Tíminn - 11.12.1990, Síða 6

Tíminn - 11.12.1990, Síða 6
6 Tíminn Þriðjudagur 11. desember 1990 Tímirm MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og Framsóknarfélögin I Reykjavík Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm. Ingvar Gfslason Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson Stefán Ásgrlmsson Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gfslason SkrífstofunLyngháls 9,110 Reykjavlk. Sfmi: 686300. Auglýsingasfml: 680001. Kvöldsfmar. Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar 686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Oddi hf. Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð f lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri Póstfax: 68-76-91 Marklaus þrætubók Bankastjóm Seðlabanka íslands hefur séð sig til- neydda að biðjast afsökunar á framsetningu efnis í áliti hagdeildar bankans um áhrif þess að laun fé- lagsmanna BHMR hækkuðu um 4,5% frá 1. júlí sl. I yfirlýsingu bankastjómar segir svo: „Þótt vissulega sé hægt að hafa mismunandi skoð- anir á framvindu verðlagsmála, ef bráðabirgðalögin em felld, telur bankastjómin miklu meiri hættu framundan en álit hagfræðideildar Seðlabankans virðist gefa í skyn. Er bankastjómin eindregið þeirrar skoðunar, að umtalsverð almenn kauphækk- un nú mundi hafa í för með sér alvarlega röskun á verðlagsþróun á næstu mánuðum, sem mundi stefna langtímamarkmiðum um lækkun verðbólgu hér á landi í vemlega hættu.“ í þessum tilvitnuðu orðum kemur skýrt fram, að bankastjóm Seðlabankans er efnislega á öndverðri skoðun við það sem fram kemur í áliti hagdeildar. Sú staðreynd hlýtur að skipta meira máli en það, hvort bankastjómin er jafnframt að ávíta hagdeild- ina fyrir að birta gallaða álitsgerð í nafni bankans. Hins vegar kemst Seðlabankinn sem stofnun ekki hjá því að almenningur undrist að slíkt geti átt sér stað, að á vegum bankans eða deilda hans sé verið að dreifa skýrslum svo fúllum af annmörkum að bankastjómin þurfi að innkalla þær og biðjast af- sökunar á verkum starfsmanna sinna. En þótt svo illa hafi tekist til, að bankastjómin hafi orðið að ávíta hagdeildina fyrir að senda frá sér þetta þrætuskjal að bankastjórunum fomspurðum, er óréttmætt að líkja aðfínnslum yfírmanna bank- ans við ritskoðun. Að sjálfsögðu em þeir í fullum rétti að finna að störfum undirmanna sinna, ef þeim býður svo við að horfa, auk þess sem ljóst er að ekki hefur bankastjómin minni rétt að segja hvað sér finnist um stefnu og horfur í verðlagsmálum en einstökum starfsmönnum bankans. Kjami þessa máls er sá að hagdeild Seðlabankans hefiar sent frá sér skýrslu, sem þykir vafasöm að orðalagi og niðurstöðu. Hún er svo efnislega um- deilanleg að stjómendur Seðlabankans vilja ekki við hana kannast. Þvert á móti taka bankastjórar Seðlabankans sterklega undir þá skoðun sem bjó að baki útgáíu bráðabirgðalaganna, að röskun á því ferli, sem þjóðarsáttin gerir ráð fyrir um launa- hækkanir, muni valda verðbólguvexti í stað hjöðn- unar og stefna þannig langtímamarkmiðum í efna- hagsmálum í hættu. Þótt hér skuli ekki gert meira úr frumhlaupi hag- deildar