Tíminn - 26.01.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Tímirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
_____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
BirgirGuömundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslasdn
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f.
Frá og meö 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 1000,-, verö í lausasölu í 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Vetrarferðir
Harmsaga unga Englendingsins, sem í fyrri viku
varð úti í Öræfasveit í Skaftafellssýslu, virðist
einstaklingsbundin og ekki ástæða til að draga af
henni stóra lærdóma út af fyrir sig. Þar var
einstaklingur að glíma við sjálfan sig og örlög sín
á ókunnum slóðum fjarri átthögum og aðstæðum
sem hann var heimavanur við. Prátt fyrir mikla
fjölmiðlaumfjöllun um hvarf þessa unga útlend-
ings, vita íslendingar lítið um það hverjir verða til
að syrgja hann nema einu sinni hefur verið sagt að
hann hafi átt foreldra á lífi.
En hvort sem hægt er að öðlast mikla lærdóma
af örlögum eins útlendings sem býður íslenskum
þorraveðrum birginn í óskilgreindum tilgangi, þá
sýnist tímabært að íslenskir ráðamenn fari í alvöru
að gefa gaum að ferðaflandri sinna eigin þegna á
hávetrum jafnt sem sumartíð um íslenskar auðnir,
öræfaslóðir og venjulega fjallvegi. í sambandi við
leitina að unga Englendingnum síðustu daga hefur
óspart verið hampað kostnaði og fyrirhöfn, pen-
ingaútlátum og ómaki. Satt að segja hefur peninga-
hliðin á mannsleitum ekki verið tíunduð svo mjög
hingað til, enda miklu minni ástæða til að ofgera
þá hlið málsins, en ræða af skynsemi það fyrir-
hyggjuleysi og stjórnleysi sem er á ferðalögum hér
á landi.
Það er mál fyrir sig að útlendingar þekkja lítið
til íslenskra veðra og gera sér ekki grein fyrir
torfærum íslenskra þjóðvega, hvað þá allra afveg-
anna þvers og kruss á fáförnum slóðum. Hitt er
verra að íslenskir ferðamenn, ekki síst ökumenn,
kunna ekki almennt að ferðast í sínu eigin landi.
Má af því ráða að álitlegur hluti ökumanna kann
þess engin skil hvernig íslensk veðrátta er og hvaða
hættur ber að varast á ferðalögum á íslandi,
einkum á vetrum. Þannig má segja að fólk trúi
meira á ágæti vegakerfisins og bílanna, en að það
sé meðvitað um íslenskan veðurfarsveruleika og
takmarkanir vegagerðar og véltækni.
Ef það er svo að einstakir ökumenn á langferða-
leiðum, rjúpnaskyttur og Þórsmerkurfarar og þeir
sem aka Reykjanesbrautina viti ekki hvað eru
akstursskilyrði og ferðaveður á íslandi, þá er hitt
verra að forráðamenn umferðarmála vita margir
hverjir engu meira um það mál. Háttsettur maður
í umferðarmálum lét þau orð falla eitt sinn í
samtali við starfsmann Tímans að í umferðar-
fræðslu og leiðbeiningum til ökumanna hefði
áróður fyrir notkun bílbelta allan forgang, en
leiðbeining um vetrarakstur skipti minna máli.
Þessi afstaða til kennslu- og upplýsingastarfsemi
íslenskra umferðarsérfræðinga er aðfinnsluverð,
ekki vegna þess að áróður fyrir notkun bílbelta sé
ekki góðra gjalda verður, enda bílbeltanotkun
lögbundin, heldur af því að þessi afstaða lýsir
háskalegri þröngsýni í umferðarmálum.
Föstudagur 26. janúar 1990
GARRI
Akademían sem brást
Sænska akademían datt heldur
betur í það við veitingu Nóbels-
verðlaunanna að þessu sinni. Lengi
hefur það verið siður þessarar
sænsku menningarstofnunar, sem
veitir hin eftirsóttu verðlaun kennd
við dínamitkónginn, að leita uppi
sérkennilegt fólk, helst vinstri
sinnað, í fjörrum löndum, sem
enginn þekkir haus né sporð á, og
komu þá gjaman hugmyndabræð-
ur þeirra í útvarpið á íslandi og
mærðu verðlaunahafa nokkram
viðurkenningarorðum, eða að yfir-
gagnrýnandi Morgunblaðsins lýsti
púðrinu í viðkomandi, einkum því
púðri að hann orti ekki hefðbundið
eins og sveitamaður, heldur nánast
alveg eins og Jóliann Hjálmarsson.
Við þessa tengingu við Nóbels-
verðlaunin hefur vegur nýrri
skáldlistar í landinu vaxið stórum.
