Tíminn - 17.10.1990, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 17. október 1990
Tíminn 7
OLIA
Að fara í kvöldverðarboð heima
hjá Bandar bin Sultan prins,
sendiherra Saudi Arabíu í Banda-
ríkjunum, er engu líkara en að
stíga inn í leikmynd fyrir James
Bond mynd. Risastóru málmhlið-
gríndurnar sem loka innkeyrsl-
unni að húsi sendiherrans rétt
fyrir utan Washington Iíta út fyrir
að geta vamað skriðdreka ferða,
hvað þá óboðnum gesti. Þegar svo
hliðið er opnað taka við samninga-
viðræður við fjölþjóða lið lífvarða
frá Saudi- Arabíu, Bandaríkjunum
og Wales. Eftir að fram hefur far-
ið leit á gestunum, þeir yfirheyrð-
ir og loks samþykktir em þeir af-
hentir síðustu varaarlínunni,
enskum bryta.
Þetta nákvæma öryggiseftirlit er
bráðnauðsynlegt. Ef nokkur má
teljast líklegt skotmark útsendra
hryðjuverkamanna íraka er það
hinn glæsilegi og herðabreiði
Bandar. Eftir að Saddam Hussein
sendi skriðdreka sína inn í Kúvæt
hefur þessi 41 árs sendiherra
Saudi- Arabíu verið sá haukurinn
í Washington sem mest hefur lát-
ið til sín taka, og sá sem hefur
mest áhrif með framkomu sinni.
Hann er eini opinberi embættis-
maðurinn sem segir upphátt það
sem aðrir láta sér nægja að
hugsa, þ.e. að það verði að sýna
íraska einræðisherranum hvar
hann eigi heima og að sennilega
nægi ekki efnahagslegar þvingan-
ir til að koma honum í skilning
um það.
Fyrrverandi
orrustuflugmaður
talar vafningalaust
Ágæt enska Bandars og hressandi
einarðar skoðanir hafa gert hann
að boðbera hreinskilinnar um-
ræðu í annars þokukenndu dip-
lómatíska orðaglamrinu sem hefur
umlukið Persaflóadeiluna. Sendi-
herra Saudi-Arabíu er líka orðinn
fjölmiðlastjarna eftir að hafa kom-
ið ótal sinnum fram í sjónvarpi og
fyrir þingmenn.
Bandar talar enn eins og sá orr-
ustuflugmaður sem hann var, en
ekki sá háttsetti diplómat sem
hann nú er. Við kvöldverðarborðið
og langt fram á nótt lætur hann
rigna yfir gesti sína sögum um
óhreinlyndi Saddams. Meðan flest-
ir vestrænir fréttaskýrendur botna
hvorki upp né niður í hugarástandi
slátrarans í Bagdad, þekkir Bandar
hann eins og aðeins öðrum araba
er unnt.
„Ef maður vill dæma um hversu
mikil áhrif efnahagsþvinganir eru
líklegar til að hafa verður maður
að skilja skapgerð mannsins. Ég
held ekki að Sáddam Hussein
bregðist eins við þeim og tilætlun-
in er, þó að fólk hans verði fyrir
harðræði. Svo lengi sem herinn
og flokksgæðingarnir búa við gott
atlæti er Saddam ekki sá maður
sem lætur hrærast af mannúðar-
ástæðum eða vegna áhrifa frá þjóð
sinni - þegar allt kemur til alls jós
hann yfir hana eiturgasi fyrir að-
eins nokkrum árum. Af þessum
ástæðum er hann fær um að
standast efnahagsþvinganir leng-
ur en Vesturlandabúar halda,“
segir Bandar.
í andstöðu við
hugmyndir ráðgjafa
Bandaríkjaforseta
Svona beinhörð röksemdafærsla
er ekki sú sem varkárir stefnu-
myndandi ráðgjafar George Bush
forseta vilja heyra. Þeir virðast hafa
sannfært sjálfa sig um að með tíð
og tíma muni þvinganimar koma
Saddam á þá skoðun að best væri
að draga sig til baka frá Kúvæt og
að hægt sé að komast hjá stríði.
Bandar fellst ekki á þessa skoðun.
