Tíminn - 28.03.1990, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 28. mars 1990
Tíminn 5
Bankarnir í aðlögunarvanda vegna nýs efnahagsveruleika - án verðbólgu. Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra:
Bankarnir veroa að
nagræða í rekstri
íslenskir bankar eiea íoasli við að laea sie að því að ar, lífeyrisskuldbindingar o.fl. verði jÉÉk
íslenskir bankar eiga í basli við að laga sig að því að
verðbólga hefur nú hjaðnað verulega og er orðin minni en
verið hefur í áratugi. Sérstök nefnd hefur að undanförnu
kannað starfsskilyrði banka og innlánsstofnana og leitað leiða
fyrir banka að aðlaga sig breytíum skilyrðum.
Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra lega rekstraráætlun og þá er kannski
var spurður um niðurstöður nefndar-
innar í gær á fundi með bankamönn-
um og um hvernig bankarnir gætu
mætt breyttu efnahagsumhverfi og
jafnframt búið sig undir samkeppni
á opnum alþjóðafjármagnsmarkaði.
Ráðherra sagði að vissulega ylli
það bönkunum aðlögunarvanda
þegar verbólga félli svo snöggt sem
raunin er orðin. Hann sæi þó enga
von til þess að þessi breyting geti
gengið þegjandi og hljóðalaust yfir
þá. Það hljóti að hrikta í þeim þegar
svona breyting verður og þá verði
skákinni áreiðanlega snúið við og
menn segi við bankana það sama og
þeir hafa sagt við viðskiptavini sína
á undanförnum árum: - í>ið verðið
bara að hagræða og laga ykkur að
veruleikanum, koma með skynsam-
hægt að hjálpa ykkur eitthvað.- „Er
þetta ekki það sem bankamenn eru
vanir að segja við atvinnuvegina
þegar þeir eru í vandræðum? Ég
held að það sé kominn tími til að
skákin snúi upp á bankana.
Þetta er að sjálfsögðu ekki sagt af
neinni meinfýsi í þeirra garð af
minni hálfu, heldur er þetta kær-
komið tækifæri að mínu áliti til að
fylgja eftir þeirri þróun hagræðingar
og umbyltingar í starfsemi bankanna
sem hefur leitt af sameiningunni á
undanförnu ári og hlýtur að koma
þegar við tengjumst nánar og mæt-
um vaxandi samkeppni frá nálægum
löndum.
En þá er sjálfsagt og eðlilegt að
starfsskilyrðin séu samræmd, að
skattareglur og heimildir til frádrátt-
ar, lífeyrisskuldbindingar o.fl. verði
með sama hætti og í löndunum í
kring. Meginbreytingin verður þó
að koma frá hagræðingu bankanna
sjálfra,“ sagði viðskiptaráðherra.
„Of mikið af tekjum bankanna
kemur frá mun innláns- og útláns-
vaxta, vaxtamunur verður að
minnka. Þjónustugjöld bankanna
eru of lág og standa engan veginn
undir kostnaði vegna þjónustunnar.
Tékkanotkun er t.d. almennari hér
á landi en í nokkru nágrannaland-
anna og hvert tékkhefti kostar bank-
ann um 1100 kr. Viðskiptamaðurinn
greiðir hins vegar aðeins 250 kr. fyrir
heftið," sagði Ólafur Örn Ingólfs-
son, forstöðumaður fjármálasviðs
Landsbanka fslands, er hann ræddi
um leiðir til hagræðingar innan
bankakerfisins.
Hann sagði að þar sem íslenskur
markaður væri lítill væru litlar líkur
á að erlendir bankar sæktust eftir að
ná fótfestu hér og keppa við íslensku
bankana nema þá þar sem hagnaðar-
von væri mest.
Smæðin hcfði í för með sér hærri
rekstrarkostnað auk annars. ís-
lensku bankarnir yrðu fyrirsjáanlega
að endurskipuleggja rekstur sinn og
útibúanet. Pað væri að mörgu leyti
sjálfgefið þar sem hefðbundin
bankastörf væru um margt á undan-
haldi með aukinni tækni. í stað
þeirra kæmi ýmiss konar sérhæfð
ráðgjöf og fjármálaþjónusta.
Bankarnir væru nú búnir að leggja
í miklar fjárfestingar í tæknibúnaði
til afgreiðslu og upplýsingaflæðis og
væru þær að byrja að skila arði.
