Tíminn - 20.09.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 20. september 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrimsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gíslason
SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavik. Slml: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Veðriö og fólkið
Vetrartíðin ætlar ekki að láta á sér standa að þessu
sinni. Eftir gróðurríkt sumar heftir brugðið til norða-
náttar með snjókomu á fjöllum og heiðum og víða í
byggð um norðanvert landið. Hvert sem framhaldið
verður á haustveðráttunni er gróðrartíð að sjálfsögðu
lokið og sumarið því á enda.
Hér hefur þó ekkert gerst í veðurfari sem ekki á sér
fordæmi í íslenskri veðráttu. Veðrabrigði á haustin
geta orðið snögg og því verður þjóðin að vera viðbú-
in og haga sér í samræmi við það. Þeir sem þekkja
raunveruleika íslenskrar náttúru og hljóta atvinnu
sinnar vegna að haga gerðum sínum eftir honum,
taka slíkum veðurbreytingum sem sjálfsögðum hlut
og það því ffemur sem tíðarfarið hefur verið gott á
sumrinu. Raunsæismenn vita að ekki er á vísan að
róa um íslenskan sumarauka og ekki sanngjamt að
ætlast til að krafa um lífsgæði á íslandi byggist á
draumum um eilíft sólskin og hlýviðri. Að sjálf-
sögðu er öllum heimilt að eiga sér slíkan draum, en
þeir sem vilja sjá hann rætast í eiginlegum og efnis-
legum skilningi, verða að leita út fyrir íslenska land-
steina.
Ef marka má samantekt í fféttatímaritinu Þjóðlífi
virðist það vera ein ástæðan til svokallaðs „land-
flótta“, sem ijölmiðlar hafa á orði um þessar mund-
ir, að fólki í flutningshugleiðingum úr landinu fellur
ekki íslensk veðrátta. Verkffæðingur nokkur lýsir af-
stöðu sinni til búsetu þannig að hann „kunni betur
við“ veðurfarið í Svíþjóð og þar vilji J>au hjónin
helst vera, ef ekki væru ættartengsl á Islandi sem
halda í þau. Ungur smiður á Vestfjörðum á unnustu
ffá Suður-Affíku og þangað ætla þau að flytjast,
enda er veðrið á Islandi „leiðinlegt“, segir hann fyr-
ir sína hönd og unnustu sinnar. Fleiri dæmi af þessu
tagi má fmna í samantekt Þjóðlífs, þótt rétt sé að geta
þess að fleiri ástæður liggja til þess að Islendingar
eru í flutningshugleiðingum og flytjast til annarra
landa.
„Landflótti“
Þótt þarft sé að ráðamenn þjóðarinnar geri sér fulla
grein fyrir þróun búferlaflutninga sem þjóðfélags-
legum veruleika og áhrifaafli í íslensku hagkerfí, er
eigi að síður rétt að fara sparlega með orð þegar far-
ið er að kalla slík fyrirbæri ákveðnum nöfhum. Án
ffekari athugunar á umfangi búferlaflutninga ffá
landinu er naumast rétt að um „flótta“ sé að ræða,
hvað þá að það fólk sem heldur kýs að eiga heima í
Svíþjóð eða Suður-Affíku sé landflótta.
Búferlaflutningar úr landi kunna að setja mark sitt
á íslenskt þjóðlíf um þessar mundir. Hins vegar ligg-
ur fátt fyrir um það í umræðunni, að hve miklu leyti
hér er um alþjóðlegt fyrirbrigði að ræða sem eigi sér
rætur í víðtækum þjóðfélagsbreytingum og sam-
göngubótum, nýjum lífsviðhorfum.
Sú brcyting hefur orðið hja ís-
lenskum aöalverkiökum, besta
og ríkasla fyrirtæki hleiidinga,
að rikið hefur eignast 52% i fyr-
irtækinu, og hefði þvi mátt ætJa
nð meirihluti stjórnar yrði skip-
aður kansellöstnm úr ýtnsum
stjórnarstofuuuum. Svo er þó
ekki. Að vísu hefur stjórnarfor-
maður þjóðarinnar, Halldór
Jónsson, látið af embætti t fyrir-
tækinu. í staðinn hefur Thor Ó.
Thors verið kjörinu stjórnarfor-
maður með atfylgi ríkiseignar-
innar. Á þetta munu eínhvcrjir
líta sem drengskaparbragð viö
son ólafs heitins Thors, einkum
nú þegar Sjálfstæðisflokkurinn
er í bultandi stjðrnarandstfiðu
við ríkisstjórnina.
