Tíminn - 24.03.1990, Page 9

Laugardagur 24. mars 1990
Tíminn 21
lllllllllllllllllillllllll MINNING lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllll
Séra Trausti Pétursson
Fæddur 19. júh' 1914
Dáinn 5. mars 1990
Hinn 5. mars sl. lést á Sjúkrahúsi
Akureyrar séra Trausti Pétursson. Með
fáeinum fátæklegum orðum vil ég minn-
ast þessa mæta manns og góða vinar
míns.
Hann var prestur okkar á Djúpavogi
í 33 ár, frá 1949 til 1982. Með sínu langa
og góða starfi í byggðarlagjnu ávann
hann sér traust og virðingu þess fólks er
hér býr. Ég ætia ekki að rekja xvisögu
séra Trausta ítarlega í þessari stuttu
grein. Hann var fæddur og uppalinn í
Svarfaðardal og þangað leitaði löngum
hugur hans. Hann hélt fast við venjur og
málfar sem þar hafði tíðkast.
Séra Trausti þurfti snemma að fara að
vinna fyrir sér. Föður sinn missti hann
aðeins 12 ára gamall. Af frábærum
dugnaði braust hann til mennta og lauk
menntaskólanámi ffá Menntaskóla Ak-
ureyrar árið 1940. Fór síðan í guðffæði-
deild Háskóla íslands og lauk guðfræði-
prófi árið 1944. Gerðist sóknarprestur í
Sauðlauksdal í Barðastrandarsýslu sama
ár og var þar til 1949 er hann sótti um
Djúpavogsprestakall, fluttist á Djúpavog
og gerðist prestur kirkjusókna á svæðinu
sunnan Breiðdals að Lónsheiði. Á því
svaði eru fimm kirkjur ef litla kirkjan í
Papey er meðtalin. Starfaði hann hér til
ársins 1982. Var einnig prófastur í
S-Múlasýslu frá 1960.
Eftirlifandi kona séra Trausta Péturs-
sonar er Borghildur María Rögnvalds-
dóttir frá Akureyri. Bjó hún manni
sínum indælt heimili á Djúpavogi. Var
oft gestkvæmt í prestshúsinu. Skruppu
margir inn í létt kaffispjall hjá Trausta og
Maríu, baeöi eftir messu í Djúpavogs-
kirkju og við önnur tækifæri. Eins voru
þar oft næturgestir.
Mörg trúnaðarstörf hlóðust á séra
Trausta eftir komu hans hingað. Ætla ég
ekki að telja þau öll upp hér. Skólanefnd-
arformaður var hann lengst af og átti
drjúgan þátt í uppbyggingu skólahús-
ntéðis á staðnum. Ánægðastur mun
hann hafa verið er byggingu myndarlegs
bókasafns lauk um það leyti er hann
fluttist héðan. Árið 1952 hóf hann ásamt
fleiri góðum mönnum gróðursetningu
trjáplantna á hinu gamla höfuðbóli,
Búlandsnesi. Vann hann síðan nranna
mest að því að stækka og bæta þann reit.
Eru þar nú hinir myndarlegustu skógar-
lundir sem gaman er að heimsækja á
góðum sumardegj.
Kynni okkar séra Trausta hófust
raunverulega sumarið 1955 er hann kom
að máli við mig og spurði hvort ég vildi
taka að mér skólastjóm í Djúpavogs-
skóla. Ég sló til og samstarf okkar var
bæði langt og gott. Jafnframt því að vera
skólanefndarformaður var hann einnig
lengst af prófdómari og stundakenn;ui
við skólann.
Aðalstarf hans á Djúpavogi var að
sjálfsögðu starf sóknarprestsins. Rækti
hann það starf með þcirri samviskusemi,
vandvirkni og virðuleika sem honum var
laginn. Var honum annt um að kirkjunni
væri vel við haldið og messað eftir fastri
áætlun er hann setti sér. Prestsverk fóm
honum vel úr hendi og var hlutur hans
e.t.v. stærstur á erfiðum sorgarstundum.
