Tíminn - 03.11.1990, Side 5

Laugardagur 3. nóvember 1990
Tíminn 5
Deildar meiningar innan verkalýðshreyfingarinnar um eignaraðild og afstöðu til íslandsbanka:
Ahrif eda áhrifaleysi
gagnvart stórkapítali
„Þessi vaxtahækkun íslandsbanka kemur mér ekkert á óvart, því
þetta er akkúrat það sem við, í verkalýðsfélaginu hér, vorum bú-
in að spá um þennan ágæta banka, í öllum okkar samþykktum.
Við höfum því miður ekkert hlutafé að selja, því við erum búin að
því. Ég tel að rök Dagsbrúnar eigi fyllilega rétt á sér og vil óska
þeim til hamingju með það hvað þeir hafa staðið sig vel í þessu
máli. Bankarnir ætla sér einfaldlega að græða mikla peninga,
sem er út af fyrir sig ósköp skiljanlegt sjónarmið. Við erum á
hinn bóginn ekkert sátt við að láta þá raka saman gróða á þeim
aðgerðum, sem launafólk í landinu stóð fyrir, og munum beita
öllum ráðum til að koma í veg fyrir það“.
Dagsbrún fær þessar hamingju-
óskir frá Birni Grétari Sveinssyni,
form. Verkalýðsfélagsins Jökuls á
Hornafirði og framkvæmdastjórn-
armanni í VMSÍ.
„En við höfum því miður ekkert
hlutafé að selja, því við erum búin
að því. Um leið og það stóð til að
Alþýðubankinn gengi inn í ís-
landsbanka, þá voru samþykkt
hörð mótmæli gegn því hér í
Verkalýðsfélaginu Jökli, að sam-
einast kapítalinu. Jafnframt var
samþykkt að selja hlutabréf okkar,
og það höfum við gert. Það kemur
okkur því ekkert á óvart, heldur
var þetta bara það sem við áttum
von á, að íslandsbanki mundi
koma til með að verða í farar-
broddi með háa vexti, eins og
reynslan hefur síðan sýnt,“ sagði
Björn Grétar.
Hann sagðist heldur ekki geta
betur séð en að bankarnir hafi all-
an tímann haft allt sitt á þurru í
þessu máli og þeir ætli sér greini-
lega að halda því áfram. Þeir lækki
seint vextina til samræmis við
hjaðnandi verðbólgu. „Þann mán-
uð, sem verðbólgan fór niður í 2-
3%, voru raunvextir bankanna um
9-10%,“ sagði Björn Grétar.
Vaxtahækkunin ekki
2% heldur 16%
„Ég vil gera athugasemdir við
þann fréttaflutning að vextir hafi
hækkað um 2%, þegar raunveru-
lega er um 16% vaxtahækkun að
ræða. Hækkun almennra skulda-
bréfavaxta hjá íslandsbanka úr
12,25% í 14,25% er rúmlega 16%
vaxtahækkun. Og forvexti víxla
hækkuðu þeir um 7,8%. Þegar
fjallað er um launakröfur fólks, þá
eru það hlutfallslegar hækkanir
sem talað er um. Og það er lang-
best að tala sama tungumálið, þeg-
ar fjallað er um vaxtahækkanir.
„Það má líka benda á að raunvext-
ir hafa hækkað að meðaltali hjá
þessum ágætu bönkum. Meðal-
vextir verðtryggðra skuldabréfa,
þ.e. raunvextir, hafa hækkað úr
7,7% í fyrra upp í 8,2% núna að
meðaltali. Þetta þýðir 6,5% meðal-
talshækkun raunvaxta," sagði
Björn Grétar.
Frekar aukin áhrif en
að hlaupa
Örn Friðriksson, varaforseti ASÍ,
telur hins vegar meiri árangurs að
vænta af ítökum innan bankanna,
heldur en að standa utan þeirra:
„Mín skoðun er sú að við eigum
frekar að reyna að hafa meiri áhrif
innan bankanna, heldur en okkur
hefur kannski tekist hingað til. Ég
er t.d. viss um það að hefðum við
engin ítök haft í íslandsbanka, í
gegn um verkalýðsfélögin og líf-
eyrissjóðina, þá hefði sú vaxta-
lækkun, sem óneitanlega varð og
er, úr um 30% niður fyrir 15%,
aldrei orðið með þessum hætti. Ég
held því að við ættum frekar að
reyna að auka þarna áhrif okkar,
heldur en að hiaupa burtu," sagði
Örn.
