Tíminn - 29.01.1991, Síða 9

Ríkisstjórnin setur af stað átak til
Hagkvæmni, nýting og sparnaður
Ríkisstjóm íslands hefur ákveðið að beita sér fyrir átaki til
þess að stilla eldsneytisnotkun landsmanna í hóf. Þetta átak
kemur í kjölfar þeirrar óvissu sem ríkir á olíumarkaðinum og
á olíuverðlagi vegna stríðsátakanna við Persaflóa.
Markmið ríkisstjórnarinnar er að kynna aðferðir til sparnað-
ar til langframa með upplýsingastarfsemi sem unnin er í sam-
vinnu við olíufélögin, strætisvagna Reykjavíkur og Kópavogs,
Félag íslenskra bifreiðaeigenda, flugfélögin og eigendur fiski-
skipa og fleiri.
Ef slíkt upplýsingaátak gefur ekki árangur
verður gripið til harðari aðgerða, jafnvel
skömmtunar ef þörf er á, að sögn Jóns Sig-
urðssonar viðskiptaráðherra. Hann sagði á
blaðamannafundi, sem haldinn var í gær
vegna þessa máls, að áætlað sé að fylgja sam-
þykkt Alþjóðlegu orkustofnunarinnar um að
minnka orkunotkun um a.m.k. 7%, en hún
hefur séð um að samræma aðgerðir á al-
þjóðavettvangi síðan írakar réðust inn í Kú-
væt í ágúst sl. Alþjóðlega orkustofnunin til-
heyrir OECD, Efnahags- og framfarastofnun-
inni, og hefur það verkefni að samræma að-
gerðir þeirra í orkumálum og er
aðalmarkmið hennar að draga úr verðsveifl-
um eins og áttu sér stað á árunum 1973-74
og aftur 1979-80, sem kallaðar hafa verið ol-
íukreppurnar tvær. Frakkar, Finnar og ís-
lendingar hafa ekki átt aðild að þessari stofn-
un og einungis fylgst með henni gegnum
OECD. Frakkar og Finnar hafa nú sótt um
aðild, en ekki íslendingar og er ástæða þess
fyrst og fremst sá kostnaður og öryggisbirgð-
ir sem eru settar sem inngönguskilyrði.
Ef átökin við Persaflóa dragast á langinn og
breiðast út getur það valdið varanlegri hækk-
un á olíuverði og verðum við því að búa okk-
ur undir það og nota tímann núna til þess,
sagði Jón Sigurðsson. Sem dæmi um þau
áhrif sem átökin hafa þegar haft á heims-
markaðsverð á olíu, þá var keypt eldsneyti
hingað til lands á um 145 dollara tonnið síð-
astliðið sumar og í annarri sendingu voru
greiddir 170 dollarar fyrir tonnið. Fyrir inn-
rás íraka í Kúvæt var keypt olfa fyrir um 181
dollara tonnið, en eftir innrásina hækkaði
hún í 368 dollara tonnið, en hefur nú lækkað
aftur í 264 dollara tonniö, eftir að banda-
menn réðust inn í írak.
Ástand birgða í hér á landi nú er óvenju
rúmt og eins og fram hefur komið ættu flest-
ar mikilvægar tegundir aö endast í um 3
mánuði.
Umhverfisvá vegna
brennslu eldsneytis
Nægar aðrar ástæður eru til þess að hvetja
til eldsneytissparnaðar, eins og þau gróður-
húsaáhrif sem bruni olíu og annarra jarð-
eldsneytisefna er talinn valda.
En gróðurhúsaáhrif er nefnt það fyrirbæri
sem Ieiðir til hitunar umhverfisins vegna
innrauðrar geislunar sem endurvarpast í
auknum mæli í gufuhvolfi jarðar. Sólargeisl-
ar, sem eiga greiða leið inn í gufuhvolfið, hita
jörðina og þá sendir hún frá sér innrauða
geisla sem koltvíoxíð andrúmsloftsins gleyp-
ir og endurvarpar. Jafnvægi næst á ný milii
sólarljóssins og innrauðu geislunarinnar, en
við hærri hita. Aukið magn koltvíoxíðs (eink-
um við brennslu kola og olíu) er talið geta
leitt til hækkunar meðalhita og annarra
loftslagsbreytinga.