Nokkuð vantaði þó á að tæknin væri
notuð á hagkvæman hátt og það
þyrfti að breytast. Jafnframt þyrftu
stjórnvöld að tryggja stöðugleika í
efnahagslífinu - stöðugt gengi og
lækkandi verðbólgu áfram.
Óhjákvæmilegt væri að störfum í
bankageiranum ætti eftir að fækka
nokkuð enn. Launakostnaður bank-
anna væri nú um 60% af rekstrar-
kostnaði þeirra og yrði að lækka auk
þess sem koma þyrfti niður öðrum
rekstrarkostnaði. - sá
Ríkislögmaöur sendir menntamála- og fjármálaráðherra
kaldar kveðjur vegna meðferðar þeirra á Sturlumálinu:
OHEPPILEGAR
STURLUSÆTTIR
Ríkislögmaður segir í greinargerð
til fjárveitinganefndar Alþingis að
málalyktir sem fólust í samkomulagi
menntamálaráðherra og fjármála-
ráðherra við Sturlu Kristjánsson
fyrrum fræðslustjóra á Norðurlandi
eystra, verði að teljast afar óheppi-
legar. Fjárveitingarnefnd óskaði eft-
ir greinargerðinni og hún barst
nefndinni fyrr í þessum mánuði.
Hún hefur þegar verið rædd í þing-
flokkum.
I desember 1988 gerðu ráðherr-
arnir Svavar Gestsson og Ólafur
Ragnar Grímsson samkomulag við
Sturla Kristjánsson fræðslustjóra.
Sverrir Hermannsson fyrrverandi
menntamálaráðherra vék Sturlu úr
starfi í ársbyrjun 1987. Málið fór
fyrir bæjarþing Reykjavíkur sem
dæmdi í því í apríl 1988. Fallist var
á að Sturla hefði brotið starfsskyldur
sínar en að þær réttlættu ekki brott-
vikninguna. Sturla voru dæmdar
bætur að upphæð rúmlega 1400 þús-
und krónur. Ríkislögmaður lagði
eindregið til að dómnum yrði áfrýjað
til hæstaréttar, en það var ekki gert
heldur gerðu mennta- og fjármála-
ráðherra samkomulag við fræðslu-
stjórann eins og áður segir. Þetta
telur ríkislögmaður að hafi verið
afar óheppilegt. Gengið hafi verið
framhjá niðurstöðu dómsvaldsins í
landinu. Ekki aðeins hafi verið felld
niður áfrýjun til hæstaréttar, heldur
hafi menntamálaráðherra með sam-
þykki fjármálaráðherra breytt með
ýmsum hætti dómsniðurstöðu
bæjarþings Reykjavíkur. Dómnum
um bætur til handa Sturlu hafi verið
breytt á þá lund að til viðbótar hafi
komið sérstakarmiskabætur. Skaða-
bæturnar hafi því alls verið 2,2
milljónir króna.
Ríkislögmaður telur einnig að
dómur bæjarþings standi sem for-
dæmi um að brottvikning Sturlu hafi
verið ólögmæt og því geti verið erfitt
að beita forstöðumenn ríkisstofnana
sem fara fram úrfjárlögum þrýstingi.
Orðrétt segir ríkislögmaður: „Þessi
dómur og sú staðreynd, að ríkisvald-
ið sættir sig við hann sem óáfrýjað
fordæmi hlýtur að veikja mjög fjár-
málastjórn Alþingis og framkvæmd
æðstu stjórnvalda á þeim ákvörðun-
um þingsins."
Svavar Gestsson, menntamála-
ráðherra, vísar gagnrýni ríkislög-
manns á bug og segir ákvörðun sína
ekki hafa neitt fordæmisgildi. Hann
bendir á að Birgir ísleifur Gunnars-
son, forveri sinn í starfi, hafi samið
um bætur við Sturlu. Menntamála-
ráðherra segir að hann hafi einungis
verið að bæta fyrir ranga ákvörðun
Sverris Hermannssonar.
Alexander Stefánsson, varafor-
maður fjárveitinganefndar, sagði að
sjálfsögðu hefði verið skynsamlegast
að láta þetta mál fá eðlilega meðferð
hjá dómstólum. Hann sagðist alla
tíð hafa verið þeirrar skoðunar að
ákvörðunin, að gera sérstakan samn-
ing við fræðslustjórann, hafi verið
röng. „Það er hins vegar of seint í
rassinn gripið að skammast yfir þess-
ari ákvörðun núna. Menn hefðu átt
að gera það strax þegar menntamála-
ráðherra tók þessa ákvörðun. Þetta
var heimskuleg ákvörðun og hún var
tekin af pólitískum ástæðum," sagði
Alexander.