en vert er, er hins vegar ekki séð fyrir end- ann á því, hvort álitsgerð hennar verður notuð sem þrætubókarefni í þeirri óvönduðu samanburðar- fræði sem íslensk efnahagsumræða er oft þjökuð af. Þess er hins vegar að vænta að ábyrgir og skynsam- ir forystumenn í stjómmálum, atvinnumálum og launamálum missi ekki sjónar á því hvert stefnan í efnahagsþróun lægi, ef þjóðarsáttin brysti. Þá blas- ir ekki annað við en ófæra óðaverðbólgunnar. Að sjá þá þróun fyrir þarf ekki fleiri útreikninga. wm GARRI Samsldpti okkar við Svfa hafa verið með ýmsuro hættl og heldur góö begar á heiidina er Utið. Að v*'su hef* ur bað verið ienska bjí íslensku „menningarfóiki“ að fara í fiokkuro tíl Svíþrjóðar til að sHja þar f þekkt- um húsum á tali við þekkta sænska menningarvita um hvemig ísland sé að fara í hundana. í»essir sænsku mennlngarvitar hafa hrciðrað um sig í Stokkhólml og Gautaborg. Þeir hafa lerigi leitað að vandamáluro og við vandnmálin hafi þau fundist. Á meðan á Víetnam-stríðinu stdð urðu sænsku menningarvitamir svo vinstri sinnaðir að þeir hófu aö ganga í Maó-fötum samanber Olov Lagercrantz, ritstjóra Dagens Ny- heter. Þessir sænsku mennlngarvit* ar hafa tekið sórstöku ástfóstri við þá Íslandsímynd sem að þeira hefur verið haidið af þeim sem fóru béöan tíl að sifia á frægum ráðstefnum í þekktum húsum ytra, þar akirei linnir fræðslufundum um ,Jndtur“. íslendingamir hafa ekki mikið að leggja tfl á slíkum fundum og alira síst skáldskap. En áður en Allaball- ar fundu upp Kóiumbusaieggið í deiiunni um bráðabirgðalögin, vom heistu rökin fyrir styrk fsiensks mönnum hefði ekki þrátt iyrir alit tekist að drepa hveija ærlega taug í ísiendingum. Þeir þökkuðu sér af- rekið og minntust herstöðvaand- stæðinga, friðarsamtaka fsienskra kvenna og slagorðanna „ísiand úr Nato — herinn burt“. Þá minntust þeir kvenskörunga eins og Marfu og Bimu. Sænsku menningarvitamir hrifust mjög af iýsingunum og lá nærri að þeir færu að dusta rykið af Mao-flitunum. Sögum fer af kvenfólki Einstaka sinnum kemur fyrir, að sænskir menn sleppa tíl fslands án teyfis sænsku menningarvit- anna, ug án þess að tekið sé á móti þeim af þeim hópi, sem hér á landi ástundar lokaðan heim. Þessir sænsku menn hafa skemmtun af heimsóknum sínum og einstaka sinnum fær afmenningur nasa- sjón af því, að í Svfþjóð eru ekld eintómir menningarvitar, Sumir þessara $vía em svo iila komnir að þeir eru hælismatur og dveija hér sér tíi hressingar. Aðrir koma hingað í helgarferðir, samkvæmt augiýsingu Elugleiða, sem hafa lagt sig fram um það að telja Svíum trú um að hér sé auðvelt að komast á kvennafar. Það er Iflca reynt að seb’a helgarforunum þessar eilífu peysur. Aróðurinn í þessum efnum hefur komist hæst með auglýsingu, þar sem þremur ungum stúlkum var troðið í eina peysu. Menningarvitunum þykir þetta iélegt samband við sögueyj- una. Þeir vifja bjarga hennl frá margvíslegum óhroða, sem þeir teija að við höfum lært af Bauda- ríkjamönnum, þessum sera börð- ust í Víetnam. Þar voru að vísu engar peysur og ekki fleira kven- fólk en annars staðar. Sundsvall menning- arbær Þegar Halldór Laxness fékk