Hann var sá homsteinn er sóknarböm
hans gátu alltaf treyst á. Séra Trausta var
sérlega létt um að segja nokkur vel valin
orð á mannamótum, oft án mikils
undirbúnings. f góðum hópi vina og
sóknarbama settist hann gjaman við
orgelið og stjómaði söng. Hann lagði
alúð við æfingar kirkjukórsins, æfði
sjálfur raddir þegar á þurfti að halda og
gat þá sungið tenór, bassa eða annað
. sem við átti.
Jarðarför séra Trausta fór fram fiá
Akureyrarkirkju ntánudaginn 12. mars
sl. Fór þá einnig fiam jarðarför frú
Sigríðar Sveinsdóttur, tengdamóður
hans, er látist hafði nær 100 ára að aldri
hinn 1. mars sl. Frú Sigríður átti heimili
hjá þeim prestshjónum á Djúpavogj og
einnig eftir að þau fluttu til Akureyrar.
Með þessum línum vil ég minnast séra
Trausta með þakklæti fyrir gott samstarf
og góðar samvemstundir urn fjölda ára.
Veit ég að ég mæli þar einnig fýrir munn
margra sóknarbama hans. Innilegar sam-
úðarkveðjur frá mér og konu minni flyt
ég Maríu, dóttur, kjörsyni, tengdasyni
og bamalximum.
Hafið þökk fyrir allt.
lngimar Svcinsson
Anna Guðrún
Hjartardóttir
Fædd 9.9. 1907
Dáin 19.2.1990
Okkur hættir til að hugsa til líðandi
daga og rifja upp það sem liðið er.
Frekar situr það eftir sem okkur þótti
skemmtilegt. Einmitt það er mér hug-
stætt nú.
Ég staldra við árið 1951. Þá um vorið
var ég að koma frá Laugum í Reykja-
dal og var ráðin í kaupavinnu á Geir-
mundarstöðum sem em í Skagafirði.
Ekki vissi ég nákvæmlega hvar sá bær
var, en móðir mín fúllvissaði mig um
að þar byggi sómafólk hið mesta á
þrifa- og myndarheimili. Hún kvaðst
þekkja Önnu húsfreyju, en hún hafði
verið bamfóstra hjá móður minni á
Miklabæ. Ég varð heldur ekki fyrir
neinum vonbrigðum er ég kom á það
heimili. Mér var tekið með alúð og
frjálslegheitum, enda varð ég innan
skamms orðin eins og ein af fjölskyld-
unni.
Á Geirmundarstöðum var ég kaupa-
kona í tvö sumur og segir það sína
sögu. Anna var kona kát og skemmti-
leg, söng hún stundum við hin daglegu
verk sem gengu hratt og vel fyrir sig,
enda var hún vel verki farin og dugleg.
Fjölskyldan á Geirmundarstöðum var
öll músíkölsk. Eldri sonurinn Gunn-
laugur var farinn að æfa sig á harmón-
íku og sá yngri, Geirmundur, átti það
til að reyna að laumast í hljóðfærið
þegar hinn sá ekki til. Geirmundur var
þá aðeins sjö til átta ára gamall. Það
kom fljótt í ljós að hann hafði mikla
hæfileika á tónlistarsviðinu. Þetta var
Önnu móður þeirra til ómældrar
ánægju og gleði.
Anna Guðrún Hjartardóttir var fædd
að Þrastastaðagerði á Höfðaströnd í
Skagafirði þann 9. september 1907.
Foreldrar hennar voru hjónin Jónína
Margrét Gísladóttir og Hjörtur Ólafs-
son. Anna var næstelst af fimm systk-
inum, en þau eru nú öll Iátin nema
yngsta systirin Ásta.
Anna giftist árið 1931 Valtý Sigurðs-
syni frá LitF.-Gröf í Skagafirði og fóru
þau að Fja að Geirmundarstöðum
sama á . Bjuggu þau þar til ársins 1977
en þá fluttu þau til Sauðárkróks þar
sem þau keyptu sér þægilega íbúð á
Víðigrund 6.
Valtýr andaðist þann 29. desember
1982. Anna bjó áfram i íbúð sinni þar
til hún var lögð inn á sjúkrahús fýrir
tæpu ári. Var það vegna heilablæðingar
sem síðar leiddi til þess að hún gat
ekki tjáð sig með orðum. Veit ég að
þetta þótti henni mjög miður vegna
þess hvað hún var alltaf skrafhreifin og
félagslynd og með á nótunum í sam-
ræðum við annað fólk.
