Tíminn - 15.03.1990, Blaðsíða 11

10 Tíminn
Fimmtudagur 15. mars 1990
Fimmtudagur 15. mars 1990
Tíminn 11
Rafmagnseftirlit ríkisins hvetur fólk til að sýna ábyrgð varðandi raflagnir í heimahúsum,
og bendir jafnframt á að þriðjungur bruna síðari ár hefur mátt rekja til rafmagns:
Fjórðungur
íbúðarhúsa
í borginni
eldgildrur
Ætla má að um íjórðungur húsa í Reykja-
vík hafi gamlar raflagnir, sem eru vanbúnar
öryggistækjum s.s. engir lekastraumsrofar.
Sú kvöð var lögð á rafveitur fyrir um 60 ár-
um að halda uppi reglubundnu eftirliti með
raflögnum og búnaði með vissu árabili. Að
sögn Guðbjarts Gunnarsson fræðslu- og
upplýsingafulltrúa Rafmagnseftirlits rikisins
hefúr ekki verið hægt að framfylgja þessu
eftirliti í sambandi við íbúðarhúsnæði sem
skildi í Reykjavík, vegna mikillar Qölgunar
íbúða. Hann sagði að á smærri þóttbýlisstöð-
um sé ástandið í mörgum tilfellum betra, þar
sem tekist hefur að framkvæma reglulegar
athuganir.
Rafmagnseftirlil ríkisins hefur látið gera
18 mínútna langa sjónvarpsmynd er ber heit-
ið „Af litlum neista“. Myndin ijallar um
endumýjun á gömlum raflögnum í gömlum
húsum. Guðbjartur Gunnarsson sagði að það
væri reynsla rafmagnseftirlitsmanna að þeg-
ar fólk fer út í að endumýja íbúðir sínar, þá
vilji oft gleymast að athuga rafmagnið. Jafn-
vel hafi verið kostað miklu til dýrra innrétt-
inga, sem Iokað hafi af ónýtar raflagnir.
Guðbjartur sagði að markmiðið með gerð
myndarinnar væri að ná til húseigenda fyrst
og fremst, því nauðsynlegt sé að þeir séu
meðvitaðir um að þeir beri sjálfir ábyrgð á
raflögnum í húsum sínum. Vekja þurfi at-
hygli húseigenda á nauðsyn þess að þeir hafí
sjálfír frumkvæði að úttekt á rafkerfi íbúða
sinna, t.d. við eigendaskipti, breytta starf-
semi í húsnæðinu, eða þegar annað viðhald
fer fram.
í niðurstöðum nefndar sem félagsmála-
ráðherra skipaði á sl. ári til að meta stöðu
brunamála á Islandi, kemur fram að eldsupp-
tökum af völdum rafmagns fari fjölgandi.
Árin 1981 til 1988 varþriðjungurallrabruna
í landinu af völdum rafmagns og tjónið 350
milljónir króna, eða fjórðungur allra bruna-
tjóna þetta tímabil. Þess má geta að á síðasta
ári eru orsakir bruna á svæði Slökkviliðs
Reykjavíkur raktar í 17 tilfellum til raflagna
og í jafn mörgum tilfellum til rafmagns-
tækja.
Rafmagnseftirlitið hefúr á undanfomum
árum útbúið um 30 stutta þætti fyrir heimil-
in, sem sýndar hafa verið í sjónvarpi. Auk
þess sem stuttar fræðslumyndir hafa verið
ffamleiddar fyrir fagmenn á rafmagnssvið-
Eftir
Agnar
Óskarsson
Þegar Rafmagnseftirlit ríkisins hóf starf-
semi sína fyrir um 60 árum var sú kvöð lög á
rafveitur að þær héldu uppi reglubundnu eft-
irliti með raflögnum og búnaði með vissu
millibili. Rafmagnseftirlitsmenn vom sendir
í hús með nokkurra ára millibili til að athuga
hvert ástand raflagna væri. Að sögn Guð-
bjarts gekk þetta vel fyrstu árin, á meðan t.d.
í Reykjavík vom 6 til 7 þúsund íbúðir. I
reynd er þetta orðið svo á helsta þéttbýlis-
svæðinu, að atvinnu- og þjónustuhúsnæði
hefur haft forgang um slíkt eftirlit, en íbúð-
arhúsnæði mætt afgangi. Guðbjartur sagði
að ýmislegt annað bæri að skoða í þessu
sambandi, þ.e. kæra húseigendur sig um það
að eftirlitsmenn séu að koma á fimm til tíu
ára fresti, banka uppá og fá að skríða inn í
skápa og út í öll hom til að kanna hvort það
sé jarðtengdur tengill og hvort rétt öryggi
séu i töflum. „Ég held að það sé tímabært að
vekja athygli húseigenda á þvi, að þeir bera
ábyrgð á sínum gerðum og eignum. Það er
ekki hlutverk rafveitna í þessu tilfelli að sjá
um að raflagnimar séu í lagi, frekar en að
samtök pipulagningamanna eða hitaveitur
eigi að sjá um að pípulagnir séu í lagi,“ sagði
Guðbjartur. Rafveitur taka hins vegar út
lagnir í öllum nýbyggingum og sinna beiðn-
um um úttekt raflagna í gömlu íbúðarhús-
næði, eftir því sem þörf er.
