Tíminn - 07.11.1990, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Miðvikudagur 7. nóvember 1990
UTLOND
New York:
GYÐINGAPRESTUR
SKOTINN TIL BANA
Meir Kahane, herskár gyðingur sem rekið hefur harðan áróður fyrir því
að öllum aröbum verði vísað út úr ísrael, var skotinn til bana í New
York á mánudagskvöldið af brosandi tilræðismanni, sem samkvæmt
skilríkjum er af arabískum uppruna.Morðinginn skaut Kahane, sem var
58 ára gamall, tvisvar í andlitið og brjóstið að loknum fyrírlestri sem
rabbíninn hélt yfír hópi gyðinga á hóteli í Manhattan.
Kahane var að svara spurningum
áheyrenda þegar ungur maður gekk
að honum, brosandi og undirfurðu-
legur, og skaut hann í höfuðið og iík-
amann, að sögn sjónarvotta.
Rabbíninn, sem er fæddur í Banda-
ríkjunum, var áður fulltrúi á ísraelska
þinginu. Á sjöunda áratugnum stofn-
aði hann öfgasamtökin Vamarsamtök
gyðinga í Bandaríkjunum.
Lögreglan sagði að morðinginn, sem
skömmu síðar var skotinn og særður
af vakthafandi lögreglumanni
skammt frá hótelinu, hefði borið á sér
skilríki með nafhinu El Sayyid Nosair
og væri 34 ára gamall. Öryggisverðir
Kahane höfðu hleypt honum inn á fyr-
irlesturinn.
Rannsóknarlögreglustjóri New York
borgar, Joseph Borrelli, sagði vitni
hafa talið að morðinginn kynni að
vera gyðingur sem ætti uppruna sinn í
arabalöndum. Um það bil 100 manns
voru á fyrirlestrinum.
Borrelli sagði að nafrí morðingjans
væri mið-austurlenskt, en aðrar
heimildir innan lögreglunnar kváðu
það arabískt og töldu að skilríkin til-
heyrðu morðingjanum.
Eftir árásina á Kahane hljóp morð-
inginn út úr salnum og skaut þá á og
særði 73 ára gamlan mann sem reyndi
að hefta för hans.
Síðan hljóp hann út úr hótelinu og
reyndi að stöðva ieigubíl með því að
ógna bílstjóranum með byssunni, en
þá kom lögreglumaðurinn Carlos Ac-
osta til skjalanna. Morðinginn skaut á
Acosta, sem var í skotheldu vesti, og
náði að særa hann á handlegg. Acosta
skaut á móti og særði manninn. Þeir
voru báðir fluttir á sjúkrahús og er
morðinginn talinn vera í lífshættu.
Kahane, sem talaði opinberlega um
araba sem hunda og aðrir gyðingar
kölluðu nasista vegna kynþáttahaturs
hans, var látinn er komið var með
hann á sjúkrahús. Kahane hafði hafn-
að tilmælum einkaritara síns um að
vera í skotheldu vesti.
Lögreglan sagði morðingjann verra
meðalmann á hæð og dökkan yfirlitum.
Kahane hóf starfsferil sinn sem rabb-
íni í Brooklyn og stofnaði Varnarsam-
tök gyðinga vegna sívaxandi árása
svertingja á gyðinga. Hann hélt þetta
kvöld fyrirlestur um ísrael og Persa-
flóadeiluna á Marriot hóteli.
Salurinn var bókaður í nafni Hug-
myndafræði gyðinga og var auglýstur
sem stofnfundur samtaka um neyðar-
aðgerðir.
Mikill ótti greip um sig meðal við-
staddra við skotárásina.
Lík Kahanes mun verða flutt til ísra-
el til greftrunar. Skothríðin batt enda
á feril eins umdeildasta gyðings síðari
ára.
Vamarsamtök Kahanes vom þekkt
fyrir árásir sínar á Sovétríkin m.a. Ár-
ið 1971 flutti hann til ísraels og stofh-
aði þar stjómmálaflokk sem barðist
fyrir brottvísun araba frá ísrael.
