Tíminn - 14.03.1991, Page 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 14. mars 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjörar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavlk. Sfml: 686300.
Auglýslngasími: 680001. Kvöldsíman Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Læknisþjónusta í Reykjavík
Samkvæmt upplýsingum frá heilbrigðis- og trygg-
ingaráðuneytinu er áætlað að um tólf þúsund Reykvík-
ingar séu án heimilis- eða heilsugæslulæknis. Sem
ljóst má vera er þetta óviðunandi ástand, en hefur eigi
að síður verið að skapast um áraraðir án aðgerða og eft-
irrekstrar af hálfu borgaryfirvalda, sem var þó þeirra
mál.
Það er íyrst í tíð núverandi heilbrigðisráðherra, Guð-
mundar Bjamasonar, að farið er að vinna markvisst að
úrbótum í heilbrigðisþjónustu og læknamálum höfuð-
borgarbúa, enda hefur orðið sú breyting á verkaskipt-
ingu ríkis og sveitarfélaga að heilbrigðisþjónustan er
öll flutt yfir á ríkið. Er augljóst að skyldur ráðherra við
Reykvíkinga em miklar, formlega og efhislega.
Þegar verkaskiptingarmálin vom komin í þetta horf,
sem er samkomulagsmál milli ríkisins og samtaka
sveitarfélaga, tók heilbrigðisráðherra að vinna að
stefnumótun um uppbyggingu heilsugæslunnar í
Reykjavík. Það var í verkahring ráðherra að sinna þess-
um málum og honum bar að fylgja þeim eftir. Sú
stefhumótun, sem ráðherra lagði fyrir ríkisstjómina
um mitt síðasta ár, var m.a. í því fólgin að opna skyldi
nýja heilsugæslustöð í Vesturbænum og flytja þá
heilsugæslustöð sem starfrækt er í þrengslum í Borg-
arspítalanum í rýmra og betra húsnæði í grennd við
spítalann og koma upp heilsugæslustöð í Mjóddinni
sem ætluð væri Breiðholtshverfi. Einnig er unnið að
miklum endurbótum á rekstri heilsugæslustöðvar í Ár-
bæ og því að koma upp sérstakri stöð fyrir Grafarvogs-
hverfið.
Stefnan er með öðmm orðum sett á það að fjölga
heilsugæslustöðvum á borgarsvæðinu, stórbæta rými
og rekstraraðstöðu og sjá til þess að þær tólf þúsundir
borgarbúa, sem eru án heimilis- og heilsugæslulæknis,
nái smám saman rétti sínum.
Þrátt fyrir þær stórfelldu endurbætur, sem heilbrigð-
isráðherra er að framkvæma í heilbrigðisþjónustu
Reykvíkinga, stendur Sjálfstæðisflokkurinn fyrir úr-
töluherferð gegn því sem verið er að gera. Meðal ásak-
ana á ráðherra er sú að hann hugsi ekki um annað en
að „auka miðstýringu" í heilbrigðiskerfmu, sem ekki á
við nein rök að styðjast. Það leiðir af heilbrigðiskerfmu
sem slíku og verkaskiptingu milli ríkis og sveitarfélaga,
að heilbrigðisráðherra er æðsti yfirmaður heilbrigðis-
þjónustunnar. í því sambandi skiptir engu máli hvað
ráðherrann heitir eða í hvaða flokki hann er.
En þrátt fyrir það gera reglur ráð fyrir að stjómunar-
valdi í heilbrigðiskerfmu sé dreift. M.a. fólst valddreif-
ing innan heilbrigðisþjónustunnar í þeirri breytingu
sem gerð var í verkaskiptingamálum ríkis og sveitarfé-
laga. Verkefni sem áður voru í heilbrigðisráðuneytinu
eða á skrifstofu borgarstjómar í Reykjavík hafa verið
flutt yfir til sérstakra stjóma heilsugæslustöðva. Þetta
þras markaðshyggj uoffaranna í læknastétt um vaxandi
miðstýringu í heilbrigðisþjónustunni á ekki við nein
rök að styðjast. Heilbrigðisráðherra stendur rétt að
framkvæmd þessara mála og í fullu samræmi við lög og
hefðir í stjómsýslu á þessu sviði. Úrbætur í heilbrigðis-
þjónustu Reykjavíkur em nauðsynlegar og áætlanir
ráðherra í því efhi mjög til fyrirmyndar.