„Við höldum ekki að stríð sé óhjá-
kvæmilegt, en allt það sem við nú
vitum er ekki uppörvandi, þegar
Bandar bin
Sultan Al-Saud,
sendiherra
Saudi-Arabíu í
Washington,
þekkir hugs-
anagang „Ar-
ababróðurins“
Saddams Hus-
sein betur en
Vesturlandabú-
ar. Hann segir
óhjákvæmilegt
að brjóta Sadd-
am á bak aftur.
Sendiherra
Saudi-Arabíu
í Bandaríkjun-
um herskár
höfð er í huga framkoma Sadd-
ams,“ segir hann.
Bandar byggir álit sitt á persónu-
legri reynslu sinni, öfugt við bjart-
sýna Bandaríkjamenn. Hann hitti
Saddam í fjórar klukkustundir fyr-
ir aðeins fáum mánuðum og hefur
í fjölmörg skipti átt samskipti við
hina skelfilegu íraksstjórn.
Þegar Bandar kom til Bagdad
tók einkaritari Saddams á móti
honum. Því miður hafði íraski
embættismaðurinn enga hug-
mynd um hvar yfirmaður hans
var niðurkominn. Seint og um
síðir kom íraskur hermaður og
sagði Bandar að fara aftur um
borð í flugvélina sína. Eftir flug-
ferð, 100 mílur norður af Bagdad,
var komið til leynilegs felustaðar
Saddams.
Bandar var ekkert óskaplega
undrandi. Fyrir tveim árum varð
hann vitni að öðru dæmi um
einkaskelfingarstjórn Saddams,
þegar hann starfaði sem meðal-
göngumaður í friðarsamningun-
um eftir stríðið milli írana og ír-
aka. TariqAziz, íraski utanríkisráð-
herrann, var fulltrúi Saddams í
viðræðum í New York.
Friðarsamningurinn sem heild
var samþykktur nema hvað varð-
aði eitt einasta orð, en Aziz hafði
ekki vald til að breyta því orði og
hann var of óttasleginn til að
hringja til Saddams. Á endanum
hringdu Bandar og Fahd konung-
ur til leiðtoga íraks og fengu leyfí
hans til að breyta orðinu.
Bandar álítur að Saddam sé um-
kringdur hópi „já-manna“ sem
séu of skelfingu lostnir til að
segja honum sannleikann um
möguleikann á að hann sé búinn
að koma sér í skelfilega aðstöðu.
Af þessari ástæðu styður Bandar
hugmyndina um að senda sovésk-
an sendiboða til Bagdad til að
hitta Saddam og segja honum
augliti til auglitis að ef hann
hypji sig ekki út úr Kúvæt, sé
hann búinn að vera. Helst kysi
ríkisstjórn Saudi-Arabíu að enda-
lok deilunnar yrðu að losna við
íraska einræðisherrann. The
Washington Post hefur skýrt frá
því að háttsettir embættismenn
Saudi-Arabíu séu í einkaviðræð-
um að þrýsta á Bandaríkjamenn
að gera hernaðarlega árás hið
fyrsta.
Hefur skapað nýjar
hugrayndir um
arabíska diplómata
Bandar heldur því fram að tengsl
ríkisstjórna Bandaríkjanna og
Saudi- Arabíu haldi áfram að vera
mjög góð. Ef svo er, má að miklu
leyti skrifa það á hans reikning.
Hann hefur verið á stöðugri ferð
inn og út úr Hvíta húsinu, utanrík-
isráðuneytinu og hermálaráðu-
neytinu síðan deilan við Persaflóa
hófst.
Þeir sem lengi hafa fylgst með
málum í Washington eru ekkert
hissa á því hversu .mikils álits
Bandar nýtur. Allt frá því að hann
gerðist fulltrúi Saud-ættarinnar í
Washington fyrir sjö árum hefur
hann lagt sig fram um að rækta
sambönd á æðstu stöðum og orðið
afar vinsæll maður í borginni. Á
forsetaárum Reagans voru George
Shultz utanríkisráðherra og Ca-
spar Weinberger varnarmálaráð-
herra . í hópi merkispersónanna
sem Bandar hélt veislur bak við
járnhliðið sitt.