Kynþáttahatur Kahanes hneykslaði
bæði gyðinga og araba. Kahane spáði
því að flokkur hans yrði allsráðandi í
Israel en kjósendur vom ekki á sama
máli.
Hann komst fyrst á þing árið 1984
með því að krefjast brottvísunar allra
araba frá ísrael og herteknu svæðun-
um. í ísrael búa 800.000 arabar og
1,75 milljónir araba búa á Gazasvæð-
inu og Vesturbakkanum.
Eftir þrjár misheppnaðar tilraunir
kosninganefndar stjómvalda til að
banna flokk hans komst hann á þing
með stuðningi eins af hverjum áttatíu
kjósendum.
„Ég vil ekki drepa arabana, ég vil bara
að þeir búi við góðan kost einhvers
staðar annars staðar," sagði hann við
stuðningsmenn sína.
Vemdarsamtök Kahanes vom upp-
haflega stofhuð af amerískum gyðing-
um til að stofna varðsveitir til varnar
öldmðum gyðingum gegn ræningj-
um á götum úti.
Slagorð samtakanna, ,Aldrei aftur",
sem skírskotaði til ofsóknar nasista á
hendur gyðingum, höfðaði mjög til
margra ungra gyðinga.
Eftir að ffegnir um morðið bámst út
hópuðust stúdentar með fána ísraels
að sjúkrahúsinu og hótelinu til að
biðja fyrir sálu hans.
Miklar væringar hafa verið meðal ar-
aba og gyðinga í ísrael og á herteknu
svæðunum að undanförnu og er þetta
morð talið munu hella olíu á eldinn.
Stuðningsmenn Kahanes í ísrael hafa
þegar hótað að hefna hans grimmi-
lega og hafe lýst því yfir að dauði hans
muni hafa í för með sér útheliingu ar-
abísks blóðs.
Fullorðin hjón vom myrt á Vestur-
bakkanum í gær, en ekki er vitað hvort
það tengist morðinu á rabbínanum.
Krónprins Kúvæts:
Hinn útlægi krónprins Kúvæts
sagði í sjónvarpsviðtali í Banda-
ríkjunum á mánudaginn að
efnahagsþvinganir á íraka bæru
engan árangur og styrjöld þyrfti
til að koma Saddam Hussein út
úr Kúvæt.
,„Menn verða að viðurkenna
staðreyndir. Eina leiðin er
stríð,“ sagði Saad al-AbduIIa al-
Sabah við CBS fréttastofuna í
fyrsta viðtali sem hann hefur
veitt frá því Persaflóadeilan
hófst.
Prinsinn, sem er erfíngi
krúunnar og forsætisráðherra
landsins, sagði stjóm Kúvæts
ekki reiðubúna til að gera neina
samninga við íraka.
Vlðtalinu við prinsinn var sjón-
varpað eftir að utanrfldsráðherra
Bandaríkjanna hafði verið á
þríggja klukkutíma löngum
fundum með furstanum, krón-
prinsinum og öðrum ráðamönn-
um Kúvæts sem dvelja nú í út-
legð í Saúdi-Arabíu.
Furstinn lagði þunga áherslu á
að land hans yrði frelsað sem
fyrst undan innrásarherjum ír-
aka, en talsmenn Bandaríkja-
stjómar segja að hann geri sér
fyllilega grein fyrir að framtíð
lands hans sé nú í höndum al-
þjóðlegra samtaka.
Mengunarvírus drepur hundruö höfrunga
Hundruö höfrunga rekur nú á land viö Miöjaröarhafiö og eru fömariömb
veirusjúkdóms sem talið er að gjósi upp vegna mengunar.
Hundruðum dauðra eða deyjandi
höfrunga skolar nú á land á Spáni, í
Frakklandi og Ítalíu, fómariömb ví-
mss sem sérfræðingar telja að rekja
megi til hinnar miklu mengunar
Miðjarðarhafsins.
Yfirvöld í þessum þremur löndum
tilkynna um fjölda dýra sem rekur á
land og fólk í flugvélum eða bátum
hefur séð mikið af hræjum á floti.