100 miiijónir í
vasann
Aldrei íór það svo að Alþýðn-
flokkurinn ætti ekki einn inann
inni i bitlingastriðinu mikla, þeg-
ar aö því kom að ráða þurfti nýj*
an forstjnra Aðalverktaka. Svn
víll til að um ágætau mann er að
heiln gengi úr sundlaugunum tii
vetursetu við Miðjarðarhaf.
rýnaþcssa ráðningu. Aðhennier
hins vegar staðið á þann hátt, að
hægt er að ímynda sér að ríkið
eigi þessa stundina meirihluta í
Aðatverktökam. Ilér er átt við
Stefán Friðfinnsson, rekstarar-
hagfræðing og aðsíoðarmann
Jóns Baldvins Hannibalssonar
utanrikisráðherra. Hann er ætt-
aður frá Strandseljum við Djúp,
sonur Friðfinns Ólafssonar, sem
margir minnast sem eins ágæt-
asta manns seni þeir þekktu. Í
forstjórastarfl nýtur forstjórinn
væntanlega stuðnings stjórnar-
formannsins, svo vel gétur faríð á
þessu krufli yfir landamærin.
Hins vegar er vert að gera sér
grein fyrir því að Aðalverktakar
hafa fengið góða verksamninga á
Keflavikurvelli, sem hafa skilað
óhemjufé tfl efnstakra hiuthafa.
Hafa einhverjir þeirra, sem hafa
fengið bundrað raOljóuir cða svo
við uppstokkunina og kaup ríkis-
ins á meirihluta, haft við orð að
þeir gætu að skaðlansu boðið
sériega hagstæðra verksamninga,
sem Várttarliðið iét sér vei líka að
gera, vegna þess að það býr leigu-
laust á Miðnesheiði, og hafa
bandarísk stjórnvöid eflaust talið
að með hagstæðum samningum
við Aðalverktaka væru þau að
bæta fyrir iandnytjarnar. Fjár-
munirnir lcntu þó aldrei í ríki-
skassanum, heldur söfnuðust
þeir upp þangað tíl núna, að við
uppgjur eiga menn fyrir stórum
sólariandaferðuin, ef ekki sjö
kjóia ferðum fii Karabíska hafs-
ins, sem áður höföu aðelns verið á
færi gjaidþrota útgerðarmanna.
Verst er tyrir hina nýju guilkáifa
þjóðfélagsins að vaxtafáríö skuli
vera gengiö um garð. Annars
hefðu þeir getað haidið á sólar-
strendur fyrir vestina eina. En
ríkiskassinn cr jafnsnauður og
hann var, þótt bandarísk stjðra-
völd kunni að hafa álitíð að hinir
góðu verksamningar við Aðal-
verktaka hail verið gerðir í þágu
þjóðarinnar. Eius ng alkunna er
þá eiga peningar ekkert iöóur-
Við dyr meiri-
hiutans
Eínn af forverum Stefáns Frið-
finnssonar forstjóra i Alþýðu-
flokknum, héit því fram að menn
vildu ólmir færa Alþýðufiokks-
mönnum hitlinga til að gera þá
háða $ér. Uro þcnnan mann var
kveðið:
Sonur Bríetar, bróðir Laufeyjar
Héðinn Valdimarsson.
Einkum sakaðl Héðlnn Jónas
Jónsson frá Hriflu nm þetta at-
hæfi. Haft var efttr Héðni að Jón-
as lægi við dyr háskólans og hirti
hvern frambærilegan krata sem
út úr skólanum kæmi. Þetta var
nú kannski orðum aukið. Nú hef-
ur ðialdið i samráði við meiri-
hiuta ríklsíns í stjóro Aöalverk-
taka faríð líkt að og Iléðiuu lýsti
vinnubrögóum Jónasar. bað hef-
nr legið víð dyr meiríhiutans í
stjórninni og náð Stefáni til sin.
Auðvitað breytir það ekld ntiklu,
frekar en ásælni Jónasar. Margir
af þeim háskóiamönnum héldu
áfram að vcra góðir kratar, án
þess að Jónasi þættí mikið fyrir
því. Aftur á móti brást Iléðiun og
gekk I fang konunúnista og fékk
slg fuilsaddan.
Nú má ríkið
Hluthafar í íslenskum aðalverk-
tökum (Iceiandic Prime Contrac-
tors) hafa fengið leigngjöidin fyr-
ir Miðnesheiði og halda þeim.
Nokkurn veginn er vítað hvað fé
þetta er mikið og hvernig það
hefiir skipst niðnr á eiostaklinga.
að einungis einn aðili semdi um
verkin fyrir herinn. tíl að máiín
ientu ekki í þeim hnút aö einn
færi að bjóða niður fyrir öðrum.
