Tíminn - 12.12.1990, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 12. desember 1990
Tíminn 7
Kardemommu-
bærinn í Hvolsvelli
Lcikfélag Rangæinga:
Fólk og ræningjar í Kardemommubæ.
Höf.: Thorbjöm Egner.
Leikfélag Rangæinga frumsýndi
leikrit Thorbjörns Egner, „Fólk og
ræningjar í Kardemommubæ",
laugardaginn 17. nóvember í hús-
næði Kaupfélags Rangæinga á
Hvolsvelli, þar sem áður var starf-
rækt Saumastofan Sunna.
Húsfyllir var á frumsýningu og
stemmning góð. í anddyrinu voru
frumsýningargestir boðnir vel-
komnir á Kardemommuhátíðina
af íbúum bæjarins og fékk maður
strax á tilfinninguna að komið
væri ríki í ríkinu eða þorp í þorp-
inu, — Kardemommubærinn var
kominn í Hvolsvöll til að vera um
skeið.
Á veggjum beggja vegna við inn-
ganginn að áhorfendabekkjum
blasa við teikningar af fólki og
mannvirkjum í Kardemommubæ
og eru teikningar þessar unnar af
yngstu kynslóð Rangæinga. Vöktu
þær og sviðið þegar inn var komið
svipaða eftirvæntingu og tilhlökk-
un, sem fylgir því að horfa á og
þukla jólapakka, sem ekki má taka
upp strax. Innihald pakkans, sem
Leikfélag Rangæinga hefur undan-
farnar vikur unnið hörðum hönd-
um við að undirbúa handa okkur
áhorfendum, olli ekki vonbrigð-
um.
Sviðið, sem í fyrstu er torgið í
Kardemommubæ, fylltist af syngj-
andi bæjarbúum, Tobías í turnin-
um (leikinn af Þorsteini Runólfs-
syni) spáði góðu veðri og Bastían
bæjarfógeti kynnti fyrirhuguð dag-
skráratriði á hátíðinni. Þannig
byrjar sýningin með krafti og
hressum blæ, sem fylgir henni til
enda. f hlutverkum bæjarbúa eru
börn og unglingar í meirihluta og
skila þau sínu hlutverki með sóma
og samviskusemi, hvert spor fyrir-
fram ákveðið og þess vandlega
gætt að enginn „steli senu“ af öðr-
um og kemur þar fram gott vald
leikstjóranna á því sem þeir eru að
gera og þessu ná þeir án þess að
þvingun eða ótti sé til staðar hjá
nokkurri persónu. Þetta er glað-
legur hópur, sem syngur og leikur
af hjartans lyst og skilar texta skýrt
og vel. Remó litli er Ieikinn af Daða
Friðrikssyni, en hlutverk Tomma
og Kamillu hafa einnig æft þau
Hanna Friðriksdóttir og Guð-
mundur Sæmundsson og munu
þau skiptast á að leika hlutverkin.
Leikritið þekkja flestir. Þetta er
bráðskemmtileg saga um líf og
starf í bæjarfélagi, sem er saman
sett af alls konar fólki, sem býr við
sitt strit, bakar brauð, gerir pylsur,
hittist á torginu og ræðir málin og
drífur sig svo í að undirbúa og
halda hátíð, rétt eins og við þekkj-
um úr okkar lífi. En eins og í öll-
um bæjarfélögum er fólkið í Kar-
demommubæ ekki allt eins og víða
er misjafn sauður í mörgu fé. Ræn-
ingjarnir þrír, Kasper, Jesper og
Jónatan, eru vandamálið í þessum
bæ, en á því vandamáli er tekið og
það leyst. Og hvernig er það leyst?
Með því að glæða það sem gott er í
þessum greyjum og gefa þeim
tækifæri á nýjum starfsvettvangi.
„Það er gaman að geta gengið um
og boðið góðan daginn," segja þeir
f lokin, þá orðnir frjálsir menn.
Þetta er líklega boðskapurinn, sem
þetta ævintýri inniheldur, áminn-
ing til okkar að vera ekki of fljót á
okkur að dæma náungann og
íhuga stöðu þeirra, sem einhverra
hluta vegna eru ekki frjálsir að því
að ganga um og bjóða góðan dag-
inn.
