Tíminn - 03.05.1991, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Föstudagur 3. maí 1991
Verndarsvæöin í Noröur-írak stækkuö um helming:
ÍRAKSSTJÓRN SAMÞYKK-
IR LÝÐRÆDISUMBÆTUR
Leiðtogar kúrdískra uppreisnarmanna, sem eiga nú í samningavið-
ræðum við írösk stjórnvöid í Bagdad, sögðu í gær að íraskir emb-
ættismenn hefðu lofað þeim að Byltingarráð Baathflokksins yrði
leyst upp og starfsemi annarra stjórnmálaflokka leyfð og almennar
þingkosningar haldnar á þessu ári. Þá hefur verið rætt um sjálfs-
stjórnarsvæði handa Kúrdum í norðurhluta íraks og að olíuborgin
Kirkuk verði höfuðborg þess, en áður en Persaflóastríðið hófst kom
einn þriðji hluti allrar olíu, sem írakar dældu, frá svæðunum kring-
um Kirkuk. Að sögn Kúrdanna lofaði samninganefnd íraskra stjóm-
valda einnig að veita þeim Kúrdum og sjítum, sem teknir vom til
fanga í uppreisninni gegn stjómvöldum, sakamppgjöf.
Samningaviðræðurnar milli írösku
nefndarinnar og kúrdísku leiðtog-
anna héldu áfram í gær. Vestrænir
embættismenn hjá Sameinuðu
þjóðunum sögðu að svo virtist sem
írösk stjórnvöld ætluðu að láta
Kúrda fá Kirkuk. Engir samningar
hafa verið gerðir, en svo virðist sem
menn byggi viðræðurnar á samn-
ingunum sem Kúrdar gerðu við
írösk stjórnvöld árið 1979 um tak-
markað sjálfstæði, en eftir þeim
samningum hefúr aldrei verið farið.
Frakkar hafa lagt til að Öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna ábyrgist að
samkomulag íraskra stjórnvalda við
Kúrda verði ekki brotið, en búist er
við mikilli andstöðu við þeirri til-
lögu hjá Öryggisráðinu.
Fjölþjóðaliöið í Norður-írak, undir
forystu Bandaríkjamanna, stækkaði
verndarsvæðin um helming í gær.
Verndarsvæðin eru nú 120 km á
lengd og ná 60 km inn í írak. Svæð-
ið var stækkað til austurs og er nú
íraska landamæraborgin Amadiyah
innan verndarsvæðanna. Flugvöll-
urinn í Amadiyah mun verða notað-
ur til birgðaflutninga til flótta-
mannabúðanna sem áætlað er að
reisa hjá Amadiyah, en viðgerðir
hófust í gær á flugvellinum sem er
nokkuð skemmdur eftir stríðið.
Ekki kom til átaka milli fjölþjóða-
liðsins og íraskra hermanna í gær
þegar fjölþjóðaliðið hertók nýju
svæðin, en íraksher var skipað á
miðvikudaginn að draga sig frá
svæðinu. Aðeins staðbundnum lög-
reglumönnum er heimilt að vera
eftir og er þeim skylt að Iáta skrá sig
hjá fjölþjóðaliðinu.
Búist er við að Öryggisráð S.Þ.
verði bráðlega kallað saman til að
greiða atkvæði um tillögu Breta,
Frakka og Bandaríkjamanna um að
hersveitir Sameinuðu þjóðanna taki
yfir stjórn verndarsvæðanna.
New York Times hafði í gær eftir
embættismönnum bandarísku
stjórnarinnar að bandaríska stjórnin
vildi að írösk stjórnvöld yrðu látin
borga kostnaðinn sem fylgdi vernd-
un Kúrdanna. Komið hefur til
greina að gera það að skilyrði fyrir
því að írakar fái að flytja út þá olíu
sem þeir hafa beðið um, en ákvörð-
unin um olíuútflutning íraks verður
bráðlega tekin fyrir hjá Öryggisráð-
inu.
Reuter-SÞJ
frösk stjómvöld hafa gefið loforð
um lýðræðisumbætur.
