Tíminn - 25.01.1990, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 25. janúar 1990
Tíminn 5
íslendingar nálgast ódauðleikann með stofnun sjóða:
íslendingar eru duglegir við að stofha sjóði af ýmsu tagi.
Alls munu um 1100 sjóðir starfa samkvæmt skipulagsskrá
hérlendis og að auki er fjöldinn allur af sjóðum sem ekki hafa
verið staðfestir.
í nýjustu Stjómartíðindum er auglýst að 69 sjóðir hafi verið
lagðir niður samkvæmt heimild í lögum frá 1988 um sjóði og
stofnanir sem starfa samkæmt skipulagsskrá. Er þetta meðal
annars gert til að minnka skriffinnskuna í kringum tilvist
sjóðanna. Á bilinu 40-50 vörsluaðilar til viðbótar hafa lagt
inn umsókn til Rfldsendurskoðunar um að sjóðir þeirra verði
lagðir niður.
Sjóðimir 69 em lagðir niður með
samþykki vörsluaðila þeirra og að
fenginni umsögn Ríkisendurskoðun-
ar. Ástæðan fyrir því að sjóðimar
em lagðir niður er í flestum tilfellum
sú að sáralitlir eða engir fjármunir
em í sjóðunum, yfirleitt nokkur
þúsund krónur.
Eitt af markmiðunum með setn-
ingu laga nr. 19/1988 var að hreinsa
til í þeim gríðarlega fjölda sjóða sem
finnast hér á landi en margir þeirra
hafa úr engum fjármunum að spila
og hafa ekki úthlutað fé í fjöldamörg
ár. Einnig var tilgangurinn sá að
minnka skriffinnskuna sem fylgir
tilvist sjóðanna því vörslumenn
þeirra hafa þurft að skila inn árlegu
yfirliti til Ríkisendurskoðunar sem
hefur farið yfir fjárreiður þeirra.
Styrktar-, framfara-,
dánar- og minningarsjóðir
Sjóðimir 69 sem nú hafa verið
lagðir niður em af margvíslegum
toga. Um er að ræða styrktar-,
dánar-, framfara-, íþrótta-, gjafa-
sjúkra-, minningar- og menningar-
sjóði svo eitthvað sé nefnt. Elsti
sjóðurinn sem nú er lagður niður var
„Það ætla alhr að halda nafni sínu eða ættingja sinna á lofti að eilífu. Sjóðirnir viija svo oft gleymast þegar
stofnendumir eða börn þeirra em dánir.“
frá 1892 og hét Styrktarsjóður handa
ekkjum og bömum Vestmanna-
eyinga. Einn annar sjóður er einnig
frá því fyrir aldamót; Dánarsjóður
Emils Tvede, lyfsala. Yngsti sjóður-
inn sem nú er lagður niður var
stofnaður 1983 og hét Styrktarsjóður
til rannsókna á stjömulíffræði. Flest-
ir em sjóðimir frá árabilinu 1940-60,
eða þrjátíu talsins. Er þar um fyrst
og fremst um að ræða minningar-
sjóði sem stofnaðir hafa verið til
minningar um tiltekna einstaklinga.
Ef skoðuð em nöfn sjóðanna 69
sem nú heyra sögunni til er margt
forvitnilegt að sjá. Eftirfarandi dæmi
sýna það: Gjafasjóður Álasundsbæj-
ar (1908), Styrktarsjóður ekkna og
munaðarleysingja í Nesjahreppi
utan Ennis (1912), Sjúkraskýlissjóð-
ur Akurnesinga (1923), Trjá- og
blómaræktarsjóður Maríu K. Step-
hensen (1928), Námssjóður fátækra
barna í Breiðdalshreppi (1942), Tíu
ára áætlanasjóður (1942), Menning-
arsjóður kennara (1947), Utanfara-
sjóður ljósmæðra (1953), Menning-
arsjóður bréfbera í Reykjavík
(1954) og Sjúkra- og styrktarsjóður
vitavarða íslands (1973).
Ódauðleikinn fyrir bí
Halldór V. Sigurðsson ríkisendur-
skoðandi sagði að þetta væru fyrstu
sjóðirnir sem lagðir hafa verið niður
í kjölfar heimildarinnar í nýju lögun-
um. Búast mætti við að miklu fleiri
sjóðir sem svipað er ástatt um yrðu
lagðir niður. Nú þegar lægju fyrir
umsóknir frá 40-50 vörslumönnum
eða stjórnum sjóða.
Halldór sagði að sáralitlir pening-
ar væru yfirleitt í þessum sjóðum og
þeim yrði varið til málefna sem átti
að verja peningum til upphaflega
eða skyldra mála.
Þegar Halldór var spurður að því
hvort hann gæti tekið undir það að
íslendingar gætu talist „sjóðaglaðir"
sagði hann: „Þeir eru það. Það ætla
allir að halda nafni sínu eða ættingja
sinna á lofti að eilífu. Sjóðirnir vilja
svo oft gleymast þegar stofnendurnir
eða börn þeirra eru dánir.“
Halldór bætti því við að vissulega
mætti segja að það væri synd að
leggja niður sjóði sem væru orðnir
nærri hundrað ára gamlir. „En það
er oftast enginn sem hefur hugsun
eða nennu til að sjá um þetta Iengur
og tilgangur sjóðsins er oft á tíðum
ekki lengur til staðar. Dæmi um það
er ef tilgangur sjóðs er að styrkja
ekkjur eða börn í hreppi sem engir
íbúar teljast til í dag.“
Halldór sagði að illmögulegt hefði
verið að leggja sjóðina niður fyrr en
nýju lögin voru sett 1988. „Það var
heilmikil vinna hjá Ríkisendurskoð-
un að ganga á eftir uppgjörunum.
