Tíminn - 10.01.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Tímiim
MÁLSVARIFRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guömundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f.
Frá og meö 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 1000,-, verö í lausasölu í 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Raunsæi í kjaramálum
Horfur í samningaviðræðum milli vinnuveitenda-
samtakanna og Alþýðusambands íslands lofa góðu
um að samningar um kaup og kjör á almennum
vinnumarkaði kunni að vera skammt undan.
Greinilegt er að samningsaðilar ræða mál af
raunsæi miðað við stöðu efnahagsmála og horfur í
atvinnumálum. Krafa launþega er sú að kaupmætti
verði haldið hvað sem líður beinum kauphækkunum.
Atvinnurekendur munu virða slíka kröfu og gera
það sem í þeirra valdi stendur til að skapa skilyrði
fyrir framgangi hennar.
í þessum samningaviðræðum vegur þungt sú
stefna að draga úr hættu á atvinnuleysi og tryggja
sem blómlegastan rekstur atvinnuveganna. Meðal
verkafólks og annarra launþega er það viðhorf
ríkjandi að ekkert böl sé á við atvinnuleysi eða
stopula vinnu. Á því er vaxandi skilningur að til þess
að tryggja atvinnuöryggi í landinu sé aðeins ein leið:
Að skapa atvinnulífinu rekstrarskilyrði, ekki síst
útflutningsatvinnuvegunum. Allir hugsandi menn
gera sér grein fyrir því að útflutningsframleiðslan er
grundvöllur íslensks hagkerfis og að aðrar greinar
þess eiga hag sinn undir afkomu hennar.
Greinilegt er að aðilar vinnumarkaðarins átta sig
fyllilega á að verðbólga er höfuðskaðvaldur í hag-
kerfinu, henni verður að útrýma. Menn eru að verða
sér þess meðvitandi að til einskis er að reyna að fara
í kringum verðbólgu með gerviráðstöfunum eða láta
eins og hægt sé að lifa með verðbólgu og lifa hana af
með óraunhæfum kaupsamningum.
Skýrt hefur komið fram í yfirlýsingum forsætisráð-
herra að ríkisstjórnin mun stuðla að því að launa-
samningar á grundvelli þessara viðhorfa geti tekist
og skilyrði þeirra megi haldast. Þetta er í samræmi
við meginstefnu ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum,
enda má fullyrða að aðilar vinnumarkaðarins hafa
tekið fullt tillit til endurreisnarstefnu ríkisstjórnar-
innar í atvinnumálum, að því er varðar viðhorf og
áherslur í samningaviðræðunum.
Morgunblaðinu þakkað
Morgunblaðið vinnur þarft verk í gær með því að
lýsa yfir þeim skilningi sínum á orðum Þorsteins
Pálssonar að undanförnu að hann (nefnilega Por-
steinn Pálsson) vilji „leggja sitt lóð á vogarskálarnar
til þess að takast megi að gera skynsamlega kjara-
samninga sem stuðli að minnkandi verðbólgu.“
Morgunblaðið orðar það svo að „formaður Sjálf-
stæðisflokksins“ sé „bersýnilega tilbúinn til þess að
víkja til hliðar ... pólitískum skammtímahagsmun-
um til þess að þau markmið náist sem meiru máli
skipta fyrir framtíð og velferð þjóðarinnar, þ.e. að
ná niður verðbólgunni.“
Morgunblaðið á hrós skilið fyrir að áminna
formann Sjálfstæðisflokksins um að láta ekki hafa sig
til þess að spilla fyrir skynsamlegum kjarasamning-
um, þótt það kynni að þjóna skammtímahagsmunum
Sjálfstæðisflokksins í stjórnarandstöðu.
Miðvikudagur 10. janúar 1990
GARRI
Blessaður sé Mikael
Oft les maður sér til undrunar
um skoðanir og viðhorf, eins og
þau hafí orðið til á annarri stjörnu.
Það er t.d. alvegs sérstaklega
skemmtilegt að fylgjast með Þjóð-
viljanum þessa dagana, en blaðið
er eins og venjulega svolítið öfugt
og snúið. Raunir þess eru þó af
þessum heimi. Atburðirnir í Aust-
ur-Evrópu hafa farið illa með þetta
málgagn heimskommúnismans,
sem á sinni tíð skrifaði forystu-
greinar um Stalín í klökkum að-
dáunartón, var á móti Finnum í
Vetrarstríðinu, og heldur enn við
ómenguðu hatri sínu á Bandaríkja-
mönnum. Á sama tíma og stúdent-
ar og menntafólk í Austur-Evrópu
undirbýr nú framhald byltingar í
frjálsræðisátt í löndum sínum, er
ekki á þá baráttu minnst í málgagn-
inu, en þeim mun meira talað um
Bandaríkin. Hér á landi hefur þó
málgagnið ætíð látið sig varða
málefni og sjónarmið stúdenta og
menntafólks á þeirri forsendu að
það ætti samstöðu með stúdentum
og menntafólki í Austur-Evrópu
og Sovétríkjunum. Nú er eins og
þessi samstaða sé úr sögunni, enda
óhægt um vik fyrir málgagnið að
fara að segja fylgjendum Alþýðu-
bandalagsins ■ háskólanum og
meðal menntafólksins að fara að
gagnrýna flokkinn.