Fyrir stríð voru aðrir að tengja sig
við Nóbelsverðlaunin og skrifuðu
mikið um einhverja suður-amer-
íska kerlingu, Gabríelu Mistral,
sem þá hefði nýlega fengið verð-
launin, og töluðu um heimshöfund
eins og venjan var, þótt enginn hafí
heyrt getið þessarar merkismann-
eskju síðan. Þá hefur lengi verið
vitað um tregðu akademíunnar við
að veita Graham Greene Nóbels-
vcrðlaunin þrátt fyrir ítarlegar til-
nefningar. Hann passar ekki í
kramið.
Menningarmafían þegir
Nú hefur akademían orðið fyrir
stóru áfalli. Hún hefur úthlutað
Nóbelsverðlaununum til gamals
Falangista og stuðningsmanns
Francos á Spáni, sem heitir Cam-
illo Jose Cela. Hvorki Thor eða
Sigurður A. hafa séð ástæðu til að
minnast Cela í sérstökum frétta-
tíma ríkisútvarps, og Jóhann
Hjálmarsson hefur ekki mátt vera
að því að minnast Cela í Morgun-
blaðinu, enda yrkir hann ekki Ijóð,
hvorki eins og sveitamaður eða
Jóhann. Menningarmafían hér og
í Vestur-Evrópu verður að una því
að geta ekki með neinum hætti
tengt sig Nóbelsverðlaununum að
þessu sinni, því fyrr ganga þeir af
sínum menningarlega standi en
fara að segja eitthvað frá fyrrver-
andi Falangista á Spáni, þótt
sænska akademían hafi brugðist
þeim núna með því að verðlauna
eitthvað annað en tilætlunarskáld-
skap um kjöt eða bflaverkstæði og
annað álíka háfleygt.
Nóbelssnuddarar
víðsfjarri
Að vísu kom einhver þáttur um
Cela í ríkissjónvarpinu, eins og
fyrir slys, og kannski vegna þess að
þátturinn hefur verið geflns. Engir
sérstakir menningarvitar og Nób-
elssnuddarar voru fengnir til að
þýða textann eða segja nokkur
formálsorð, ekki einu sinni Guð-
bergur Bergsson, sem er gáfaðasti
rithöfundur sem kemur í sjónvarp.
Cela fékk því venjulega þýðingu á
texta á „skaufum“ sínum og ástar-
orðabókinni, og öðrum djarfmæl-
um, sem hæfa gömlum Falangista.
Orðræða hans bar t.d. engan keim
af íslenskum textum um móðurlífs-
kenndina, sem grípur vitrar konur
þegar þeim verður hugsað til
klettagilja, eða orðfæris háskóla-
nema sem læra aUt um verkalýðs-
stéttina á landnámsöld. Orðfæri
Cela var þannig víðsfjarri því jórtri
sem í árátugi hefur nært vinstri
höfunda og gefið hefur verið út hjá
Máli og menningu sem hinar
endanlegu bókmenntir.
Pasodoble
við hjákonuna
Cela kom til Stokkhólms, höfuð-
vígis akademíunnar og vinstri vill-
unnar og sat þar við hlið drottning-
arinnar, en dansaði á eftir við
ástkonu sína pasodoble, sem Heið-
ar Ástvaldsson hefur verið að
reyna að kenna tslendingum síð-
ustu áratugina. Konu sína getur
hann ekki skilið við þar sem hann
er kaþólskur, en hún býr á fyrra
heimili þeirra á Majorka. Sambýl-
iskona kynntist honum á rithöf-
undaþingi fyrir fimm árum, og má
segja að rithöfundaþingin séu til
einhvers haldin, þótt talið hafi
verið af þeim sem hafa lykilinn að
pósthólfi Rithöfundasambands
Islands, félagsins sem úthlutar
höfundarrétti í gegnum Ragnar
Aðalsteinson hrl., að þar séu rædd
og ráðin dýpstu rök tilverunnar.
Víst er að Cela hefði aldrei verið
sendur á rithöfundaþing hefði hann
verið tslendingur. Gott ef hann
hefði ekki verið án höfundarréttar
líka. Garri.
VÍTT OG BREITT
Nytsamir sakleysingjar
Kommúnistinn Ceausescu sem
tekinn var af lífi af sjálfskipuðum
alþýðudómstóli, eins og tíðkast
þar sem sósíalistar ráða ríkjum, er
farinn að ganga aftur á íslandi og
það með svo furðulegum hætti að
draugur sá er orðinn enn dularfyllri
og jafnframt áþreifanlegri en sjálf-
ur Þorgeirsboli.