Eldsneytisnotkun
íslendinga
Þegar seinni olíukreppan gekk yfir á árun-
um 1979-80 var sett af stað átak til að draga
úr eldsneytisnotkun og farið af stað með að
nýta frekar þær orkulindir sem hér eru, svo
sem jarðvarma. Olíunotkun til húshitunar
hér á landi er hverfandi nú, eða einungis um
2-3% af heildarnotkun. Þannig að 97-98%
þeirrar orku sem notuð er til húshitunar
hérlendis er innlend, en var um 45% fyrir um
20 árum.
Á undanförnum árum hefur þó olíu- og
bensínnotkun aukist verulega hérlendis og
koma þar til ýmsir þættir. Þróunin hefur t.d.
verið sú að olíunotkun fiskiskipaflotans hef-
ur rúmlega tvöfaldast á síðustu 20 árum og
er sú aukning ekki í samræmi við aflaaukn-
ingu. Notkun sparneytnari skipsvéla og
skipsgerða hefur ekki skilað sér í minni olíu-
notkun hjá íslenskum fiskiskipum. Hér kem-
ur til m.a. aukin notkun orkufrekra veiðiað-
ferða og sennilega aukinn siglingahraði flot-
ans.
Mikil fjölgun hefur orðið á bílum hérlendis
á undanförnum árum og varð algjört stökk á
árinu 1987 þegar aðflutningsgjöld á bflum
voru lækkuð. Samfara auknum bflaflota jókst
bensínnotkun landsmanna um 20% eða úr
um 104 þúsund tonna ársnotkun árið 1986 í
um 125 þúsund tonna ársnotkun árið 1987
og hefur notkunin verið nokkuð sú sama síð-
an. Þessi þróun hefur orðið þrátt fyrir aukin
innflutning á sparneytnum bílum.
Flugvélar og þotur eru einnig orkufrek far-
artæki, en á notkun á eldsneyti og bensíni
þar hefur ekki orðið nein veruleg aukning.
Flugleiðir hafa nýlega tekið í notkun þotur
sem eru mun sparneytnari en þær sem þeir
notuðu áður. Þó er ástæða til þess að sparn-
aður eigi sér stað þar eins og mögulegt er.
Að ferðast með strætó
sparar peninga og orku
Samkvæmt könnunum sem hafa verið gerð-
ar á umferðinni hérlendis, er aðeins einn
maður á ferð í tveim af hverjum þremur bfl-
um. Bætt nýting bílaflotans, bætt aksturslag,
lægri hraði og aukin notkun almennings-
samgangna eru meðal þeirra aðferða sem
ríkisstjórnin hyggst beita sér fyrir til að
minnka almenna bensínnotkun landsmanna.
Að sögn Jóns Sigurðssonar hefur verið rætt í
ríkisstjórn að bæta starfsskilyrði almennigs-
vagna til að hægt sé að bjóða betri og meiri
þjónustu. Auk þess hefur verið rætt að veita
nýjum fyrirtækjum á höfuðborgarsvæðinu
utan Reykjavíkur aðstoð, t.d. með afslætti á
aðflutningsgjöldum á vögnum ofl. Um þetta
hefur þó ekki verið tekin ákvörðun.
„Það er tvíþættur ávinningur fyrir einstak-
linginn að nota strætó, það er annars vegar
mun ódýrara en að keyra alltaf um á einkabíl
Eftir
Guðrúnu
Eriu
Ólafsdóttur
og hins vegar er sá ávinningur að taka þátt í
sameiginlegu alþjóðlegu markmiði um að
með því að halda bensínnotkun í skefjum
mun verðið líklega haldast í horfinu," sagði
Hörður Gíslason, skrifstofustjóri hjá SVR.
í Reykjavík kostar hver ferð í strætó 45,50
krónur ef keypt er miðakort með 22 miðum á
1000 krónur, en 65 krónur ef greitt er ein-
stakt fargjald. Samkvæmt tölum frá FÍB þá er
breytilegur kostnaður, það er sá kostnaður
sem kostar að keyra bíl, um 10-15 krónur á
hvern kílómetra. Þannig að það kostar það
sama í strætó og að keyra einkabflinn um 3-
4 kflómetra, eftir stærð bílsins. „Meðalferð:
með strætisvagni er alltaf um helmingi
lengri en þessir 3-4 kflómetrar, þannig að
menn geta sparað sér umtalsverðar fjárhæðir
með því að nota strætisvagn reglulega," sagði
Hörður.
Góð ráð til
bensínspamaðar
Hér eru talin upp nokkur atriði sem gott er
að minnast þegar spara á bensínið að öðru
leyti en því að taka strætó. Þessi atriði eru úr
upplýsingabæklingi olíufélagsins Esso.