GARRI
Þ*gar aðstoðarmaður viðsldpta-
ráðhem er ekki að skammast út í
samstarfsflokka ráöherrans í rík-
Isstjom í AlþýdublaÖinw, er blaðið
að reyna að koma því inn hjá til-
fallandi iesendum sínum, að Al-
þýðuflokkurinn sé í sérstökum
kjötílokki. Blaðið kaliar krata-
flokkinn A-floktónn af ást sínní á
sauðkindinni, en dilkakjöt er eins
og almennt er vitað flokkað eftir
bókstafsheitum. Besta kjötið fer í
A-flokk o.s.frv. Nú hefur Alþýðu-
flokkurinn gert að kjörorði sínu
fyrir þessar kosningar, að hann sé
í A-flokki íslenskra stjórnmóla-
flokka. Var mikið lán að hug-
myndafræðingar flokksins skyldu
ekki kalia flokkinn klárhest með
tölti, en það er eitt eigindarheitiö
á kostum hesta. Heitir flokkurinn
því orðið einum þremur nöfnum.
Hann nefnist Alþýðuflokkur, A-
flokkur og Jafnaðarmannaflokkur
fslands. Þegar þetta hefúr ailt ver-
ið hakkað saman eins og mataraf-
gangar hjá hagsýnni húsmóður,
sem er eitt póiitíska fyrirbærið,
má með sanni segja að fengin sé
kjötkássa í A-flokki.
Á jakahlaupi til krata
Reynt er að bragðbæta þessa
kjötkássu í A-flökki með laukum
úr garði Alþýðubandalagsins. Það
gengurþó erfiðlega, vegna þess að
einn laukurinn skreppur bara til
fjósverka í A-flokk en teiur sig að
Öðru leyti heimiiisfastan hjá AJ-
þýðubandaiaginu. Þessi iaukur
heitir Krístín Óiafsdóttir og fflar
sig vel f tveimur flokkum. Er
henni öðruvísi farið en Leifi
heitnuro Haraldssyni, sem vakti
upp um miðja nótt hjá Þjóðvarn-
arflokknum sáluga til að fá aðstoð
við að segja sig úr flokki sem
hann hafði verið í, og gaf þá skýr-
ingu að hann gæti ekki soflð í
tveimur flokkum. Ekki veröur séö
á Krístinu, sem er hress kona, að
hún þjáíst af svefnleysi.
Eftir að Alþýðuflokkurinn varö
kjötkássa í A-flokki hefur Alþýðu-
blaðið tíundað hvem þann mann,
sem kemur utan af túndru pólit-
ískrar flokkavillu og gengur f A-
flokkhm. Sfðastur í þeirri lest
nefnist Jóhannes Guðnason,
Dagsbrúnarmaður sem ætlaði sér
að fara að ástunda jakahlaup í
Dagsbrún, en datt f sjóinn eins og
við strákamir í gamia daga, og
hefur nú náð ströhd hillinganna.
Hann hefur sagt að dágóður fjöldi
Dagsbrúnarmanna muni fyigja í
kjölfarlð og bætast við í kjötkáss-
una í A-flokknum.
Laukar að láni
Alþýðuflokkurinn er að verða
einskonar flóttamannabúðir fyrir
þá, sem ætluðu að frelsa heiminn
f öðmm flokkum, einkum í Al-
þýðubandalaginu, en þar fyrir-
fundust og flnnast fleiri mann-
kynsfweðarar en í öðrum flokkum
saroanlagt. Það er eðli kjötkássu,
hvorí heldur hún er íA- flokki eða
flokkast verr, að hún geymist illa.