Hveijir vilja áfram
þjóðarsátt?
Hvað varðar áhrifin á þjóðarsátt-
ina, segir Örn bankana vissulega
einn aðilann en alls ekki þann
eina.
„í mfnum huga snýst spurning-
in um það hvaða aðilar í þjóðfé-
laginu vilja framlengja þjóöar-
sáttina.
Það gengur aldrei upp ef ætlast
er til að það séu eingöngu verka-
lýðsfélögin, þ.e. hvort þau vilji
framlengja samningana fram á
næsta haust. Heldur er þetta
spurningin um þátttöku allra að-
ila: Bankarnir verða að koma inn
í myndina líka. Ríkisvaldið sömu-
leiðis. Þá er spurning, hvað sveit-
arfélögin ætla að gera með sína
tekjustofna. Þetta snýr líka að
bændasamtökunum. Þjóðarsáttin
byggist á ákveðnum aðgerðum
aílra þessara aðila og svo síðast en
ekki síst á fýrirtækjunum sjálf-
um,“ sagði Örn.
Fjárlagafrumvarpið
gefur tóninn
„Vitanlega skiptir það miklu máli
að bankarnir, eins og aðrir, sýni
fullt aðhald í sfnum málum. Enda
ýta ráðstafanir eins og vaxtahækk-
anir vitanlega undir það að ver-
bólguskriðan fari af stað. En þetta
á líka við um ríkisvaldið, fyrirtæk-
in, búvöruverðið og bæjarfélögin.
Það liggur m.a. fyrir í fjárlaga-
frumvarpinu, að þar er gert ráð
fyrir ýmsum hækkunum umfram
það sem menn hafa áætlað. Þar er
einnig gert ráð fyrir niðurskurði (á
niðurgreiðslum) sem munu þýða
verðhækkanir á landbúnaðarvör-
um. Fjárlagafrumvarpið gefur því
tóninn."
Hvað það snertir að taka fjármuni
verkalýðsfélaga út úr íslands-
banka, sagði Örn: „Það er mín
skoðun að menn verða fyrst að
spyrja sjálfa sig: „Hvert á ég þá að
fara með peningana?" Okkar verk-
efni er að ávaxta þessa fjármuni fé-
lagsmanna. Fari ég með féð í
banka sem borgar lægri vexti, þá er
ég þar með að rýra þessa eign fé-
lagsmanna. Fari ég hins vegar með
það í banka sem býður hærri vexti
en íslandsbanki, þá er það um leið
banki sem krefur lántakendur
jafnframt um hærri vexti," sagði
örn Friðriksson.
SFR: Abyrgð
fjármagnseigenda
Stjórn Starfsmannafélags rfkis-
stofriana hefur samþykkt hörð
mótmæli gegn ákvörðun íslands-
banka um vaxtahækkun.
„Þessi ákvörðun er ögrun við
Iaunafólk og í engu samræmi við
þá kjarasamninga sem gerðir voru
síðastliðinn vetur.