Mönnum fannst ekki taka því að
senda uppgjör þegar tekjumar
dugðu ekki fyrir frímerkinu á um-
slagið.“ SSH
Lagastofnun Háskólans segir að Vatnsendasamningurinn sé:
Samkomulag um bætur
en ekki kaupsamningur
Lagastofnun Háskólans telur að
forkaupsréttur Kópavogsbæjar að
jörðinni Vatnsenda falli ekki úr gildi
þó að hans sé ekki neytt fyrir 3.
febrúar. Stofnunin telur að sam-
komulag Reykjavíkurborgar og
Magnúsar Hjaltesteds, ábúanda á
Vatnsenda, sé samkomulag um fjár-
hæð og greiðslutilhögun bóta komi
til eignamáms, en ekki eiginlegur
kaupsamningur.
í áht Lagastofnunar segir að yfir-
taki Kópavogur ekki réttindi og
skyldur Reykjavíkurborgar sam-
kvæmt samningnum én Alþingi veiti
Mannlaus vömbifreið sem stóð
kyrrstæð við Rafn hf. í Sandgerði
rann af ókunnri ástæðu af stað
síðdegis í gær og stöðvaðist ekki fýrr
en þrír fólksbílar sem vom í vegin-
borginni heimild til eignarnáms missi
Kópavogskaupstaður forkaupsrétt.
Því sé varlegast, hafi bærinn á annað
borð hug á að eignast landið, að
tilkynna Reykjavíkurborg og Magn-
úsi Hjaltested innan umræddra tíma-
marka að hann hyggist ganga inn í
samninginn. Álitið hefur verið kynnt
bæjarstjórn Kópavogs. Bæjarstjóm-
in mun taka ákvörðun í málinu á
aukafundi næstkomandi þriðjudag.
Heimir Pálsson forseti bæjarráðs
Kópavogs segir að álit Lagastofnun-
ar sé mjög ótvírætt. Samningurinn
sé ekki kaupsamningur heldur undir-
um, höfðu orðið fyrir skemmdum.
Engin slys urðu á fólki þar sem allir
bílamir vom mannlausir, en
skemmdir urðu talsverðar. -ABÓ
búningur að kaupsamningi og því
þurfi Kópavogur ekki að nýta sér
forkaupsréttinn fyrir 3. febrúar.
Heimir sagði að bæjarstjórnin muni
taka mið af þessari niðurstöðu þegar
ákvörðun verður tekin um málið á
þriðjudaginn.
Heimir sagði að frá sínum bæjar-
dymm séð komi ekki til greina að
semja við Reykjavíkurborg um að
breyta lögsögumörkum Kópavogs.
Richard Björgvinsson bæjarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins í Kópavogi rit-
aði grein í Morgunblaðið fyrir fáum
dögum þar sem hann leggur til að
sveitarfélögin tvö semji um málefni
Vatnsenda, en slíkur samningur
mun að öllum líkindum hafa í för
með sér breytt lögsögumörk.
, í gær var fyrsta nauðungaruppboð
á Vatnsenda þingfest hjá Bæjarfóg-
etanum í Kópavogi. Það var inn-
heimta ríkisins í Kópavogi sem
krafðist uppboðs vegna rúmlega 1,2
milljón króna skuldar. -EÓ
RANN Á ÞRJÁ
Verðlagsráð sjávarútvegsins:
Leita leiða
til að jafna
fiskverðið
„Það er verið að reyna að finna
leið í verðlagsráðinu til að jafna
fiskverðið, því menn vita að það er
mismunandi fiskverð í landinu,"
sagði Óskar Vigfússon formaður
Sjómannasambands íslands. Verð-
lagsráð sjávarútvegsins er þessa
dagana að funda um nýtt fiskverð
sem taka á gildi 1. febrúar nk.
Óskar sagði að menn væru að
ræða ýmsa möguleika og leita leiða
til að almennt fiskverð hækkaði
ekki umfram það sem verið væri að
tala um í kjarasamningum hjá
öðrum hópum. Hvaða leið væri
fær, sagði Óskar að tengja mætti
fiskverð að hluta við markaðsverð
til að vinnslan hafi möguleika til að
kaupa sér aukinn afla. „Það kemur
öllum til góða, vinnslunni sem og
sjómönnum," sagði Óskar, hins
vegar héldi Verðlagsráð áfram að
ákvarða lágmarksverð.
Aðspurður sagði Óskar að ekki
væri farið að sjá fyrir endann á
starfi nefndarinnar, en hann von-
aðist til að samstaða næðist, svo
ákvörðunin þyrfti ekki að fara til
yfirnefndar. Ertu ekki bjartsýnn á
að það takist? „Hæfilega
bjartsýnn,“ sagði Óskar.
Næsti fundur í Verðlagsráði fer
fram á morgun, föstudag. -ABÓ