í fjáraukalögum fyrir árið 1988 er
gert ráð fyrir aukagreiðslu til Sturlu
Kristjánssonar að upphæð 793 þús-
und krónur. Fjárveitinganefnd ósk-
aði eftir áliti ríkislögmanns vegna
þessarar greiðslu. - EÓ
Myndin á brott
Lögfræðingi biskupsembættisins máluð er mynd af æðstu embættis-
hefur verið falið að fara þess á leit mönnum þjóðarinnar á vegg í
við eigendur skemmtistaðarins skemmtistaðnum. I fyrra skiptið
Tunglsins að mynd sú sem máluð var máluð mynd af Vigdís Finn-
var af herra Ólafi Skúlasyni á einn bogadóttur forseta, en yfir mynd-
vegg skemmtistaðarins verði ina málað þegar þess var farið á
afmáð. Eins og Tíminn greindi frá leit. - ABÓ
í gær er þetta í annað skiptið sem
Utanríkisráðherra um viðskipti við herinn:
Olíufélagið hf.
ekki útilokað
AUir starfsmenn Olíufélagsins á
Keflavíkurflugvelli, 34 að tölu,
hafa undirritað bréf þar sem þeir
skora á forsætisráðherra að koma í
veg fyrir að utanríkisráðherra
stöðvi starfsemi Olíufélagsins á
Keflavíkurflugvelli. Utanríkisráð-
herra hefur nú ákveöið að lofa
Olíufélagið að vera með í fyrirhug-
uðu útboði þrátt fyrir að það neiti
að afhenda öðrum olíufélögum
eignir sínar á Keflavíkurflugvelli.
Bréfið hljóðar þannig:
„Undirritaðir starfsmenn Olíu-
félagsins hf. á Keflavíkurflugvelli
skora á forsætisráöherra, herra
Steingrím Hermannsson, að koma
í veg fyrir framkvæmd hótanna
utanríkisráðherra um að stöðva
starfsemi Olíufélagsins hf. á Kefla-
víkurflugvelli. Slík misbeiting
valds til þess að ráðast á fyrirtæki
sem af miklum myndarskap hefur
rekið atvinnustarfsemi á Keflavík-
urflugvelli í áratugi er með öllu
óþolandi og ósæmileg í lýðræðis-
og réttarríki.“
Utanríkisráðherra hafði hótað
Olíufélaginu því að ef það lofaði
ekki að leigja öðrum olíufélögum
aðstöðu sína á flugvellinum ef
samið yrði við önnur olíufélög,
myndi hann útiloka það frá þátt-
töku í útboðinu. Olíufélagið neit-
aði að verða við þessari ósk ráð-
herrans. Hann hefur engu að síður
tekið þá ákvörðun að leyfa Olíufé-
laginu að vera með í fyrirhuguðu
útboði. - EÓ
T alið I íklegt að handboltahöllin verði reist í
Kópavogi, en annar möguleiki inn í myndinni:
höll á Akranesi?
Á fundi ríkisstjórnarinnar í gær
var menntamálaráðherra falið að
skoða nánar hugmyndir er fram hafa
komið um byggingu fjölnota íþrótta-
hallar á Akranesi, sem m.a. yrði nýtt
fyrir heimsmeistarakeppnina í hand-
bolta árið 1995.
Menntamálaráðherra var jafn-
framt falið að skoða hugmyndir um
byggingu handboltahalla í Kópa-
vogi, sem yrði reist með þátttöku
Kópavogsbæjar. Meiri líkur eru
taldar á að bygging undir heims-
meistarakeppnina 1995 verði reist í
Kópavogi, heldur en á Akranesi, en
kostnaður ríkisins vegna handbolta-
hallar í Kópavogi er áætlaður 300
milljónir, en lausleg kostnaðaráætl-
un vegna byggingu fjölnota íþrótta-
hallar á Akranesi er um 700 milljón-
ir.
Verði Kópavogur fyrir valinu er
gert ráð fyrir að handboltahöllin
verði notuð eftir keppnina, annars
vegar undir skólahald og hins vegar
fyrir starfsemi íþróttafélagsins
Breiðabliks. - ÁG