Tíminn - 21.12.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 21. desember 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavik
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
SkrifetofurLyngháls 9,110 Reykjavlk. Slmi: 686300.
Auglýsingasfmi: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,- , verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Sæmd Ríkisútvarpsins
Fyrir margra hluta sakir er Ríkisútvarpið með sinni
öflugu fjölmiðlun gegnum hljóðvarp og sjónvarp
áhrifamesta fjölmiðlunarfyrirtæki landsmanna.
Umræðuþættir, fréttaflutningur og fréttaskýringar á
vegum Ríkisútvarpsins móta skoðanir, viðhorf og
þekkingarstig landsmanna meira en flest annað
fjölmiðlaefni. Ríkisútvarpið hefur auk þess notið
trausts hjá þjóðinni og nýtur þar verka og viðhorfa
þeirra manna sem mótuðu frétta- og dagskrárstefnu
fýrirtækisins í öndverðu. Þrátt fyrir einkarétt sinn
til útvarpsrekstrar fram á síðustu ár má fullyrða að
Ríkisútvarpið var löngum trútt stefnu sinni um að
vera lýðræðisleg menningarstofnun og hlutlægur
og óhlutdrægur fréttamiðill.
A sextíu ára afmæli Ríkisútvarpsins, sem reyndar
er minnst með hljóðlátum hætti og skal ekki að
fundið, er þó svo komið að stofhunin hefúr glatað
nokkru af því trúnaðartrausti sem hún hafði áunnið
sér í áranna rás. Þótt viðurkenna beri að Ríkisút-
varpið heldur á mörgum sviðum uppi sínu gamla
merki sem metnaðarrík menningarstofnun, fjölgar
eigi að síður tilefnum til gagnrýni á starfsemi þess.
Sú gagnrýni beinist ekki síst að umfjöllun útvarps
og sjónvarps á viðkvæmum pólitískum málum og
þróun þjóðfélagsmála, sem verulegur vandi er að
fjalla um í óhlutdrægum fjölmiðli sem Ríkisútvarp-
ið á að vera.
Á því hefur m.a. oft verið vakin athygli hér í blað-
inu og að því fúndið að umfjöllun starfsmanna Rík-
isútvarpsins um „Evrópumál“ væri einhliða, hún
hefði á sér þann blæ að vera áróður fyrir þeirri
kenningu að Islendingar hljóti fyrr eða síðar að
ganga í Evrópubandalagið.
Nú bregður svo við að fleiri verða til þess að benda
á hlutdrægan málflutning útvarpsmanna í þessum
efnum en Tíminn einn. Fulltrúar í Evrópunefnd Al-
þingis hafa kveðið fast að orði um óhæfa umfjöllun
um Evrópumál í þáttaröð Ríkisútvarpsins „Island í
Evrópu“. Þessi gagnrýni alþingismannanna er áfall
fyrir Ríkisútvarpið og henni er ekki hægt að svara
með þögn eða neins konar afdrætti.
En Evrópunefndarmenn Alþingis eru ekki einir
um það að benda á annmarka og einhæfni þessara
sjónvarpsþátta. Halldór Amason, framkvæmda-
stjóri Samstarfsnefndar atvinnurekenda í sjávarút-
vegi, gagnrýnir þáttaröð Ingimars Ingimarssonar
harðlega fyrir sitt leyti. Manna meðal er reyndar um
það rætt að með þessum þáttum sé mælir hlut-
drægninnar og einhæfninnar fullur.
Ástæða er til að taka undir þau orð Halldórs Áma-
sonar, að „ríkissjónvarpið hafi hlutleysis- og upp-
lýsingaskyldu að gegna og muni vonandi fjalla eft-
irleiðis með faglegri hætti en gert hefur verið í
þessum þáttum um hagsmuni og valkosti Islend-
inga í samskiptum við önnur ríki.“
Ríkisútvarpið hefur ekki efni á því á sextugsaf-
mælinu að glata trúnaði þeirra sem af einlægni hafa
ætíð óskað því velgengni og sæmdar og gera enn.
GARRI
Dóp er úti í mýri
Ekki linnir uppákoreum út af
hassi. Nú hefur verið skýrt frá því,
að fundist hafi tvö tdló af dópi við
Selvatn, sem er einhver poQur f
nágrenni Reykjavíkur. Vitað var
um þetta hass og gætti lögreglan
felustaðarins þangað til eígandinn
kom til að sækja jóla-hassið sitt,
því auðvitað verður fólk að hafa
dóp um jólin eins og það hefur
bækur, hljómplötur og sælgæti.
Þá var eigandinn gripinn og verð-
ur nú að svara tll saka. Þetta var
nú ekkl stór skammtur, en mest
hefur verið smyglað um sjötíu
lcílóum af hassi af sömu aðilum í
níu sendingum. Margar og mis-
munandi aðferðir eru viðhaföar
við að smygla dópi til landsins.