1. Gættu þess að hafa rétta loftþyngd í hjól-
börðum bifreiðarinnar. Of lágur Ioftþrýsting-
ur getur aukið bensíneyðsluna um allt að
6%.
2. Forðastu hraðakstur. Bensíneyðsla á 100
km/klst. er allt að 22% meiri en 70 km/klst.
Hafðu það hugfast að ef hraði bifreiðar er
tvöfaldaður þarf hún að sigrast á fjórfalt
meiri loftmótstöðu.
3. Loftsían verður að vera hrein. Óhrein loft-
sía hefur sömu áhrif og að ekið sé „á innsog-
inu“ - þ.e. aukin bensíneyðsla.
4. Hafðu það í huga að á 30 sekúndum í
lausagangi eyðir vélin meira bensíni, en þarf
til að ræsa hana aftur.
5. Aktu rólega af stað, en ekki eins og þú sért
í kvartmflukeppni. Mikil bensíngjöf þegar ek-
ið er af stað getur aukið bensíneyðsluna um
allt að 6%.
6. Aktu með jöfnum hraða. Sértu ýmist að
auka eða draga úr hraðanum, þá eykst bens-
íneyðslan. Haltu því „bensínfætinum" stöð-
ugum á bensíngjöfinni.
7. Þegar þú ræsir vélina kalda skaltu aka
strax af stað, rólega í lágum gír, og ekki láta
vélina erfiða. Þannig nær vélin fyrst eðlileg-
um vinnuhita og þá um leið réttri eyðslu.
8. Hafðu það í huga að hlutir sem settir eru á
bifreiðina, s.s. toppgrindur o.fl., auka loft-
mótstöðuna og um leið bensíneyðsluna.
9. Farðu nákvæmlega eftir fyrirmælum
framleiðanda í eigendahandbókinni, hvað
varðar stillingar á vél bifreiðarinnar og okt-
antölu bensíns. Reglubundin endurnýjun
kerta og platínu getur þýtt 9-15% bensín-
sparnað.
10. Notaðu bensínsparandi smurolíu sem
dregur úr viðnámi og sparaðu með því 3-4%.
Leiðir til olíuspamaðar fyrir
fiskiflotann
Eins og áður sagði hefur olíunotkun fiski-
flotans rúmlega tvöfaldast á sl. tuttugu ár-
um. Átak til þess að hvetja til orkusparnaðar
og frekari orkunýtingar hefur verið í gangi
um nokkurt skeið, en hefur þó ekki enn bor-
ið tilætlaðan árangur.
Aukin orkunotkun kemur til af t.d. því, að
sögn kunnugra, að hlutdeild togveiða er mun
meiri nú en áður, nú er sótt dýpra og sigling-
ar til útlanda með fisk hafa einnig aukist svo
eitthvað sé nefnt.
í upplýsingabæklingi sem sjávarútvegsráðu-
neytið og Fiskifélag Islands gáfu út árið 1985
er bent á fjölmargar leiðir til að draga úr ol-
íunotkun fiskiskipa, eru það leiðir sem
þekktar hafa verið í áratugi. Þar segir m.a.:
í stórum dráttum má skipta sparnaðarleið-
um í tvo hópa. Annars vegar eru leiðir sem
fara má við hönnun skipa og draga úr aflþörf
miðað við gefnar forsendur og hins vegar
leiðir sem fara má í rekstri skipa til að draga
úr olíunotkun. Helstu þættir í hönnun sem
vænlegt er að hafa í huga eru t.d. heppilegir
mótstöðueiginleikar, góðir skrúfueiginleikar,
eðlileg vélarstærð, eyðslugrönn aðalvél, góð
nýting aflkerfis, nýting á kælivatni og afgasi
til upphitunar, nýting á afgasi til rafmagns-
framleiðslu og góð einangrun vistarvera.
Helstu þættir sem hafa ætti í huga til að
spara olíu við rekstur skipanna eru t.d.: að
ganghraði sé almennt valinn með tilliti til ol-
íunotkunar, dregið úr siglingum, betri mót-
stöðueiginleikar togveiðarfæra, landrafmagn
notað í höfn, gróðurmyndun á bol haldið í
skefjum, dieselvélar rétt stilltar og fleira.
Eftirfarandi atriði geta einnig haft veruleg
áhrif á eldsneytiseyðslul Notkun á hag-
kvæmri skrúfu, botnhreinsun, hrein skrúfa,
slæm stýring, siglingartími og fleira.