Hjá Rafmagnseftirlitinu em uppi hug-
myndir að á þessu ári verði farið í að skoða
ffysti- og fiskvinnsluhús landsins, þar sem
oft verður mikið tjón þegar brennur. Sagði
Guðbjartur að lyrirhugað sé-að búa til stutta
kvikmynd sem farið yrði með, í von um að
úr yrði bætt, þar sem við á. „Það er víða pott-
ur brotinn á þeim vinnustöðum sem öðrum,“
sagði Guðbjartur.
I sjónvarpsmyndinni „Af litlum neista“
kemur fram að eigendur húsa sem em 20 ára
gömul og þaðan af eldri ættu að láta löggilta
rafverktaka gera úttekt á rafkerfi húsa sinna,
áður en of seint er. Auk þess er öllum húseig-
endum frjálst að leita til rafveitunnar til að fá
mat eftirlitsmanna hennar á ástandi raflagna.
Þegar framkvæma á lagfæringar á raflögnum
húsa, þurfa húseigendur að fylgjast með því
að verktaki tilkynni framkvæmdimar til við-
komandi rafveitu, sem síðan sér um úttekt á
verkinu.
A það var bent í myndinni að oft vilji
gleymast þegar raflagnir em lagfærðar i hús-
um að skipta um töfluna sjálfa. Þegar um
gamlar töflur er að ræða getur komið upp sú
staða að merkingar em ófullnægjandi, þ.e.
hvað hvert öryggi stendur fyrir, varhúsin ut-
an um öryggin brotin og jafnvel límd saman
og leiðslur berar. Þessi frágangur bíður hætt-
unni heim. Þess má geta hér að samkvæmt
reglum í dag eiga tenglar i eldhúsi, baðher-
bergi og þvottahúsi að vera jarðtengdir.
Fyrir 1970 var ekki talið varhugavert að
setja rafmagnstöflur upp í geymslum íbúða
eða fjölbýlishúsa, þetta er talinn mikill
ókostur, þar sem aðrir íbúar hússins hafa þá
ekki greiðan aðgang að töflunni. Nú em hins
vegar rafmagnstöflur settar á þann stað sem
auðvelt er að komast að, þá í sameiginlegu
rými, svo ef kviknar í þá á slökkvilið auð-
veldara með að finna töfluna til að taka
straum af húsnæðinu, ef með þarf. í þeim til-
fellum sem rafmagnstafla er á öðmm stað
s.s. í geymslu eins íbúa hússins, er nauðsyn-
legt að merkja staðinn greinilega.
Elstu raflagnir í húsum hér á landi em um
eða yfir 60 ára gamlar. A svo lögnum tíma
getur ýmislegt gerst í raflögninni. Súrefni og
loftraki geta haft sín áhrif, einangmn molnar
af, þar sem víramir hitna og kólna á víxl.
Tengingar losna og neistar geta myndast. Ör-
yggisráðstafanir sem áður vom ekki þekktar
eða ekki viðhafðar, em komnar til sögunnar,
s.s. jarðtenging og lekastraumsrofar. Þá hafa
rofar og tenglar breyst. Sjálfvirk vör haf
komið í stað bræðivara og lokaðar málm og
plasttöflur hafa komið í stað hinna opnu og
óvörðu tréspjalda. Þá hafa plastpípur komið
í stað jámpípa, sem í mörgum gömlum hús-
um em meira og minna ryðgaðar í sundur
vegna ónógrar upphitunar og raka fyrr á ár-
um.
Síðustu tvo til þijá áratugi hafa orðið
miklar framfarir á raforkusviðinu með tilliti
til öryggis. Ný þekking og ný tækni hefúr
leitt af sér breytt og bætt efni til raflagna.
Rafmagnseftirlitið telur sér skylt að stuðla
að því að almenningur eigi þess kost að
fylgjast með framfomm á þessu sviði, enda
meginhlutverkið að fyrirbyggja hættur og
tjón af völdum rafmagns. Þess vegna var far-
ið út í gerð myndarinnar „Af litlum neista",
sem tekin verður til sýningar í sjónvarpi á
næstunni.
Eins og getið var um í upphafi, þá em
mörg dæmi þess að húseigendur hafi látið
endumýja húsnæði sitt að öllu öðm leiti en
því að raflagnir em ekki lagfærðar. Haukur
Ársælsson eftirlitsmaður hjá Rafmagnseflir-
liti ríkisins sagðist hafa komið í eftirlitsferð í
íbúðarhús í þéttbýli úti á landi. Um var að
ræða gamalt hús sem endumýjað hafði verið
að utan jafnt sem innan. „Þegar við fómm að
skoða aðaltöfluna i kjallaranum ætluðum við
ekki að þora að opna hana, því það mátti i
raun taka hana í nefið,“ sagði Haukur. I stof-
unni hafði verði þiljað yfir svokallaðar fitt-
ingslagnir, sem em utanáliggjandi og ekki
hægt að draga í nema að losa lögnina frá, auk
þess sem einangmn molnaði öll af við við-
komu. í þessu tilfelli þurfti að rífa þiljumar
frá þar sem því var við komið, til að leggja
raflögnina eða að hafa lögnina utanáliggj-
andi.