„Þeir lfta eðlilega út og eru fallegir,
en þeir skjálfa eins og maður með
slæma flensu og deyja fljótlega,"
sagði Jean-Michel Bompar, læknir í
Toulon.
Vísindamenn, sem hafa rannsakað
dánarorsök dýranna, segja hana stafa
af vírus svipuðum þeim sem árið
1988 banaði um 18.000 selum í
Norðursjónum, um það bil einum
fimmta af selastofninum á þeim
slóðum. Þeir sögðu að sjúkdómur-
inn orsakaði lungnabólgu og herjaði
á lifrina. Þar sem engin þekkt lækn-
ing er til við þessum sjúkdómi er bú-
ist við að miklu fleiri höfrungar láti
lífið.
Þessi faraldur hefur vakið áhyggjur
og reiði sérfræðinga sem halda því
fram aö þarna sé enn ein viðvörunin
varðandi þá miklu mengun sem haf-
svæði Evrópu eru undirlögð af.
Krufningar hafa leitt í ljós að enn
sem komið er hafa allir höfrungarn-
ir verið yfirfullir af efnamengun, þar
á meðal málmefnum og baneitruð-
um klórupplausnum. Þessi efni hafa
verið talin draga úr frjósemi sæspen-
dýra en nú óttast vísindamenn að
þau eyðileggi líka ónæmiskerfi
þeirra.
Viö háskólana í Mflanó og Genúu á
Ítalíu, Montpellier í Frakklandi og
Valensfe á Spáni hafa menn einnig
viljað tengja faraldurinn almennri
hnignun vistkerfisins í Miðjarðar-
hafinu. Þessi hnignun hefur þegar
eytt áður auðugum fiskimiðum og
svo til útrýmt munkaselnum sem
var algengur á þessum slóðum.
Rannsóknarmenn frá ýmsum stofn-
unum segjast ekki hafa nein skýr
svör við ástæðu útbreiðslu sjúk-
dómsins. En flestir eru þeir sammála
um að óvenjulega mildir vetur og
áratugamengun frá iðnaði, skipum
og borgum hafi skapað þessum vírus
óvenju góð lífsskilyrði.
Dauða röndóttu höfrunganna, sem’
eru algengastir á þessum slóðum,
varð fyrst vart á austurströnd Spán-
ar, við Valensfe, í fyrrihluta ágúst-
mánaðar og í Barcelóna í september.
En hið raunverulega áfall kom þegar
sérfræðingarnir hittust á ráðstefnu í
Frakklandi 15. október og fóru að
bera saman bækur sínar.
,AHir tilkynntu um mikinn fjölda
dýra sem rekið hafði í Iand,“ sagði dr.
Bompar sem tilheyrir rannsóknar-
hópi sem kannar öll sjávarspendýr
sem rekur á Iand. „Við gerðum okk-
ur ljóst að þarna var um að ræða far-
aldur sem fór vaxandi."
Við Miðjarðarhafsströnd Frakk-
lands rekur að meðaltali 50 dauða
höfrunga á land á ári, sagði hann. En
yfir 50 hafa fundist undanfarnar
tvær vikur. „Þeir eru svo margir að
við höfum ekki undan.“
Prófessor Aguilar á Spáni skýrði frá
því að þeir hefðu þegar talið 350
dauð dýr og taldi að það væri aðeins
lítið brot af þeim dýrum sem orðið
hafi sjúkdómnum að bráð.
Með aukinni dreifingu sjúkdómsins
og ferðalögum höfrunganna er nú
farið að tilkynna um tugi dauðra
dýra við strendur Korsíku, Mónakó
og vesturhluta Ítalíu.
Sérfræðingarnir geta ekki sagt til
um styrk faraldursins þar sem ekki
er vitað hversu margir höfrungar
eru í Miðjarðarhafinu. Þó öðrum
tegundum tannhvala hafi fækkað
undanfarin ár eru höfrungarnir enn
algeng sjón þar um slóðir.
En öll stærri sjávarspendýr hafa
komist í útrýmingarhættu vegna
aukinnar skipaumferðar og notkun-
ar rekneta sem fanga spendýrin og
drekkja þeim. Eftir langa baráttu
umhverfismanna og sjómanna
bönnuðu ítölsk yfirvöld notkun rek-
neta í júlí sl. og á Spáni gekk bannið
í gildi í október.