Anna var glæsileg kona og sópaði
töluvert að henni. Hún tók mikinn þátt
í félags- og menningarmálum sveitar
sinnar. Um áratugaskeið var hún í
kirkjukór Reynistaðakirkju og liðtæk
var Anna í kvenfélagi hreppsins en þar
var hún um langt árabil gjaldkeri og
sat lengi í stjóm þess. Árið 1987 var
hún gerð að heiðursfélaga kvenfélags-
ins. Anna mun ekki hafa talið það eftir
sér þótt stundum þyrfti hún að fara
gangandi á kirkjukórsæfingu eða til að
vinna með kvenfélaginu. Nágrönnum
sínum rétti hún ósjaldan hjálparhönd,
Reist var Borgarleikhús í Kringlu-
mýri í því skyni að leysa af hólmi
leikhúsið við Tjörnina og skapa
leikendum betri aðstöðu til að flytja
áhorfendum hina lifandi list, sem
verða skyldi til þroska og sálargöfg-
unar þeim sem á horfðu og hlýddu
og stuðla þannig að aukinni og
raunsærri menningu þjóðarinnar.
En hvernig varð um framkvæmd
þessa verks?
Það var á laugardegi, þann 6.
janúar 1990, sem við hjónin lögðum
leið okkar í Borgarleikhúsið til að
líta augum í fyrsta sinn þetta musteri
leiklistar sem borgarbúar og raunar
landsmenn allir höfðu kostað svo
miklu til að koma upp. Sýnt var
leikritið Ljós heimsins eftir skáld-
sögu Halldórs Laxness.
Því miður varð ég fyrir vonbrigð-
U’m og ekki litlurn.
Alít verkaði þarna jafnömurlega á
að sjá og á að hlýða: Leiksalurinn,
leiksviðið og leikurinn sjálfur, allt
þetta var hvert öðru óhugnanlegra,
allt virtist það sniðið við annars hæfi
svo að ekkert eitt gæti verið öðru
skárra.
Skal ég gera hér stutta grein fyrir
þessu áliti mínu:
1. Salurinn allur er málaður í
dökkum lit og drungalegum, eins og
til að leggja áherslu á að það sem hér
fer fram skuli vera dapurlegt og
gleðisnautt.
2. Leiksviðið sjálft er fáránieikinn
uppmálaður. Gólfið er ekki flatt,
eins og eðlilegt væri, heldur eins og
efri hluti kúlu sem erfitt er fyrir
leikendur að fóta sig á. Á þessari
ekki síst þegar veikindi steðjuðu að.
Naut ég eins og margir aðrir hjálpsemi
hennar og vinargreiða. Margan sokk-
inn var hún búin að prjóna og gefa
þeim sem henni fannst helst vera þurf-
andi.
hálfkúlu eru mörg smáop með hler-
um á þar sem leikendum er ætlað að
troða sér upp og niður, enda óspart
notuð. Umhverfis þessa hálfkúlu var
fljótandi vatn. Líklega mætti kalla
allan þennan leiksviðsbúnað ónátt-
úrlegan eða „súrrealistískan“. Fár-
ánleikinn var þarna svo yfirgengileg-
ur að varla ná orð yfir. Auðséð er að
hér hefur einhverjum „fáránleika-
meistara" verið falin þessi furðu-
smíð.
3. Ekki tók betra við er leikurinn
sjálfur hófst. Jafnlágkúrulegt og sál-
ardrepandi leikverk mun aldrei hafa
sést hér á leiksviði fyrr. Flestar
persónur leiksins eru hér gerðar
jafnlítilsigldar og fráhrindandi.
Leikurinn á að gerast á einum sveita-
bæ. Niðursetningar eru látnir bera
vatn í skjólum frá einum hluta
vatnsins, þvert yfir hálfkúluna, og
losa hana svo í sama vatnið hinum
megin. Það er eins og bæði leikend-
um og áhorfendum sé ætluð sú
heimska að skilja ekki að allt er
þetta sama vatnið beggja vegna
hálfkúlunnar, rétt eins og sama hafið
er allt í kringum fsland.
4. Annað atriði leiksins, sem eyk-
ur á óhugnaðinn, er sú mikla grimmd
og miskunnarleysi sem veikum
niðursetningi og vinnuhjúum er sýnt
af húsbændum.