Frumurnar í Lenin
Það var hins vegar formaður
Alþýðubandalagsins sem brá á það
ráð að tilkynna í áramótaávarpi
sínu í málgagninu að loksins væri
Lenín dauður. Smyrlingur hans
hvílir enn í grafhýsi við Kremlar-
múra og hefur varðveist vel. Sá
kvittur kom upp, runninn að sögn
frá þeim sem höfðu umsjón með
smyrlingnum, að frumur hans væru
teknar upp á því að skipta sér að
nýju. Þetta var árið 1942 eða 43,
sem voru erfið ár í sögu Sovétríkj-
anna, og má ætla að sögusögnin
hafi veríð ætluð til að skapa bjart-
sýni. En hvað sem þessarí gömlu
þjóðsögu líður, þá hefur formaður-
inn talað í málgagninu og á orðum
hans var ekki að sjá neitt um
gamlar eða nýjar frumskiptingar.
En þótt formaðurinn vilji með
orðum sínum freista þess að bjarga
málgagninu og flokknum virðast
höfundar málgagnsins enn tala hið
staðlaða tungumál flokkshörkunn-
ar. Óvinirnir eru þeir sömu og
áður, og bæri svo við að Sovét-
menn teldu sig þurfa að ráðast á
Finna myndi það óðara verða rétt-
lætt í málgagninu, svo sjálfkrafa
ganga tungur þess. Stundum duga
ekki tungur þess einar. Þá eru
sóttar aðrar róbót tungur til að
bera vitni.
Nú þegja allir
Það er ekki von að hið staðlaða
tungumál hafi breyst í málgagninu,
vegna þess að hér hefur varla
vitnast enn hvað er að gerast í
Austur-Evrópu. Hér vantar alla
umræðu um þá atburði. Ríkis-
ijölmiðlamir, sem hafa á að skipa
fjöldanum öllum af umsegjendum
um erlenda atburði, hafa að mestu
þagað, eins og þeirra staðlaða
tungumál sé í viðjum. Morgun-
blaðið hefur aðeins sýnt tilburði til
þess að ræða þessi mál en ekki
meir. Hvernig stendur á þögn ríkis-
fjölmiðla? Höfðu þeir komið sér
upp þannig umsegjendum að þeim
sé varnað máls núna, þegar mikið
og merkilegt er að gerast í Austur-
Evrópuríkjum? Það værí skárra að
kalla til Áma Bergmann heldur en
ekkert.
Annar atburður hefur gerst um
sama leyti, sem að tiltölu hefur
fengið mikið meiri opinbera uni-
ræðu, og segir það eitt meira en
nóg um það hverjir stjórna umræð-
unni í landinu. Hér er átt við innrás
Bandaríkjamanna í Panama, sem
hafði sagt Bandaríkjmönnum stríð
á hendur. Um var að ræða land,
sem vegna legu Panamaskurðarins
og samninga um hann við Banda-
ríkjamenn var ekki hægt að láta
lönd og leið fyrr en samningar
renna út um aldamót. Hér er um
alþjóðlega og samningsbunda sigi-
ingaleið að ræða. Það hlaut að
vera háð mati Bandaríkjanna
hvernig brugðist var við stríðsyfir-
lýsingunni. Um dráp á Bandaríkj-
amönnum í Panama og eiturlyfja-
sölu skiptir minna máli. Málgagnið
tíundar ekkert af þessu, en getur
þess að þúsundir manna hafi fallið
í Panama allt vegna þess, að Bush
þurfti að koma höndum yfir einn
mann. Aftur á móti sagði Mikael
Gorbatsjov á sama tíma að Rúm-
enar væru einfærír að sjá um sín
mál. Væntanlega hefðu Austur-
Evrópu þjóðir verið einfærar að
sjá um sín mál allt frá stríðslokum.
Þau fengu það hins vegar ekki.
Afganir voru einnig einfærir um að
sjá um sín mál. Þeir fengu það ekki
heldur. Ekkert af þessu skiptir
máli fyrir málgagnið. Hins vegar
mátti alþjóðasiglingaleið lenda í
höndum manns á borð við Noríega,
sem sat að völdum eftir fölsuð
kosningaúrslit. Niðurstaða mál-
gagnsins vegna innrásarinnar í
Panama er þessi: Ekki er von að
Kanar hafi lært mikið af Mikael.
Ekki er miklu að bæta við þetta
bænahald málgagnsins. Hin staðl-
aða tunga heldur áfram hvað sem
annars kann að gerast í Austur-
Evrópu. Blessaður sé Mikael.