Fólk á þessum slóðum er vant því
að sjá höfrungana að leik út af
ströndinni og í kringum báta sína og
hefur tekið það nærri sér að sjá mörg
dýr reka á land á degi hverjum.
„Sjá má að dýrin hafa verið veik
dögum saman því maginn er tómur,"
sagði dr. Bompar sem hefur krufið
mörg dýranna. „í sumum þeirra er
aðeins sandur og þörungar."
Dýralæknirinn Gérard Lerpiniére
hefur reynt án árangurs að bjarga
veikum dýrum með því að gefa þeim
lyf sem notað hefur verið til að
lækna hunda af svipuðum sjúkdómi.
„Hundalyfið var notað til að vemda
selina í Norðursjónum," sagði Seam-
us Kennedi, írskur vísindamaður
sem í október einangraði og greindi
höfrungavírusinn. En hann sagði að
þessi sjúkdómur væri frábrugðinn
þeim sem hrjáir hundana og líka
selafárinu sem geisaði árið 1988.
„Þetta er kröftugur og banvænn vír-
us,“ sagði dr. Kennedy og bætti því
við að þar til höfrungarnir mynduðu
sjálfir mótefni gegn honum væri lík-
legt að miklu fleiri ættu eftir að
drepast.
Fréttayfirlit
AMMAN - Jihad hópur Palest-
ínumanna, sem heítið hafði
20.000 dala verðlaunum hverjum
þeím sem dræpi Kahane rabbfna,
hyllti morðingja hans en kvaðst
ekki standa að baki morðinu.
BAGDAÐ - Saddam Hussein
hefur fyrirskipað lausn 106 gísla
sem hafðir hafa verið f haldi frá
því 2. ágúst Gfslamir, sem látnir
verða lausir, em 77 Japanar, 20
Ítaiír, flmm Svíar, tveír Þjóðveijar
og tvefr Portúgalir.
KAIRO - Utanríkisráðherra
Bandaríkjanna ræddi hemaðar-
áætlanir i gær við Hosni Mubar-
ak Egyptalandsforseta á sama
tíma og bandamenn BNA gegn
Irak sögöust enn halda i vonina
um friðsamiega lausn deilunnar.
WASHINGTON -Forkosning-
ar til þings hófust í Bandaríkjun-
um. Hljóðið f kjósendum er þungt
vegna efnahagsástandsins og
Persaflóadeilunnar og gæti það
ieítt tfl þess að flokkur Bush for-
seta, Repúblikanaflokkurinn,
gæti farið halloka.
ISLAMABAÐ - Nawaz Sharif
var skipaður í embætti forsætis-
ráðherra Pakistan en áður itrek-
aði Benazir Bhutto ásakanir sfn-
ar um að kosningasvik heföu átt
sér stað og stóð fyrir því að
stjómarandstaðan rígsaði út úr
þinghúsinu í mótmælaskyni.
BRÚSSEL - Landbúnaðar- og
viðskiptaráðherrar Evrópubanda-
lagsríkjanna halda áfram viðræð-
um um að draga úr opinberum
styrkjum tíl landbúnaðar til að
greiða leiðina að frjálsri verslun.
BELFAST - Cahal Daly erki-
biskup, 73 ára og yfiriýstur and-
stæðingur skæruliðasamtakanna
IRA var í gær skipaður andlegur
leiðtogi hinna flögurra milljóna íra
sem aðhyllast rómversk-kaþ-
ólskatrú.
GENF - Forsætisráðherrar
Frakka og Breta lýstu því yfir á
ráðstefnu í gær að allar þjóðir
yrðu að grípa til aögerða strax tii
að draga úr gróðurhúsaáhrtfum
en ekki bíða eftir niðurstöðum
frekari rannsókna
MANILA - Kommúnistar, sem
voru á flótta eftir skotbardaga við
herinn, rændu Bandaríkjamanni
á Norður- Filipseyjum, að sögn
yfirmanna hersins.