Ein er að hafa „couriers", sendi-
boða, í forum, sem lána innyfli sín
eða endaþarm undir smyglið. Þá
taka aðrir við og hefja vaktstöðu á
hótelherbergjum, þar sem sendi-
boðinn, sem oft er útiendur, gistir
og fylgjast með því þegar hann
hefur hægðir. Dópið er síðan
kraflað upp úr salernum, og mun
þykja allra fínast að neyta slíkra
„hægðalyfja“.
Spóar vella
Fiestir munu kannast við ævín-
týrin, sem cnduðu þannig;
Köttúr úti i mýri
setti upp á sig stýri.
Úti er œvintýri.
Nú er eins og þessi fallega þjóð-
sagnaþuia sé orðin fyrirmynd að
felustöðum undir dóp. Ekki hefur
áður þekkst, að uppvíst yrði um
hass-smygi, sem geymt hefur ver-
ið í mýri. Það er auövitað ólfkt við-
kunnanlegri geymslustaður en
innyflin í einhveijum ótíndum
sendiboða. Verði þetta hins vegar
almennt, að geyma dóp í mýrum
landsins, gæti svo farið að ær og
lömb yrðu illviðráðanleg í sumar-
högum, og Áml Johnsen, sem er
helsti gangnamaður landsins, fyr-
ir utan fáeina Landverja, gæti lent
í erfíðleikum, einkum ef svo hitt-
ist á að sauðféð væri byijað að
syngja. Nóg er til af mýrum undir
smyglhassið. Við erum elginlega
land mýranna, þótt frægir menn
hafi kvartað undan of mikilli
framræslu bjá bændum. Enginn
hugsar um spóann, segja þeir.
Hvar á spóinn að vera? Þeir hugsa
um spóann og vilja að bændur
hætti að andskotast í mýrunum.
Þeim dettur ekki í hug að fram-
ræsla kunni að vera talin einskon-
ar forvamarstarf gegn hassi.
Heyri menn spóa vella ákaflega og
stíga dansspor í mýrinni, þá eiga
þeir ekki að undrast þessa hegðan
farfuglsins. Spóinn hefur bara
lent í mýrarhassi.
Þörfm að smygla
Allt er spennandi, sem hægt er að
smygla. Og svo er það gróðavegur.
Þau eru orðin ófá kflóin af svína-
kjöti, sem tekln hafa verið af
smyglurum, Þá verður vart tölu
brugðið á allt það vodka, sem
reynt hefur veríð að smygla á liðn-
um árum. ÖIIu þessu er ýmist
brennt eða því er hcllt niður. ís-
lendingar virðast hafa mikinn
áhuga á smygli. Nú er hvorki
svínakjöt eða vodka bannvara
neins staðar í heiminum, nema
hvað gyðingar borða ekki svín og
Saddam Hussein og fleiri hans
likar banna áfengi. Aftur á mótl er
dóp, þar á meðal hass, bannvara
hvarvetna. En af því við erura
smyglarar í eðli okkar verður líka
að smygla því. Gróðinn af þessu
að kemba mýrarnar, er slíkur, að
talað er um eina þrjá íslenska auð-
jöfra, sem hagnast hafa á þessum
innflutningi. Þeir teljast hins veg-
ar ekki til bændastéttarinnar, þótt
nú sé svo komið vegna mýrar-
hassins, að hægt væri að flokka
smyglið undir landbúnaðarvöru.
Hvað býr C mýrínni?
á dópi er aftur á móti sagan enda-
lausa. Þar verður aldrei punktur
smyglararnir reikna beinlínis með
því að tapa einhveiju af smyglinu f
hendur lögreglunnar, hvort held-
ur það verður sótt í mýrina eða f
innyfli sendiboðans. Þeir vesal-
ingar, sem hafa ánetjast dópi,
kreista sig og kreista sína nánustu
bara enn meir, þegar verðið hækk-
ar við að stórar sendingar eru
gerðar upptækar. Margar aðferðir
eru notaðar tfl að eiga fyrir hassL
Þess eru dæmi að menn séu
drepnir til fjár svo hægt sé að
kaupa hass- skammtinn, Gamlar
konur með töskur eru rændar af
sömu ástæðu. Menn svíkja, Ijúga
og stela til að eiga fýrir dópi. Þetta
er allt tekið til meðferðar af at-
vinnukjaftöskum, sem engin ráð
kunna, því:
Dóp er úti í mýri.
Djöfullinn er viö stýrí
og engin œvintýri.
Garri
VITT OG BREITT
Bjargræði í skammdeginu
Líkamsstarfsemi spendýra á norð-
urslóðum hægir mjög á sér í svart-
asta skammdeginu og mörg þeirra
leggjast í dvala þegar vart eða ekki
sér til sólar vikum og mánuðum
saman. Rysjótt og kalt veðurlag
ásamt fannfergi og erfiðum sam-
gönguskilyrðum stuðlar einnig að
því að lifandi verur halda sem mest
kyrru fyrir yfir erfíðasta árstímann
og hefur náttúran gert íbúa norð-
ursins svo úr garði að þeim tekst að
þreyja með því að taka lífið með ró
þegar myrkur, kuldi og samgöngu-
teppa krefjast þess bókstaflega að
haldið sé kyrru fyrir.