Garrí
VÍTT OG BREITT
Skipt um hlutverk
Á sumardaginn fyrsta árið 1950
var mikið um dýrðir í menningar-
lífinu því þá klæddust bestu synir
og dætur þjóðarinnar sínu fínasta
pússi og skunduðu í Þjóðleikhúsið
þar sem fyrsta frumsýning í ný-
gerðu húsi fór fram. Sá skilningur
mun þá hafa ríkt að húsið væri
fullbyggt og tekið var til við að
sýna ieikrit, syngja óperur og halda
tónleika og hæfði byggingin hið
besta til alls þessa. f kjallaranum
var svo innréttað vel lukkað
skemmtanahús þar sem mörg kát-
leg uppákoman á sér stað í tímans
rás.
Nýverið hefur komið í ljós að
aldrei hefur verið lokið við smíði
Þjóðleikhússins, því byggingar-
nefnd er enn að störfum. Starfsemi
hennar fór heldur hljótt í nær fjóra
áratugi en svo rámkaði hún úr
rotinu, ýtti við menntamálaráð-
herra og sagði að nú væri tími til
að byggja.
Húsameistari Flugstöðvarinnar
dreif upp sitt hönnunarlið og ríkis-
sjóður varð 90 milljón krónum
fátækari á stundinni.
Bygginganefndin langlífa vinnur
vel fyrir kaupinu sínu því hún er
, búin að skipuleggja áframhaldandi
byggingarframkvæmdir við Þjóð-
leikhúsið fyrir upphæðir sem jafn-
vel Stöð 2 þyrfti ekki að blygðast
sín fyrir.
Listrænar afstöður
Ekki fékk bygginganefnd Þjóð-
leikhússins að vera lengi í friði með
sín mál því listafólk af margvíslegu
tagi fór að taka afstöðu með og
móti áframhaldandi leikhúsbygg-
ingu og liggur í hlutarins eðli að
málið allt er orðið hið flóknasta.
Búið er að flækja verndunar- og
öryggissjónarmiðum inn í listræn
tilþrif hönnuða, leikara og fata-
geymslukvenna.
Að því kom, að menntamálaráð-
herra sá sér þann vænstan að efna
til leiksýningar í Þjóðleikhúsinu
undir því yfirskyni að þar væri ,
opinn fundur, en ráðherrann hefur 1
nýlega fengið og skrifað opið bréf
í alla tiltæka fjölmiðla og er nú allt
orðið í besta lagi opinskátt.
Svavar ráðherra hafði hlutverka-
skipti við leikarana, sem sátu
frammi í sal og horfðu á ráðherr-
ann fara á kostum á sviðinu og
sýndi mikil tilþrif með stórum arm-
sveiflum í hlutverki sínu sem
stuðningsmaður bygginganefndar .
og mælti á móti verndunarsinnum
og stjórn Bandalags ísl. lista-
manna, sem halda því fram að
Þjóðleikhúsið sé fullbyggt en að
tími sé til kominn að byggingin fái
eðlilegt viðhald.
Réttir aðilar?
Menntamálaráðherra bað um
listrænt mat á hvort salur og fata-
geymslur hússins eiga að vera
svona eða hinsegin, en engin niður-
staða fékkst.
Leikararnir í áhorfendasalnum
vildu ýmist einar eða tvennar svalir
og er menningarráðuneytið í mikl-
um vanda þar sem það heldur að
leikarar, sem stunda kúnst sína á
sviðinu, séu réttu aðilarnir til að
ráða arkitektúr áhorfendasalar.
Ekki er kunnugt um að leikhús-
gestir og þeir sem ætlað er að sitja
í sal og á svölum hafi neitt ákvörð-
unarvald um lag og fyrirkomulag
áhorfendasvæðis eða hvar yfirhafn-
ir þeirra eru geymdar meðan á
leiksýningum stendur.
Til þeirra kasta kemur líklega
þegar farið verður í síðari áföngum
byggingar Þjóðleikhússins, að
ráðskast með svið og allan þann
umbúnað sem að leiklist lýtur. En
leikþátturinn Opinn fundurfjallaði
eingöngu um áframhaldandi Þjóð-
leikhúsbyggingu frá sviðsbrún fram
í anddyri.
Lítið miðar í samkomulagsátt
varðandi hvernig Þjóðleikhús á að
líta út eða hvenær verður ákveðið
hvort svalir verða einar eða tvenn-
ar og ekki einu sinni hvort leikhús-
ið á að verða dýrt eða billegt.
Beðið var um listrænt mat á
þessuni atriðum en þá fer sem oftar
að svo er margt sinnið sem skinnið
og matsgjörðin eftir því.
Um hitt blandast engum hugur
að Svavar Gestsson fór afbragðsvel
með hlutverk menntamálaráð-
herra í Opnum fundi, þótt enginn
viti hvernig þeim leikþætti lauk,
fremur en hvort Þjóðleikhúsið er
enn á byggingarstigi. OÓ