Ræningjarnir eru leiknir af þeim
Þorsteini Ragnarssyni, Jóhanni
Haukssyni og Þráni Sigvaldasyni
og skila þeir þremenningar hlut-
verkum sínum afar vel.
Eitt atriði af mörgum góðum vil
ég nefna sérstaklega, en það er
þegar bæjarbúarnir þrír handtaka
ræningjana og færa þá til yfir-
heyrslu hjá Bastían, en í yfirheyrsl-
unni ná leikarar frábæru samspili.
Bastían bæjarfógeti var á frum-
sýningu leikinn af Bjarna Böðvars-
syni, en Sigurgeir Hilmar Frið-
þjófsson mun leika hlutverkið á
móti Bjarna. Hin miður viðmóts-
þýða, röggsama og inn við beinið
ágæta Soffía frænka er leikin af Ás-
gerði Ásgeirsdóttur. Það sögðu
margir sem til þekkja, þegar það
kvisaðist hver leika ætti Soffíu, að
þar væri rétt kona á réttum stað,
og ég sá ekki betur á frumsýning-
unni en þetta væri hárrétt.
Leikstjórar eru þau Ingunn Egils-
dóttir og Elfar Bjarnason, bæði
menntað leikhúsfólk. Elfar er Ran-
gæingum að góðu kunnur fyrir
fyrri verk sín hjá leikfélaginu, en
hann hefur séð um ljós og leik-
myndir undanfarin ár. Hann ásamt
Ingunni og Hafþóri Þórhallssyni
sér einnig um leikmyndina nú og
ber hún höfundum sínum vitni
um vandvirkni og fallegt hand-
bragð. Dýragervin eru frábær og
þegar þau öðlast líf og hreyfingu
leikaranna trúir maður næstum að
lifandi dýr séu á ferðinni.
Tónlist er mikill þáttur í sýning-
unni, einsöngur, kórsöngur og
undirleikur. Söngurinn er kraft-
mikill og góður, texti skilar sér vel
og undirleikurinn er fínn og fjör-
ugur. Söngþjálfun og undirleik á
æfingum annaðist Gunnar Marm-
undsson, en Stefán R Þorbergsson
hljómsveitarstjóri á heiðurinn af
undirleik á sýningum.
Það hafa margir lagt hönd á plóg-
inn við uppsetningu þessa verks,
en að sögn formanns leikfélagsins
koma um 50 manns við sögu á
Ég giska á að aldursmunur þess
yngsta og elsta í hópnum sé um 50
ár, en þrátt fyrir það tekst stjórn-
endum að stýra hópnum til sigurs
á sviðinu og um leið afsanna þá
Ræningjamin Þráinn Sigvalda-
son JESPER, Jóhann Hauksson
JÓNATAN, Þorsteinn Reynis-
son KASPER.
kenningu, sem raddir í þjóðfélag-
inu klifa á, að fólki skuíi skipta í
fjóra hópa, þ.e. börn, unglinga,
fólk og gamalmenni. Við erum öll
manneskjur sem eigum að geta
unnið saman, beri stjórnendur
þjóðfélagsins gæfu til að vinna eins
og leikstjórarnir í Kardemommu-
bænum gera. Þökk sé þeim Ing-
unni og Elfari fyrir komuna til
okkar og þeirra frábæra starf og
megi þau koma og taka til hend-
inni sem fyrst aftur. Þökk sé öllum
hópnum fyrir skemmtunina.
Eg hvet alla, sem vettlingi valda
og geta gengið um og sagt góðan
daginn, til að heimsækja Hvolsvöll
og sjá hvernig bæjarlífið gengur
fyrir sig í Kardemommubæ. Það er
vel þess virði.
Leikfélagið lengi lifi.
Ingibjörg Marmundsdóttir
Hluti ieikhópsins.
einn eða annan hátt. Margar and-
vökunætur, akstur fram og til baka
og mikið púl liggur að baki. En
hópurinn uppsker nú árangur erf-
iðis síns með glæsilegri sýningu.
hásumarsins
Dynur
Kristján Karlsson:
Kvæði 90
Almenna bókafélagið, 1990
Þegar í fyrsta kvæðinu í þessari
bók, „Engey í þröngum glugga",
dregur Kristján Karlsson tjöld frá
ljóðaheimi bókar sinnar. Sá gluggi
sem sýn gefur út um er vissulega
ekki þröngur nema í afstæðum
skilningi. Ur honum sér vítt of yfir
reynslu og minningar heillar ævi.