Starfslið Morgunblaðsins gerir
kommúnistum það til þægðar og
yfirbótar að kalla Ceausescu nas-
ista og sé vel að verki staðið verður
hægt að þvo kommúnistastimpilinn
af öllum alræðisprelátum sem ráðið
hafa og ráða ríkjum um austan-
verða Evrópu og víðar. Grimmdar-
æðinu og aulalegum vanmætti til
að stjórna flokkum og ríkjum verð-
ur lýst sem nasisma og þar með
hægri stefnu og tenórar kommún-
ismans þvegnir af allri synd.
Nytsömu sakleysingarnir á
Morgunblaðinu verða að varast að
styggja í engu þær hámenningar-
persónur sem deilt hafa hugmynda-
fræði með fyrrum forseta og vara-
forseta Rúmeníu og annarra
kommúnistaríkja. Aðferðin er
gamalkunn, að stilla hugtökum
upp í röngu samhengi og er Moggi
nú búinn að gera Ceausescu og
hans nóta að hægri manni og þar
með andstæðingi vinstri mannúð-
arstefnu.
Áhaus
Foringi Alþýðubandlagsins er
ekki eins stimamjúkur við íhaldið
og Mogginn er við kommana. Á
fundi með krötum og öðrum sam-
runasinnum, sem útvarpaðogsjón-
varpað er frá í hverjum fréttatím-
anum af öðrum líkti Ólafur Ragnar
borgarstjóranum í Reykjavík við
Ceausescu og að íhaldsstjórnin í
Reykjavík væri eins og hvert annað
ceausescuiskt valdakerfi.
Allaballaforinginn ætti vel að
Ólafur Ragnar
Grímsson fjár-
málaráöherra.
Davíð Oddsson
borgarstjóri.
vita um líkt svipmót Davíðs og
alræðisherrans fyrrverandi í Rúm-
eníu, því með honum hefur hann
drukkið síðdegiste í einni af höllum
hans í Búkarest.
Ef stjórnmálafræðingurinn sem
stýrir Alþýðubandalaginu sér helst
samlíkingu með hugmyndafræði
kommúnistaleiðtoga og marx-
ískra flokka og íhaldsmeirihlutans
í Reykjavík er það hans mat og allt
í lagi með það. Á íslandi ríkir
skoðana- og tjáningarfrelsi og hafa
sameignarsinnar boðið upp á hvers
kyns rugl til þessa í skjóli borgara-
legs frelsis.
Hitt er skrýtnara að nær enginn
manneskja hreyfir því orði að
kommúnistaflokkarnir sem nú eru
að hrynja austur um alla álfu eru
sömu flokkarnir og íslenskir sam-
eignarsinnar og yfirlætisfull kúlt-
úrljós og friðarsinnar hafa haft
mikil og góð samskipti við gegnum
tíðina. Vinstri sinnaðir mennta-
menn hafa setið á fróðleikssetrum
þeirra kommúnistaleiðtoga sem nú
er verið að hrekja frá völdum og
upplýsa enn betur en áður var gert
hvers konar stjórnarfar og gerræði
ríkti í ríkjum Heimsfriðarráðsins.
I felum
Auðvitað er borgarstjórinn í
Reykjavík fullfær um að svara fyrir
sig og reka af sér slyðruorðið, og
skal það ekki reynt hér.
Hins vegar er næsta furðulegt að
formaður Alþýðubandalagsins,
sem á rætur sínar að rekja til
byltingarsinnaðara marx-lenínista
og hefur enn marga slíka innan
sinna vébanda, skuli leita svona
langt yfir skammt til að leita uppi
íslenska samsvörun við sósíalista-
leiðtogann Ceauseceu.
Innan tíðar er von á Havel
forseta Tékkóslóvakíu í heimsókn
til íslands. Husak, síðasti gestgjafi
Heimsfriðarráðsins, og aðrir marx-
leníniskir leiðtogar hafa talið sér
og sínum fyrir bestu að búra Havel
inni í fangelsum í nær fimm ár fyrir
þá sök að krefjast mannréttinda
sér og löndum sínum til handa.
Þegar Havel forseti kemur til
íslands er sjálfsögð kurteisi að fara
ekki að viðra skoðanabræður
Husaks og annarra alræðisherra
framan í hann. Þá er eðlileg hæ-
verska að passa vel upp á að Davíð
Ceauesceu Oddsson haldi sig í
hæfilegri fjarlægð þegar Svavar
menntamálaráðherra fer að faðma
forsetann og menningarliðið í vin-
áttufélögunum og friðarsamtökun-
um fara að flaðra upp um tugthús-
lim sósíalismans.
Af öllum þeim fagnaðarfundum
mun Moggi birta margar myndir
og nytsamir sakleysingjar dást að
tilstandinu.
í gær flúði Morgunblaðið svo til
Danmerkur til að hneykslast, þorir
ekki að segja orð hér heima.
En afturganga Ceausesceu geng-
ur ljósum logum í Reykjavíkur-
deild íhaldsins. OÓ