Ein er samt sú skepna sem æsist
öll upp þegar dagurinn er aðeins
skíma og önugt verður að hreyfa
sig úr stað vegna fannfergis eða
saltblandaðs kraps sem yfimátt-
úruleg öfl reyna að teppa vegferð
með. Skepnan sú er nútíma íslend-
ingur sem ætlar að halda jól.
Þrældómur og
sundrung
Aldrei hafa eins margir eins mikið
að gera og vinna Iengri vinnudag
og á haustmánuðum og fram yfir
jólaföstu. Imbrudagar eru sam-
nefnari þrældóms og sundrungar
heimila og í ár er mammonsdans-
inn hvað trylltastur á vetrarsól-
stöðum, sem eru á morgun 22. des-
ember. Þá em verslanir opnar til
miðnættis, en langt fram á kvöld
dagana þar á undan.
Allur er fyrirgangurinn kallaður
jólaundirbúningur.
Þeir eru ekki ófáir vinnustaðimir
þar sem vinnudagurinn er lengstur
þegar sólargangur er skemmstur.
Öll verslun er í hámarki daganna
fyrir jól og fjölmar^ framleiðend-
ur miða ársafköst tækja sinna
og þar með tekjur við jólasöluna.
Bókagerðarmenn, matvælaiðnað-
urinn, fatagerðir, heildsölur-smá-
sölur, pósturinn, hártæknar, flutn-
ingafyrirtæki, Alþingi, bakarar og
jólasveinar, viðgerðarþjónustur af
öllu tagi, auglýsingaiðnaðurinn
viðamikli, dagskrárgerðarmenn og
aðrir skemmtikraftar ásamt mörg-
um, mörgum fleiri eiga sinn há-
annatíma og bjargræði fyrir jólin.
Eru bókstaflega öll afköst miðuð
við að ljúka fyrir jól hvort sem það
er fjárlagagerð við Austurvöll eða
kökubakstur í heimahúsum.
Jólagjafabransinn er undirstaða
mikilla atvinnuvega og myndi ís-
lenskt efnahagslíf fara allt á ská og
skjön ef hann legðist af og bóklest-
ur hætta með öllu. Því er nauðsyn-
legt að jólaæðið hafi sinn gang þótt
það sé búið að ganga fram af fyrir-
vinnum, fjölskyldulífi og heimilis-
ró og efnahag heimilanna, svo ekki
sé talað um eðlilegan lífsryþma líf-
vera á norðurslóð.
Keppnin mikla
Forfeðurnir drukku sitt jólaöl
löngu fyrir kristni, mikil ósköp.
Þeir fögnuðu hækkandi sól og
gerðu sér dagamun um miðjan vet-
ur. En þeir byggðu ekki afkomu
sína á jólaundirbúningi og þræluðu
ekki mánuðum saman til þess eins
aðhaldajól.
Kristnir menn halda jól vegna
frelsara síns og kalla þau hans hátíð.
fslensk jól eru fyrst og fremst
eyðsluhátíð og þeir sem mest selja
eru hylltir sem sigurvegarar mið-
vetrarkamivalsins. Keppnin er hörð
og óvægin. Mest selda bókin, mest
selda platan, mest selda tískugjöfin.
Keppnin hefst löngu fyrir jól og fjöl-
miðlar spana hana upp og allir vilja
gefa það sem allir hinir gefa og
þannig er vel fyrir því séð að sigur-
vegaramir hljóti laun sín ríkulega.
Þegar loks kemur að jólum em
loftmiðlamir búnir að útjaska jóla-
lögunum sínum svo æðislega allan
desembermánuð að manni verður
flökurt yfir jólamatnum þegar enn
er verið að leika og syngja jólalög á
jólum. Auglýsingafarganið er búið
að endurtaka jólastemminguna svo
oft og frekjulega að lítið verður eftir
til að fagna þegar hátíð kemur loks í
bæ.
Útivinnandi foreldrar og lyklabörn
hittast loks á jólum og reyna að
komast að því til hvers allur þessi
gauragangur var eiginlega og þeir,
sem finna mest seldu jólagjöfina í
sínum pökkum, verða sjálfsagt
glaðir.
Öðmm, og þeir em áreiðanlega
margir, er mest í muna að fá að
hvílast eftir skammdegisönnina,
sem orðin er hábjargræðistími
þjóðarinnar.
Á bak jólum koma skuldadagar
með hækkandi sól. Þá veitir ekki af
öðrum bjargræðistíma.
En það sem gildir núna er að
streitast við að strita og kaupa og
klára allt það sem kaupa þarf og
gera þarf fyrir jólin, - og það er ekki
svo lítið.
OÓ