Sjáifsagt hefðn Bandarikjamenn
orðið skritnir í framan hefði svo
farið, faafl þeir hugsuð hluta
verksamninga sem leigugjöid fyr-
ir afnnt af landí. Landsferður sáu
til þess að engiu undariegbeit
hlypu í samninga. En nú fer að
skipta um skreið, og reiðilaust af
gullkálfunum að afhenda mynt-
sláttuna á Miðnesheiði. Vegna
breytinga í heiminum eru verk-
takasamningar á Miðncsbeiði
ekki eins brýnir og þeir voru. Nú
má rikið. Cíarri
mmm wítt aa rdcitt
másmé VITT Uu dHEITT ..1...
10 dollara slríð
Af hveiju er ekki kviknað í fyrst
slökkviliðið er komið? spurði athug-
ull maður sem kom þar að sem bruna-
liðið var að sprauta á Búnaðarfélags-
húsið í Lækjargötu í æfmgarskyni.
Mörgum árum síðar kviknaði svo í
húsinu og brann það vel og lengi áð-
ur en slökkviliðið kom og er það önn-
ursaga.
Heimsfréttamálum er eitthvað svip-
að komið og eldlausu slökkvistarfi og
getur maður spurt eins og maðurinn,
af hveiju er ekki stríð íyrst herliðin
em komin?
Liðssafhaðurinn í Mið- Austurlönd-
um á sér ekki hliðstæður í sögunni.
Helstu herveldi heims bindast sam-
tökum um að bíta í skjaldarrendur
samkvæmt pöntuðum skipunum frá
Sameinuðu þjóðunum og setja á við-
skiptabann eins og þama sé einhver
ótýnd Suður-Afríka að óþekktast.
Allir vilja vera með í krossferðinni
af þvi að auðunninn sigur er í sjón-
máli og málstaðurinn er heilagur.
Emírinn í Kúvæt og fjölskylda hans
em réttborin til olíugróða og þjóðir
heims hafa gengist í ábyrgð fyrir að
familían fái 29 dollara í sinn hlut af
hverri olíutunnu sem seld er út fyrir
landamæri OPEC.
Kostnaður olíufélaganna við að
pumpa olíufatinu upp er um dollar á
tunnu.
En stríðið lætur eftir sér bíða og er
herkostnaðurinn farinn að sliga ol-
íukauparikin þótt engu púðri sé
eytt. Bandaríkin eru farin að rukka
fjármálaveldin sem bannað er að
hervæðast um framlög til eigin víg-
búnaðar.
Þýskaland og Japan eru óalandi og
ófeijandi í samfélagi þjóðanna og
eru einu ríkin í veröldinni sem ekki
er treystandi fyrir vopnum eða
sjálfstæðri utanríkisstefhu. En núna
er verið að sníkja af þeim peninga
til að borga herkostnað. Eru liðs-
safnaðarþjóðimar jafhvel orðnar
svo aðþrengdar að farið er að nefna
að emírinn af Kúvæt og auðkýfmg-
ar Saudi-Arabíu leggi eitthvað af
mörkum til vama eigin olíulinda.
ísland á líka að leggja sitt af mörk-
um til umsátursliðsins og komið
hefúr til tals að skattleggja þjóðina
og mun 10 dollara framlag á mann
þykja hæfilegt. Ef úr verður geta ís-
lendingar státað af þvi að vera
orðnir þátttakendur í striði ef enn á
eftir að hitna í kolunum.
Það heyrir til undantekninga að
hemaðaráætlanir standist og einatt
kemur upp allt önnur vígstaða í
styijöld en skammsýnir hershöfð-
ingjar ætla.
Ef liðssafnaður SÞ hefur hemað í
Irak munu veraldarvanir terroristar
færa sína víglínu til landa sem taka
þátt í herforinni til oliubrunnalanda
arabanna.
Sú hótun hefúr þegar verið kunn-
gerð.
Vel ætti að vera hægt að spara stór-
ar striðsyfirlýsingar á íslandi þótt
eitthvað verði lagt í púkkið. Snjallir
stríðsmenn sækja þar að óvinum
sem fyrirstaðan er minnst.
Hitt er annað að aldrei er hægt að
sættast á að herveldi leggi smáþjóð
undir sig með ofbeldi. Slíkum að-
gerðum hljótum við ávallt að mót-
mæla.
En hollast er okkur að fara með
ffiði, jafhvel þegar við stöndum
með ofureflinu.
Og vonandi kviknar ekkert í þótt
slökkviliðið sé komið.
OÓ