Glugginn verður að einskonar „hlið-
skjálf". Lesandinn skynjar strax
birtu útsýnisins. í því sem við blasir
kennir tærleika og ferskleika: fjaran,
eyjan og þá bátar sem handan henn-
ar velta. Og þarna er hin áleitna fjar-
lægð hafsins útifyrir. Þaðan mun á
land skolað þeim „marglitu vegg-
steinum týndra borga" sem við sögu
koma í næsta kvæðinu „Brim“:
„marglitir veggsteinar týndra borga
liggja á víð og dreif í bláum sandi
og ambergris, grár klumpur mör
búrhvalsins..."
Það er langförullinn sem svo yrkir
og fær lesandanum grun um að
hann hafi ef til vill séð „hvíta hval-
inn blása“ endur fyrir löngu, eins og
sæfari Hermanns Melville.
Kvæði 90 er kvæðaflokkur og ber
undirtitilinn „Engey í þröngum
glugga". Þetta eru kvæði sem sums
staðar verða léttilega gripin, en
þurfa stundum ígrundunar við og
rækilegs endurlestrar: skáldið býður
lesandanum að skilja svo sem hon-
um er spektin lánuð til. Orð eru
spöruð til hins ýtrasta og allt er hér
knappt, svo stundum er eins og
unnið hafi verið við teikniborð með
sirkli, skáhorni og boga. Hvergi er
ofaukið.
Einn helsti seiður ljóðanna er fólg-
inn í sterkri nálægð tímans. Freist-
andi er að láta hér fylgja kvæðið
„Það var einhvern tíma":
Ellin kemur ekki, hún er komin,
snemma morguns
gamall vinurþinn birtist tekur
staf sinn
aftur og gengur hávaxinn niður
dalinn
2.
með vindinn í bakið. Söknuður
grípurþig
eins og vœgt tak undir bringspölun
um,vórum
við, höfum við mœlt okkur mót
og hvar?
„... með vindinn í bakið“: Þarna er
mögnuð ímynd tímans á ferð. Skáld-
ið bregður sér frá glugga sínum af
og til og svipast um meðal gulla
bernsku(æsku)minninga sinna, en
lesendur fá á tilfinninguna að hon-
um finnist hann aðeins gestur með-
al þeirra nú, langt að kominn og á
leið burtu í kannske miklu lengri
ferð. Samt er það sem var — dynur
hásumarsins — æ nálægt, eins og í
kvæðinu „Enn á ný, Arngrímur":
„Dynur hásumarsins
er óviðkomandi árstíðum
en enginn hugarburður
2.
heldur trumba að fjallabaki
árið um kring
og vatn sem rennur upp í móti
3.
íæsku þinni fylgdi hann réttri
árstíð
en síðar, fyrir nokkrum árum
skildi hann sig frá undirsumar.
4.
Enn á ný Amgrímur
líður sumarið hjá
annars hugar þögult sem gröf.
5.
Margháttaðar fyrirætlanir vorsins
hafa staðnað hér og nú
fyrir mitt sumar
6.
dynurinn heldur áfram
bakvið þögn haustsins
handan hvítrar háreysti vetrarins.
Um leið og engu er ofaukið í kveð-
skap Kristján Karlssonar og hvert
orð valið bregður víða fyrir stillilegu
áræði: afdrifarík og mikilvirk orð
hræðist hann ekki, þá honum finnst
hann þurfa þeirra með - - og ekki
bregst að þau bíta honum:
Nú tek ég styttri skrefen áður
þá fór ég háværar krókaleiðir
án þess að láta mérseinka...
segir í kvæðinu 3/4, ísmeygilegu og
sterku kvæði.
Undirrituðum urðu þessi Ijóð eins-
konar hólmganga skáldsins við tím-
ann, uppgjör, endurmat á sumu, ef
til vill. En það er sterk birta yfir
hólmgönguvellinum og víðsýnið
jafn mikið þá fram er horft og til
baka. AM