Bandar tók að sér að bera per-
sónuleg skilaboð Ronalds Reagan
til PLO og aðstoðaði við að skipu-
leggja stuðning Saudi-Araba við
fjöldann allan af leynilegum að-
gerðum Bandaríkjamanna.
Farið er að lfta á sendiherra
Saudi-Arabíu sem fullkomið
dæmi um nýja gerð arabískra di-
plómata. Hann hefur gert að
engu hugmyndina um hinn
dæmigerða araba sem undirförul-
an, andamerískan son eyðimerk-
urinnar. Þar nýtur hann skop-
skyns sín og glæsifatnaðar úr Sa-
vile Row. Bandar er sonarsonur
Abdul Aziz ibn Saud, fyrsta kon-
ungs Saudi-Arabíu, bróðursonur
Fahd konungs, núverandi ein-
valds, og sonur Sultan prins,
varnarmálaráðherra. Konan
hans, Haifa prinsessa, er dóttir
Faisal konungs, enn eins fyrrver-
andi einvalds.
Iðrast ekki beiðninnar
um bandaríska
hernaðaraðstoð
Bandar hlaut hefðbundna kon-
unglega menntun þangað til hann
var sendur í skóla breska konung-
lega flughersins 16 ára gamall.
Þaðan útskrifaðist hann 1969 og
hélt þá til Texas þar sem hann
hlaut þjálfun hjá bandaríska flug-
hernum sem orrustuflugmaður.
Framhaldsþjálfun hlaut hann í
Alabama en lauk síðar háskólaprófi
í alþjóðlegum samskiptum við
John Hopkins University.
Eftir árin sem Bandar átti í
bandaríska flughernum hefur
hann vinsamlega afstöðu til Vest-
urlanda og enskan hans er blátt
áfram og auðskiljanleg. „Maður
hefur ekki tíma til að tala eins og
Shakespeare þegar maður flýgur
hraðar en hljóðið," hefur hann
sagt. Þegar hann sneri aftur til
Saudi-Arabíu var hann gerður að
ofursta í flugher Saudi-Arabíu.
Miðað við núverandi starf hans
fannst honum draumur einn að
fljúga F16-flugvélum, en nú, þegar
tveir mánuðir eru liðnir frá því
hann bað um bandaríska hernað-
araðstoð, heldur Bandar því fram
að það hafi verið hárrétt ákvörðun.
„Við iðrumst einskis vegna þess
að við vorum alveg handvissir um
það kvöldið sem við báðum vini
okkar um aðstoð, að Saddam Hus-
sein hefði illan tilgang og ætlaði að
halda áfram árás sinni inn í Saudi-
Arabíu, frekar fyrr en síðar," segir
hann.
„Saddam Hussein verður
ekki yfirsterkari og
Kúvæt verður frelsað“
„Ein kaldhæðnin og harmleikur-
inn í núverandi kringumstæðum
er að Kúvæt er hernumið vegna
þess að það hélt áfram að hafa trú á
slagorðum Saddams og hafði trú á
honum sem Araba-bróður.“
Bandar álítur að ill meðferð íraka
á Kúvæt eigi eftir að valda stór-
kostlegri reiði um allan heim þeg-
ar opinberlega verður upplýst
hversu víðtæk og í hve miklum
mæli hún sé.
Eitt það dapurlegasta við gerðir
Saddams segir Bandar vera það að
hann hafi klofið araba í fýlkingar.
Einkum og sér í lagi hefur deilan
rekið fleyg milli Saud-ættarinnar
og Husseins Jórdaníukonungs sem
eru gamlir bandamenn. Þrátt fyrir
hávaðann nú segir Bandar aðskiln-
aðinn við Jórdaníu ekki óafturkall-
anlegan. „Þegar skýin, sem nú
grúfa yfir tengslunum, hverfa er ég
viss um að við allir verðum mjög
ánægðir með að hverfa aftur til
gömlu, ágætu samskiptanna," seg-
ir hann
„En eitt er ég viss um,“ bætir
hann við. „Saddam Hussein verður
ekki yfirsterkari og Kúvæt verður
frelsað. Spurningin er aðeins
hvernig. Ég ítreka það að við vild-
um gjarna sjá það gerast með friði,
en það verður að gerast.“