Tíminn - 20.03.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 20. mars 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FELAGSHYGGJU
Útgefandí: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Oddur Ólafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrimur Glslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Slmi: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttstjórar
686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun : Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift I kr. 1000,-, verð I lausasölu I 90,- kr og 110,- kr. um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Þýsk stjórnmál
Nú geta menn hent á milli sín í gamni og alvöru að
Helmut Kohl, kanslari Vestur-Þýskalands, hafi sigrað
í kosningum í Austur- Þýskalandi.
Hin skjótu umskipti í stjómmálum Austur-Þýska-
lands eftir fall 40 ára kommúnistastjómar í landinu
hafa leitt til þess að Kristilegi lýðræðisflokkurinn
verður langstærsti þingflokkur nýkjörins þjóðþings
landsins með nærri 41% af heildaratkvæðatölu kosn-
inganna og fúll 48% ef miðað er við samanlagt at-
kvæðamagn hans og smáflokka sem mynda með hon-
um stjómmálabandalag.
Austur-þýskir kjósendur hafa snúist meira til fylgis
við hægri flokka en búist var við. Allt fram á kjördag
var því hampað, að skoðanakannanir bentu til þess að
sósíaldemókratar hefðu mest kjósendafylgi. Fjarri fer
því að sú spá hafí ræst, því að flokkur þeirra nær því
ekki að vera hálfdrættingur á við bandalag hægri
manna. Nú em fréttaskýrendur auk þess famir að rifja
það upp, að skoðanakannanir hafí sýnt að helmingur
þeirra, sem spurðir hafa verið, hafa ekki viljað svara
neinu til um hvem flokk þeir styddu. Hægri menn
hafa þannig átt mikið fylgi hjá þeim sem vom
óákveðnir í skoðanakönnunum. Þetta þýska dæmi
sýnir hversu vandasamt getur verið að túlka niður-
stöður skoðanakannana.
Austur-þýsku kosningamar hafa líkst því þegar
klakastíflur bijótast ffam í vorleysingum. Alls munu
24 flokkar og framboðshópar hafa boðið fram í þjóð-
þingskosningunum og hvorki meira né minna en 13
þeirra eignast þingfulltrúa frá einum upp í eitt hundr-
að sextíu og fjóra, þrír flokkar hafa 65 þingsæti eða
meira, Kristilegi lýðræðisflokkurinn hefur 164 sæti,
sósíaldemókratar 87 og Flokkur lýðræðislegs sósíal-
isma, sem er gamla kommúnistafylkingin endurborin,
hefur hlotið 65 þingsæti og er því þriðji stærsti flokk-
ur landsins.
Það vekur athygli að samtökin Nýr vettvangur,
sem létu mest að sér kveða í mótmælaherferðinni
gegn Honeckerstjóminni í haust, höfðu sáralítið fylgi
í kosningunum. I kosningabaráttunni hafa þau reynst
lausbeisluð og forystulítil og einskis mátt sín gagn-
vart skipulögðum kosningaáróðri hægri manna og
sósíal-demókrata, sem nutu dyggilegs stuðnings vest-
ur-þýskra flokksforingja.
Málflutningur Kohls kanslara hefur greinilega
mátt sín mikils í Austur- Þýskalandi. Afstaða hans til
skjótrar sameiningar þýsku ríkjanna hefur átt hljóm-
gmnn hjá austur- þýskum kjósendum, og loforð hans
um að tryggja sparifjáreigendum hagstæð skipti á
austur-þýskum mörkum hefur án efa átt stóran þátt í
sigri hægri manna. Þrátt fyrir þennan mikla sigur
hægri flokkanna, er gert ráð fyrir að þeir muni ekki
neyta sigursins með því að útiloka stjómarsamstarf
með sósíaldemókrötum, heldur muni þeir þvert á móti
beitast fyrir myndun ríkisstjómar á breiðum gmnd-
velli, sem fýrst og fremst merkir að vinna með sósíal-
demókrötum, enda hafa arftakar kommúnistafýlking-
arinnar verið fyrirfram afskrifaðir sem
samstarfsmenn. Þróun þýskra stjómmála mun reynast
forvitnileg á næstunni.
lllllll GARRI 11 llllllllllli 1111 liillil illfll lilllll flllliffll 1 1111111 Ilfllillil iflfll 1 111 ilfllf illllff III llfffllll 111111
öðru hverju berast fréttir um
dráp á blaóamönnum. Manndráp
er auðvitað alltaf vondur glæpur,
og dráp á blaðamanni heyrir til
því slöleysí að þvi viðbættu, að
blaðamenn eru oftast drepnir fyr-
ir fréttaöflun. Í styrjðldum þykir
ekki tiitökumál þótt biaðamenn
falli, enda eru þeir meðal her-
manna. Kunnastir slíkara manna,
sem hafa fallið á seinni hluta ald-
arinnar, eru þeir Ernie Pyle og
Ijósmyndarinn Frank Capa. Scm
betur fer er minna um það að
blnðamenn séu teknir af lífi með
dómi fyrir að siona skyldustörf-
um sfnum.