5. Þriðja meginatriði leiksins, og
margendurtekið, er kynlífsatriðin.
Hvergi örlar á ást eða viðkvæmni
eða tilhugalífi milli þeirra karla og
kvenna sem í hlut eiga, heldur
algjörlega undirbúningslausar sam-
farir (uppáferðir), rétt eins og um
Anna og Valtýr eignuðust tvo syni.
Gunnlaugur Sigurður bifreiðarstjóri,
búsettur í Kópavogi, kvæntur Jóhönnu
Haraldsdóttur. Þau eiga þrjá syni.
Yngri sonur þeirra Önnu og Valtýs er
Hjörtur Geirmundur, hljómlistarmaður
og fjármálastjóri hjá Kaupfélagi Skag-
firðinga. Kvæntur Mínervu Bjömsdótt-
ur, eiga þau tvo syni og eru búsett á
Sauðárkróki.
Anna og Valtýr tóku til sín í fóstur
fram að fermingu sex ára stúlku,
Hrafnhildi S. Jónsdóttur, og vom henni
sem væri hún þeirra eigin dóttir.
Eftir að þau hjónin fluttu til Sauðár-
króks komum við hjónin off til þeirra
og til Önnu eftir að hún var orðin ein.
Alltaf var jafngaman að spjalla yfir
kaffibolla, enda var mjög gestkvæmt á
heimili þeirra hjóna, bæði á Geirmund-
arstöðum og Víðigmnd 6.
Mun ég jafnan minnast þessarar
ágætu vinkonu minnar með hlýhug og
þakklæti.
Við hjónin sendum Ástu, eftirlifandi
systur hennar, ásamt sonum hennar
Gunnlaugi og Geirmundi og fjölskyld-
um þeirra innilegar samúðarkveðjur.
Guðný Friðriksdóttir
tilhleypingar búfjár væri að ræða.
Þetta voru einhver óhugnanlegustu
atriði þessarar li'ka þokkalegu leik-
sýningar.
6. Þá er enn ótalið það atriði, sem
gengur guðlasti næst, en það er sú
meðferð sem Margrét frá Öxnafelli
fær og sá sendiboði annars heims
sem gekk undir nafninu Friðrik og
varð raunverulega til að veita fjölda
fólks lækningu fyrir milligöngu Mar-
grétar. En hér bregður við á annan
veg. Margrét er hér sýnd og túlkuð
sem loddari og svikakvendi sem
beitir svikabrögðum til að blekkja
saklaust fólk.
í fáum orðum sagt: Allt efni
leiksins og túlkun þess miðar að
niðurlægingu mannssálarinnar og að
brjóta niður reisn hennar og göfgi
sem þó býr í hverjum einum í raun
og veru. Það er eins og hér sé reynt
að vekja einhvers konar aðdáun
áhorfenda á þessum lágkúrulegu eðl-
isþáttum sem hér er reynt að hefja
til vegs og þótt aðeins sjáist smá-
glampar af göfugri kenndum á stöku
stað þá er líkast því sem reynt sé að
gera sem minnst úr þeim.
Ekki skil ég hvað fyrir ráðamönn-
um leikhússins vakir að taka til
sýningar leikrit sem þetta, nema ef
vera skyldi sú óheillaviðleitni, sem
að vísu gerir víða vart við sig, að
afsiða þjóðina sem mest, að rífa
niður siðferðilegt viðhorf hins and-
lega heilbrigða manns og eyða þeim
göfugu og heilbrigðu kenndum sem
hverri manneskju eru í brjóst lagðar
allt frá fæðingu.
Hneykslaður leikhúsgestur
i

TÖLVUNOTENDUR
Við í Prentsmiðjunni Eddu
hönnum, setjum og prentum
allar gerðir eyðublaða fyrir tölvuvinnslu.
i PRENTSMIÐ|AN
PKENTSMIOIAN
[C^clciaj
Smiðjuvegi 3, 200 Kópavogur. Sími 45000
Sumir ||
spara sér leigubtl
aórir taka enga áhxttu!
UMFERÐAR
RÁÐ
Eftireinn
-ei aki neinn
LESENDUR SKRIFA
LJOS HEIMSINS -
AFMENNINGARLEIKRIT