Stjórn SFR leggur áherslu á að nú
er það atvinnurekenda og fjár-
magnseigenda að sýna ábyrgð í
verki. Þess vegna ber bönkum og
öðrum fjármagnseigendum að
lækka vexti þegar í stað.“ —HEI
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra styður sjónarmið
Dagsbrúnarforystunnar í vaxtamálinu og segir um bankana:
Fljótir til að hækka,
seinir til að lækka
Forsætisráðherra kvaðst í gær, að ríkisstjórnarfundin-
um loknum, hafa rætt við formenn bankaráða Lands-
bankans og Búnaðarbankans og verið fullvissaður um að
ríkisbankamir myndu láta vaxtahækkanir kyrrar liggja
að sinni. Það væri afar slæmt að á sama tíma og launþeg-
ar leggja áherslu á markmið þjóðarsáttar og taka á sig
byrðar vegna olíuhækkana, þá komi bankar í bakið á
þeim. „Bankarnir hafa ávallt verið fljótir til að hækka
vexti en seinir til að lækka vextina,“ sagði Steingrímur
Hermannsson forsætisráðherra. —sá
„Ég tók vaxtahækkun íslandsbanka upp á ríkisstjómar-
fundi í morgun og studdi mjög viðbrögð forystu Dags-
brúnar. Viðskiptaráðherra var ekki á fundinum, en ég
taldi að málið þyldi enga bið og að leggja yrði áherslu á
það við ríkisbankana að þeir færu ekki í kjölfar íslands-
banka og ég veit að þeir munu ekki gera það, að
minnsta kosti ekki að sinni. Ég mun ræða við við-
skiptaráðherra um málið við fyrsta tækifæri," sagði
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra í gær-
kvöldi.
Islenskir ostar
stóðu framar-
lega í Danmörku
Islenskár ostar náðu mjög góðum
árangrí á ostasýningu í Danmörku
nýlega. íslenskir ostagerðarmenn
hlutu 12 gullverðlaun og 11 silfur-
verðlaun.
Forsaga málsins er sú að Osta- og
smjörsölunni sf. var boðin þátttaka
á dönsku ostasýningunni,
Landsmejeri Udstillingen, sem fram
fór í Herning dagana 17. til 18. októ-
ber síðastliðinn. Þar lögðu 40 dóm-
arar mat á 900 ostasýni, þar af voru
64 frá íslandi.
Verðlaunakeppnin fór þannig fram
að ostasýnin voru flokkuð eftir teg-
und. Gráðaostar voru dæmdir sam-
an, rjómaostar, skorpuostar o.s.frv.
Gefin var einkunn fyrir útlit, lit,
byggingu, þéttleika, lykt og bragð og
að lokum gefin sjálfstæð einkunn,
sem réð úrslitum um verðlaun.
Verðlaunin 23 skiptust þannig:
Smurostgerðin OSS fékk 12 verð-
laun, þar af 7 gullverðlaun, Mjólkur-
samlag KEA tvö gull og tvö silfur og
Mjólkurbú Flóamanna, Mjólkur-
samlagið Búðardal og Mjólkursam-
lag KS á Sauðárkróki hlutu eitt af
hvoru. Þess má geta að allir íslensku
silfurverðlaunahafarnir hlutu ein-
kunnina 11,8 og voru aðeins hárs-
breidd frá gullinu, en fyrstu verð-
launin voru veitt fyrir einkunnina
12 og hærra.
íslensku ostarnir náðu enn fremur
þeim glæsilega árangri að hljóta
fjórðu hæstu einkunn á sýningunni.
Sex íslensk ostasýni fengu einkunn-
ina 12,3 en aðeins 10 ostasýni af 900
hlutu hærri einkunn en þeir ís-
lensku ostar, sem stóðu sig best. Sex
tegundir fengu einkunnina 12,5,
fjórar tegundir 12,8 og danski
rjómaosturinn Anansring var hæst-
ur með 13,3.
Af íslensku ostunum hlutu hæstu
einkunn skólaostur 26%, sveppaost-
ur, blaðlauksostur, fondue-ostur
með kúmeni, rjómaostur með
kryddi og napólímyrja. khg.
'ARMEI
Á myndinni sjáum viö ostameistarana ásamt verðlaunaostunum fýrir framan þá. Frá vinstri: Oddgeir Sigur-
jónsson, Mjólkursamlagi KEA Akureyri, Helgi Ragnarsson, sem var fýrir Hauk Pálsson Mjólkursamlagi KS
Sauðárkróki, Hermann Jóhannsson, Mjólkursamlagi KÞ Húsavík, Björgvin Guðmundsson, Osta- og smjörsöl-
unni, Elísabet Svansdóttir, Mjólkursamlaginu Búðardal og Gesturíraustason, Mjólkurbúi Flóamanna.
Timamynd Pjetur