Óhætt mun að teija Arabaríki
utan þess sem kallast verða réttar-
ríki. Þar eru raál dæmd sam-
kvmmt trúarbragðariti og þar er
réttarsalurinn oftar en hitt of-
stækissamkunda sern hvergi
mundl þrifast meðal siðaðra
þjóða. Mörg þessara rikja eru
alltaf að opinbera algjört siðleysi í
meðferð á fóiki. Þar er fólk háls-
höggvið á torgum fyrir smávægi-
legar yfirsjónir sem varða ekki
einu sinni við Iög í siðmenntuðuin
faeimi. Þetta er enn börmulegra
vegna þess að Arabar eru ná-
grannar okkar og sumir kynþætt-
ir þeirra böíða nú ákaflega tii
samúðar siðaðra þjóöa vegna
langvarandi deilna við fsraeis-
menn. En bafa siðaðar þjóðir ein-
hverjum skyidum að gegna við
fólk, sem kveðið hefur upp dauða-
dðro yfir rithöfundi af því hann
skrífaði ciilhvað um rélltrúnað
þeirra sem þeim féll ckki? Og
þurfa menn að reka stór erindi
meöai siöaðra þjóða fyrir menn
sem taka óvopnaðan blaðamann
og drepa hann þar sem hann er að
sínna skyidustörfum sinum?
Siðleysi Araba er stórum átak-
aniegra en einbverjir þeir kostir
sem þeir kunna að hafa. Siðaðar
þjóðir verða að koma þeim i skiin-
ing um, og það raeð afdráttarJaus-
um hætti, aö við þá er ekki hægt
að tala neinum silkitungum án
meðan þeir ástaunda gróft siðlevsi
og beita tíl þess æðstu valdastofn-
unum ríkja, eins og dómstólum í
lrak. Vestur-Evrópa hefur orðið
áhorfandi að miklu siðleysi á þess-
ari öld. Svo nærtæk dæmi séu tek-
in skal minnt á uppgang na/ista í
Þýskalandi, þar sem stjómvöld og
dómstóiar ástunduðu siðleysi til
að geta komið niiiijónum manna
fyrir kattarnef á „löglegan* hátt.
Samhliða nazismanum, og þó öUu
lengur, blómstraði kommúnisi-
minn með sama hættí. Siðleysi og
dómstólar héldust þar í bendur,
samanber réttarhöldin 1937.
Kommúnismanum er nú að Ijúka,
Það getur orðiö lengra og vanda-
samara verk að kenna Aröbum
mannasiði og venja þá af heifta-
ræði, sem virðist öðru hvcrju ráða
gerðum þeirra og atliæfi. Blaða-
maðurínn Bazofts hafði ekkert
brotíð af sér sem kemur nærri þvi
að varða líilát, írakar aðhafast
ekkert, sem ekki er vitað um nú
þegar, ef hölð er í huga sú mikia
tækni, sem beitt er viö njósnir nú
á dögum. Dómurínn yfir honum
er ekki annað en vitnísburður um
ofstæki siðlausra manna. Garri
VÍTT OG BREITT
Óskabarn á vergangi
Mogginn heldur áfram að hrella
Eimskip sem á í svo harðri sam-
keppni að stjómin heldur áfram að
kaupa félög og hlutabréf og lætur
iíklega ekki staðar numið fyrr en
tekist hefúr að ná meirihluta bréfa í
Arvakri. Þá mun Morgunblaðinu
líka hætta að blöskra græðgi og yfir-
gangur óskabams þjóðarinnar og
Reykjavíkurbréf verða lögð niður.
Höfúndar þess merka bréfs vom
aldeilis hlessa um helgina, annan
sunnudaginn í röð, á umsvifúm
Eimskips á hlutabréfamarkaði og
telur sjálft Morgunblaðið að hringa-
myndun og einokunaraðstaða sé
ekki eðli hlutafélaga og frjálsrar
samkeppni.
Þetta hafa nú margir vitað lengi
og að hlutafélög án hlutabréfamark-
aðar og með klásúlum í félagslögum
um forkaupsrétt þeirra sem eiga er
ekkert annað en hláleg skrípamynd
af kapítalisma, frjálsri samkeppni
og eintaklingshyggju.
A Islandi em hlutabréf aldrei fol
á eðlilegum markaði nema þegar
fyrirtækin em um það bil að fara á
hausinn eða orðin gjaldþrota.
Óskabamið sem eitt sinn var, er
orðið að tæki til að vemda hagsmuni
nokkurra fjölskyldna og er frjálsri
samkeppni um eignaraðild álíka
lokað og mesta dýrindið í einkaeign,
en er skráð hlutafélag á pappírum og
í gamni, sjáifur Arvakur.
Ósamkeppnishæft
Fjárfestingafyrirtækið sem geng-
ur undir heitinu Eimskip og rekur
m.a. flutningastarfsemi safnar víðar
glóðum elds að höfði sér en hjá
starfsmönnum Arvakurs. Sjó-
mannafélag Reykjavíkur er heldur
óhresst með þá yfirlýsingu Halldórs
frá Bæ, að nú eigi að fara að ráða
sultarlýð frá fjörrum heimshomum
til að sigla skipum félagsins.