nób- eisverðlaunin fyrir að endurreisa sagnasnifld Snorra Sturlusonar, fékk hann skeyti frá sænsku fagfé- Íagi, sem hann nefndi „bunu- stokksmenn", sem Jíklega hafa verið pípuiagningamenn. Þeir áttu heima í Sundsvall, sem er utan áhrifasvæðis sænsku menningar- vitanna. Fiestum þótti mikið koma tíi skeytisins frá „bunustokks- mönnum“ og Sundsvail komst á iandabréfið hjá íslendingum. Síð- an hefur ekkert heyrst frá Sunds- vall fyrr en um daginn <s.I. fimmtudag), að sýndur var þáttur ftá sjÓnvaipinu f Sundsvali, sem tók af allan vafa um, að hingað var hann kominn utan við nálarauga mcnningarvita beggja landanna, sem annast löggæsiuna í sam- skiptum þjóðanna. í stuttu máii sagt var þáttur þessi ágætur og á tíðum bráðskemmtilegur. Höfund- ur þáttarins naut þess sýnilega aö grfnast svolitið að samskiptum Svía og íslendinga. Hann sýndi okkur m.a. .Jclettinn", þar sem Þorgeír Ljósvetningagoði stóð þegar hann hentí goðum sínum f Goðafoss eftir kristnitökuna. Hann fór um Þingvöfl með fylgd- armanni sem kyrjaði okkar eilffa þjóðlagabeljanda og kom f Húna- ver á hátíðastundu, annað hvort á undan eða eftir að virðisaukann áttí að innheimta. Þar fengum vfð gleggri lýsingu á áfengisstauti unglinga heidur en gjörvöll (jöl- miðiun landsíns er fær um, enda vafrar hún mest í málum sem rík- isstjómin kailar velferð. Einn kastaði af sér vatni á tjald, en þá var áfengismagnið slfkt að kvikn- aði f tjaldinu. Margra fleiri uppiýs- inga aflaði höfundur þáttaríns handa Svíum tll að hugleiða. Og maðu r sá hvemig menningargrím- an féll af menningarvitum beggja þjóða, sem höfðu nýiega verið í óðaönn að gera sig merkilega f Gautaborg. Garri VÍTT OG BREITT ■ II ■ 1 IfflSSHllH I , IHNNIl Viöskiptaævintýrin Viðskiptaævintýri aldarinnar er meðai slagorða sem hugvitssamir auglýsingaskrumarar auglýsa nýút- komna bók með. Blöð sem fjalla um bókina og birta úr henni glefsur hafa enn ekki komið auga á viðskiptaæv- intýrið, en eru upptekin af að láta bókarhöfund lýsa fjöllyndi sínu í kvennamálum og gera þar með margfrægar konur enn frægari og eru nú sviðsljósin farin að bregða svo skærri birtu á þær persónur sem þar standa og geta ekki annað, að maður fær glýju í augu og lokar þeim eða reynir að horfa til annarra átta af einskærri kurteisi. En viðskiptaævintýri aldarinnar er stofnun Stöðvar 2. og allur sá gusu- gangur sem fylgdi. Fjármálaumsvifin voru og eru slík að heilu bankamir og bankasam- steypur nötruðu og gekk maður undir manns hönd að verja hruni. Stærstu hluthafar ævintýrisins töldu sig eiga hundruð milljóna hjá stöðinni þegar þeir voru látnir fara og enn skilur enginn í þeim furðu- legu launagreiðslum sem ævintýra- prinsamir létu eigið hlutafélag greiða sér fyrir að vera til. Meðal viðskiptaævintýris aldarinn- ar eru skuldir sem nema á annan milljarð, en á slíkt lítilræði tekur náttúrlega ekki að minnast. Make love er kjörorö dægurlaga- kynslóðanna og það á ekkert að vera að fetta fingur út í þá sem em að meika það. Skattfrjáls auðsöfnun Fyrir áratug gengu ríkisstjómir í að bjarga flugmálum íslands. Miklar ríkisábyrgðir vom gefnar til að halda flugrekstri