Þó stutt sé til kosninga getur Al-
þýðubandalagið varla látið það við-
gangast, að Alþýðufiokkurinn fái
endalaust að bragðbæta A-flokk-
inn með viðbótum frá bandalag-
inu. Þá er þess Iflea að gæta, fyrst
Alþýðuflokkurinn er kominn íað-
stöðu flÓttamannabúða, al
hafa filhneigingu til að yflrfyllast
og verða dýrar f rekstri. Fari gaml-
ir kommúnistar að keppast við að
breiða yflr fyrrí syndir með þvf að
flykkjast í ýötkássuna í A-flokki,
dugir iftíð að leita tíi Flótta-
mannahjálpar S.Þ., hún sinnir
ekki þessari tegund flótta. Þá þýð-
ir ekki heldur að senda peninga,
því eins og alþjóð veit er formanni
Alþýðuflokksins ckki trúandi fyrir
tösku.
„Hvar eru fuglar...?“
En Alþýðuflokkurinn er vei
tnannaður. Hann hefur á að skipa
aöstoðarmanni viðskiptaráðherra.
Sá maður er kominn úr öðrum
floldd og var reyndar þingmaður
um skeið. Nú er hann sendur af
ráðherra út i hlaðvarþann tíl að
gelta að samstarfsaðilum ráðherr-
ans, Flokkurinn hefur ritsfjóra
sinn, sem um tíma var álfka hátt
skrifaður hiá kommúnistum og
„meistari“ Megas, söngvarinn
með króníska kvefið, sem Davíð
gerði að borgariistamanni, og
flokkurinn hefur náð sér í sér-
fræðing f kynlífi laxa og skákað
honum f þriðja sætið á framboðs-
lísta flokksins f Reykjavík. Aflir
vfta hverjir eru fulltrúar flokksins
í borgarstjórn Reykjavíkur. Viljí
einhver spyrja hvar raunveruiega
krata sé að finna verður fátt um
svör. „Ekki líía á mig," stendur í
dægurlaginu. En eflaust eru ein-
hverjir ánægðir með Alþýðuflokk-
inn „sinn“. Kjötkássa í A-flokki
getur Ieynt ýmsu. Þar gætu jafn-
vel fundist nærföt af gömlum
krata, ef þeir eru ekki allir komnir
í aðra flokka, Garri
VITT OG BREITT

Oryggisleysi og kreppa í listinni
í Borgarleikhúsinu er verið að
sýna leikrit um kreppu og tilburði
örvæntingarfulls verkalýðs til að'
krefjast vinnu og lífsöryggis. Gút-
tóslagurinn 1932 og fleiri fræg
slagsmál koma við sögu og leitast
er við að draga upp mynd af kjörum
þeirra og vonum sem bjuggu við
sultarkjör kreppunnar og öryggis-
leysis í atvinnumálum.
í Þjóðleikhúsi var haldið upp á
fækkun svala og dýrkeyptrar endur-
reisnar með því að setja upp fjölda-
uppsagnir leikara með eins dramat-
ískum hætti og hæfir leikhúsi og
leikhúsfólki.
Nýráðinn þjóðleikhússtjóri skefur
ekkert utan af því að það sé lista-
fólki hollt að horfa framan í alvöru
lífsins og að makindi og starfsör-
yggi hæfi ekki sannri og rismikilli
listsköpun.
Þetta sjónarmið heyrðist á árum
áður þegar sumir töldu að kvið-
dregin skáld með sultardropa settu
saman svo miklu betri kvæði og
sögur en þeir sem þjónuðu andan-
um í hlýjunni yfir fullum grautar-
diskum.
Harðræði skapar sem sagt listina.
Skáldverk og
veruleiki
Þjóðleikhússtjóri er frjáls að þeirri
skoðun sinni að öryggi og list fari
ekki saman og það sýnir manndóm
að hann stendur við þá sannfær-
ingu.