Vegna fátæktar og mannsæm-
andi kjarasamninga hefur Eimskip
ekki efni á að láta íslenska farmenn
sigla skipum sínum.
Stjómarformaðurinn hefði uppi
þann boðskap á aðalfúndi óska-
bamsins, að til að standast sam-
keppnina á heimshöfunum væri
ótækt að láta íslenska sjómenn sigla
farkostum Eimskipafélagsins.
Maðurinn, og væntanlega aðrir í
stjóminni, halda að það sé nauðsyn-
legt að láta fólk frá malajalöndum
eða öðram láglaunasvæðum sigla
íslenskum skipum til að standast
samkeppni. Hann skírskotar til ann-
arra siglingaþjóða, sem oft finnst
heppilegt að skrá skip sín í einhverri
Líberíunni, þar sem lög um trygg-
ingar og mannréttindi, hvað þá
starfsréttindi em ekki brotin, því
þau em ekki til.
Svona er komið fyrir íslenskum
siglingum og þetta er reisnin á
stærsta flutningafyrirtæki landsins.
Islenskir farmenn era ekki brúklegir
til að færa vaminginn heim og þar
ofan í kaupið þarf að gera skip þjóð-
arinnar, eða fjölskyldnanna, svo al-
þjóðleg, að fjárfestingafirmað Eim-
skip verður ekki skattskylt á Islandi.
Flutt úr álfunni
Stjómarformaður íjölskyldnanna
og hlutabréfa Háskólans boðar
mikla samkeppni á höfúnum og að
stríðið sé tapað ef skipin verða skráð
á Islandi og íslenskar áhafnir eiga að
sigla þeim.
Hér verður ekki getum að því
leitt hver hefur biásið þessum vís-
dómi í brjóst formannsins, fremur
en hvað kemur honum tii að halda
að Evrópa og heimurinn allur breyt-
ist einhver ósköp árið 1992.
En fyrir þann tíma þarf að verða
búið að umskrá skipin, reka íslensku
sjómennina í land og skrá þurfalinga
annars og þriðja heimsins á skipin
til að standast samkeppni.
Alltaf er heldur óljóst við hveija
á að fara að keppa 1992. Þá er mein-
ingin að sameiginlegur markaður
Evrópubandalagsins verði að vem-
leika og láta sumir íslenskir fram-
kvæmdamenn þannig að þá muni ís-
lenskir atvinnuvegir og athafnalíf
missa af einhveijum ósköpunum ef
ekki er fylgt þar með.
Það er með öllu óútskýrt hvers
vegna ekki er hægt að reka jafn dýr
og fúllkomin skip og þau sem Eim-
skip á með áhöfnum sem em svo
þurftaffekar að þær þurfa meira en
kjaftfylli af hrísgijónum fyrir vinnu-
framlag sitt. Samt em til nægir pen-
ingar til að fjárfesta út og suður í öli-
um fjandanum öðram en skipum og
vel hæfúm starfskrafti.
Svo era menn að röfla um að
framtak, dugnaður þjóðarinnar sé
mesta auðlindin og menntun besta
fjárfestingin.
Það sem einu sinni var óskabam
þjóðarinnar er nú orðið svo alþjóð-
legt, að hinn fomi Þórshamar má
ekki lengur vera merki félagsins og
hafa umboðsmenn fjölskyldnanna
ákveðið að það verði ekki notað
lengur.
Þeir segjast hafa orðið fyrir að-
kasti erlendis fyrir merkið sem verið
hefur á skipum félagsins allt frá
1915 og nú verði að láta undan út-
lendum misskilningi og Ieggja
merkið niður og lofa að nota það
aldrei meir.
Þeir sem einhverja nasasjón hafa
um íslenska sögu vita hve siglingar
era nátengdar sjálfstæði og sjálfs-
ákvörðunarrétti þjóðarinnar og
hvers vegna allir landsmenn sam-
einuðust um að stofna skipafélag
1915.
Nú taka forráðamenn Eimskips
fyrirskipunum utan úr heimi um
hvemig þeir mega eða mega ekki
merkja skipin og hvaða merki þeir
mega hafa í bréfahausum fyrirtækis-
ins.
Og þeir eru að undirbúa að
hvorki skipin né skipshafnimar hlýti
íslenskum lögum eða kjarasamning-
um undir því yfirskini að samkeppni
sé að harðna og sömu aðilar þykjast
vera málsvarar frjálsrar samkeppni.
Þeir verða burðugir þessir eða
hitt þó heldur ef þeir ætla að taka
þátt í trylltri samkeppni innan Evr-
ópubandalagsins um markaði og
þjónustu, en hafa svo ekki einu sinni
efni á að hafa evrópskar áhafnir á
skipum sínum eða reka þau eins og
íslensk eða evrópsk fyrirtæki. OÓ