
Um 44% málanna eru afgreidd á öðru
árinu, um 18,5% á því þriðja og restin,
tæp 30% eru enn til meðferðar eftir
fimm ár.
Miðað við að nærri helmingur af
málum „alka“ hefur verið til meðferðar
hjá stofnuninni í 3-5 ár eða lengur,
verður ekki betur séð en að stór hópur
ungra manna sé farinn að sækja sér
framfærslueyri til Félagsmálastofnunar
ár eftir ár, eða jafnvel til frambúðar?
„Það virðist vera að koma þarna upp
mjög erfiður hópur af ungum fíkniefna-
neytendum," sagði Jörundur. Þótt bein-
ar tölur séu ekki fyrir hendi álítur hann
að meirihluti þessa yngra fólks misnoti
ýmiss konar eiturefni ásamt áfenginu.
Þá bendir Jörundur á, að fjölgunin á
árinu 1988 skýrist örugglega að einhverju
leyti af auknu atvinnuleysi, sem jafnan
bitni hvað fyrst á svona „jaðarhópum“,
sem oft geti hlaupið úr einu starfi í annað
meðan vinna er næg. Af þessum sökum
telur hann að um verulega fjölgun verði
að ræða í hópi skjólstæðinga áfengis-
deildar á þessu ári. Ef skoðaðar eru
upplýsingar úr ársskýrslunni um þetta
atriði kemur í ljós að af þeim skjólstæð-
ingum áfengisdeildar sem ekki eru í
launaðri atvinnu er um fjórðungur flokk-
aður sem öryrkjar, 35% eru skilgreindir
sem sjúklingar, og rúm 36% eru skil-
greindir sem atvinnulausir.
Ekki eru þó handbærar tölur um það
hversu mikil fjölgunin verður í þessum
hópi skjólstæðinga Félagsmálastofnunar
á þessu ári. Hins vegar telur Árni
Sigfússon, formaður félagsmálaráðs
Reykjavíkurborgar að í ár muni fjölgun
skjólstæðinga stofnunarinnar í öllum
deildum verða um 20%. Þar á hann ekki
eingöngu við skjólstæðinga áfengisdeild-
ar. Aukningin í ár á ekki síst rætur að
rekja til minnkandi kaupmáttar og at-
vinnuleysis og fjárhagserfiðleika sem
slíku eru samfara. Engu að síður vekur
sívaxandi hlutur alkóhólistanna athygli.
Frá SAA á Félagsmálastofnun
„Þetta er það sem við erum að taka við
frá þessum meðferðarstofnunum. Helsta
skýringin kann að vera ákveðin stefnu-
breyting hjá þeim. Það er a.m.k. ljóst að
mönnum er í auknum mæli vísað á
Félagsmálastofnun varðandi fjárstuðn-
ing þegar þeir koma af þessum meðferð-
arstofnunun. Spurningin er svo að hve
miklu leyti menn eru þarna komnir á
fasta framfærslu, en töluverður fjöldi
virðist sitja ár eftir ár,“ sagði Árni
Sigfússon. Raunar sagði hann málið
verða tekið fyrir í ráðinu á fundi þess í
þessari viku sem boðaður hefur verið í
dag, fimmtudag. M.a. eigi að reyna að
greina hvort einhver sérstök einkenni
séu á þessum nýju málum önnur en á
þeim gömlu.
Æviráðning hjá
Félagsmálastofnun
„Það er áhyggjuefni hvað menn sitja
lengi inni á Félagsmálastofnun. Og hitt
er ekki síður áhyggjuefni, sem við köll-
um „hinn félagslega arf“. Það eru ákveð-
in merki þess að skjólstæðingar Félags-
málastofnunar komi margir mann fram
af manni úr ákveðnum fjölskyldum. Þess
vegna hljótum við að verða að reyna að
finna leiðir til þess að hjálpa þessu fólki
út úr þessum vítahring. Ég hef sérstakan
áhuga á því að við förum betur ofan í
þennan þátt; hvernig betur verði tryggð
hjálp til sjálfshjálpar. Hún getur varla
verið fólgin í að menn verði æviráðnir
skjólstæðingar Félagsmálastofnunar,“
sagði Árni.
Fjöldi skjólstæðinga áfengisdeildar
FR var sem hér segir eftir aldri árin 1985
og 1988:
Aldur: 1985 1988 Fjölgun
16-26 36 79 120%
27-36 46 117 155%
37-46 35 88 150%
47-56 45 55 22%
57-66 26 38 46%
67-76 1 1 0%
Alls 188 379 102%
Þ.a.konui • 7 31 340%
Af þessum 379 skjólstæðingum á síð-
asta ári voru aðeins 26 í hjónabandi og
aðeins 13 með börn á framfæri. Þá er
athyglisvert að af þessum 379 höfðu mál
180 verið til „meðferðar" hjá Félags-
málastofnun í þrjú ár eða lengur, eða
sára litlu færri heldur en allir sem þar
voru á lista fyrir þrem árum (1985), sem
virðist benda til að mörgum sé gjarnt að
ílengjast. Þótt konur séu tiltölulega fáar
hefur þeim á hinn bóginn fjölgað hlut-
fallslega allra mest. - HEI