gangandi, samningar gerðir við lánardrof1 a og innan- lands vom opinber . i gefin eftir og fótum komið undir flugsam- göngur þegar illa stóð á fyrir þeim. Nú stendur hlutafé í flugi hátt. Fyrmrn starfsmenn flugfélags, sem vitað er aö hafa alla sína tíð verið á allgóðum launum, svo fastara sé ekki að orði kveðið, em að selja hlutabréfin sín. Einn selur fyrir 60 milljónir, annar fyrir 100 milljónir og sá þriðji fyrir 200 milljónir. Þessi auðsöfnun er aukageta með- fram laununum sem þessir snilldar- menn fengu fyrir vinnur sínar. Óþarfi er að taka fram að íslenska velferðarþjóðfélagið sér aumur á þeim bestu sonum sínum sem verða milljónamæringar á hlutafélaga- bralli og þeir losna við að borga hvimleiða skatta af þeirri auðsöfnun sinni. Það em aðeins þeir peningar sem launþegar vinna fyrir með hörðum höndum sem em skattskyldir í par- adís pappírsgróðans. Helmingi ríkarí Af íslenska pappírsgróðanum em þær fréttir mestar og bestar að hlutabréf hafi hækkað um 100% á árinu. í heimi pappírsbrallsins þykja þetta stórkostleg tíðindi og em enda tí- unduð á viðskiptakálfum og brask- síðum blaða og þeim útgáfum sem tileinkaðar em efninu. Þeir einu sem græða á þessari svakalegu uppsveiflu em eðlilega þær fjölskyldur sem áttu hlutabréfin fyrir hækkunina. Þær em orðnar helmingi ríkari en í fyrra. Hve mikið loftleiðagæjamir hafa grætt síðan rfkissjóður sleppti af þeim verndarhendi sinni geta þeir sem vit hafa á skemmt sér við að reikna út. Að hlutabréf geti lækkað í verði er leiðindamál sem ekkert er vert að velta fyrir sér á uppgangstímum. Verðbréfahmn er enn sem komið er óþekkt fyrirbæri á íslandi þar sem hlutafélög verða einfaldlega gjald- þrota þegar svo ber undir og gjör- samlega ábyrgðarlausir bankar og sjóðir sópa rústunum undir teppin. Hlutafélög em allra efnahagsvanda- mála bót og efnt er í þau með flestu móti öðm en því að borga hlutafé inn í félögin. Allur áróðurinn sem rekinn er fyrir hlutafélögum og hlutabréfabraski beinist einhliða að því að gera hina ríku ríkari og öflugri. Ellert B. Schram, ritstjóri og fyrrverandi þingmaður, varaði flokksmenn sína í Sjálfstæðisflokknum í frægri ræðu á Varðarfundi við að gera ekki flokk- inn að hlífiskildi fyrir gróðaöflin og hossa handhöfum hlutafjárvaldsins sem einhverjum hetjum sjálfstæðis- stefnunnar. Sá hetjuljómi sem vafinn er um pappírsbraskarana í málgögnum þeirra er andstæður hagsmunum allrar alþýðu og launamanna. Það er hárrétt hjá Ellert að að forysta Sjálf- stæðisflokksins heyr ekki baráttu gegn forréttindum og yfirstétt. Mættu flokksmenn í öðmm flokk- um allt eins beina svipuðum athuga- semdum að sinni forystu. Þótt sósíalisminn sé kominn að fót- um fram eins og hvert annað van- hugsað og illa rekið hlutafélag, er auðvaldið enn á sínum stað og breið- ir yfir nafn og númer undir yfirskini viðskiptaævintýra og opinna verð- bréfamarkaða. Þar er yfirleitt ekki opið nema í annan endann. Og seint mun fást svar við þeirri sakleysislegu spumingu, fyrir hvað er eiginlega verið að borga mönnun- um þessar ævintýralegu fúlgur? OÓ

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.