Hins vegar er svolítið erfiðara að
átta sig á að höfundur kreppubar-
daganna 1932 skuli vera sammála
þjóðleikhússtjóra um fánýti starfs-
öryggis, eins og fram kemur í helg-
armenningu Þjóðviljans s.l. föstu-
dag. Hann telur meira að segja
ákvörðun þjóðleikhússtjóra „af
hinu góða“.
1UELG ARMENNINGir 1
1932 arsur*-'- — -Zgzzzvp. sassggy* f I m*
SgpgKáS * y M
Kreppuárin fara vel á leiksviði. Auk
leikrita sem um þau eru samin eru
búin til leikrit eftir skáldsögum um
tímabilið þar sem baráttan um
brauðið og lífsöryggið er blandað
mátulegri rómantík og huggulegu
tildragelsi og stjórnmálaviðhorfið í
þeim öllum er eins. Bogesenar og
Þríhross varna fólki brauðs og at-
vinnu og skammta kaupið að geð-
þótta, og eru það smáir skammtar.
Spélegt er það að það ber upp á
sama tíma og hreinsað er til í Þjóð-
leikhúsi og góðum slatta af leikur-
um er kastað út með gömlu mubl-
unum og svölunum, að í Borgar-
leikhúsinu er sviðsett hvernig
vondu karlarnir og andfélagslegar
aðstæður meina fólki vinnu, hýru-
draga það og kasta út á kaldan
klaka.
Til að farsinn kafni ekki undir
nafni lýsir höfundur kreppubardag-
ans mikla í Borgarleikhúsi yfir sam-
úð og samstöðu með fjöldaupp-
sögnum leikara í Þjóðleikhúsinu.
Helgarmenning Þjóðviljans hefur
að sjálfsögðu ekkert við spaugið að
athuga.
Örlagaskortur
Vafalaust er eitthvað til í því að ær-
leg sköpun hefur ekki nema gott af
því að listamenn hljóti einhverja
eldskírn og hrekist um í lífsins
ólgusjó. Þótt ekki sé til annars en að
hafa frá einhverju að segja.
Á sínum tíma hafði Steinn Stein-
arr orð á því að ekki væri von á öðru
en flatneskju í listinni. „Það verða
engin örlög á íslandi lengur."
Bókmenntanemar munu ekki
finna þessa tilvitnun á prenti, því
hún er höfð eftir vini Steins, Bergi
Pálssyni, og óþarfi að leita eftir
henni annars staðar.
Hvort Steinn orti betur eða verr
vegna þess að lengi ævinnar átti
hann ekki vísa næstu máltíð og at-
vinnuöryggi var utan hans hugar-
heims. En hann átti einnig því at-
læti að fagna að örbirgðin stóð ris-
mikilli listsköpun hans ekki fyrir
þrifum.
Það fæst aldrei úr því skorið hvort
veraldargengi skáldsins var honum
styrkur eða baggi við ljóðagerð.
Enda skiptir það engu máli þegar
upp er staðið.
Uppsagnir leikara og atvinnuör-
yggi listamanna er hluti af þeim
séríslenska hugarheimi að list eigi
að vera ríkisrekin. Þetta kemur
fram í ótal myndum og er kallað
stuðningur við listir og íslenska
menningu og hver veit hvað.
Ríkið á að styðja, styrkja og veita
atvinnu við menningarframleiðslu
og eru styrkveitingar, aukastyrk-
veitingar, starfsstyrkveitingar, verð-
launaveitingar og rekstur menn-
ingarstofnana á vegum ríkisins eins
sjálfsagður hlutur í augum íslend-
inga og eignarhald ríkisins á listum
og listsköpun er í kommúnistaríkj-
um. Annars staðar lætur ríkisvaldið
listir í friði.
Kreppan í Borgarleikhúsinu og
uppsagnirnar í Þjóðleikhúsinu sýna
þó altént að eitthvað er um að vera
í menningarlífinu, þótt örlagaglím-
an rísi ekki tiltakanlega hátt.
OÓ