„Réttarhöld aldarinnar" í Danmörku:
Sjö menn fá allt að
10 ára fangelsisdóma
ARNAÐ HEILLA

Jónas Jónasson
sextugur
Jónas Jónasson er orðinn sextugur
— hann er jafngamall Ríkisútvarp-
inu, en aðeins yngri í árinu. Hann er
sem sagt fæddur og uppalinn í Út-
varpinu — faðir hans, Jónas Þor-
bergsson, var útvarpsstjóri fyrsta
aldarfjórðunginn og sonurinn farinn
að sveima í grennd við míkrófóninn
fyrir miðja öldina. Hann hét þá enn-
þá Lilli í stofnuninni, þótt hann væri
orðinn stór og sterkur strákur —
fríður sýnum og prúður, snyrti-
menni í fasi og tungutaki, og þar
hefur engu verið breytt með árun-
um.
Jónas átti ekki langt aö sækja það
— móðir hans, Sigurlaug Margrét
Jónasdóttir, af ættum skagfirskra
búhölda — faðir hans aldamótamað-
ur út átthögum samvinnuhreyfingar
og félagshyggju í Suður-Þingeyjar-
sýslu, ungur orðinn ritstjóri Tímans
— blaðs þeirra sem mótuöu upphaf
nútímaframfara og fegurra þjóðlífs -
— og hafa ekki skarpari pennar setið
þar á leiðarastóli. í fáum orðum sagt:
Jónas Jónasson var alinn upp á norð-
lensku menningarheimili þar sem
húsbændur lögðu rækt við bestu
þætti gróinnar sveitamenningar —
gestrisni, höfðingsskap og mannúð,
og fékk stofnunin unga að njóta
þess. Um miðja öldina fannst manni
stundum að eiginlega væri enginn
munur á Útvarpi Reykjavík við Aust-
urvöll og venjulegu höfuðbóli norð-
ur í Þingeyjarsýslu.
Þarna var Jónas farinn að vinna
tæplega tvítugur, þótt oft væri starf
hans meira í ætt við leiki æskunnar.
Þótti sumum sonur útvarpsstjórans
einum of gæjalegur, þótt sjálfum
kæmi Jónasi aldrei til hugar að þykj-
ast vera einhver útvarpsprins. Hitt
var Ijóst að pilturinn var búinn
mörgum þeim kostum sem prýða
mega útvarpsmann — léttur í tali,
fluglæs og röddin mjúk og glaðleg,
vingjarnlegur í viðmóti og laus við
alla stæla. En áhugamálin voru
mörg og toguðu piltinn í ýmsar áttir
— hann stundaði leiklistarnám og
spreytti sig á sviðinu, fékkst við kvik-
myndagerð, spilaði á píanó við óm-
þýða lagasmíð, gerðist vísnasöngvari
og var gefinn út á plötu, setti saman
gamanþætti og stjórnaði barnaleik-
ritum — alltaf með annan fótinn á
fréttastofunni eða í þularstofu — og
jafnan boðberi lífsgleði í daglegri
umgengni.
Jónas eignaðist með tímanum
margan vininn í Útvarpinu og þeirra
bestan líklega Guðmund Jónsson
óperusöngvara. Þessi fíni listamaður
varð framkvæmdastjóri stofnunar-
innar upp úr miðri öldinni og allt
þar til hann lét af störfum fyrir
nokkrum árum. Maður hefur á til-
finningunni að Guðmundur hafi
snemma orðið Jónasi hollráður leið-
beinandi og vísað honum veginn
sem hann hefur síðan fetað með
sóma.
Nú er Jónas fyrir löngu orðinn
verðlaunarithöfúndur og uppáhalds-
útvarpsmaður landsmanna — eng-
inn hefur átt stærri hlustendahóp,
enda hefur enginn náð neitt svipuð-
um meistaratökum á samtalskúnst-
inni við hljóðnemann. Þar hefúr
Jónas árum saman tekið tali alþýðu-
menn og konur — embættismenn
og þjóðskörunga — listamenn, spá-
menn og spekinga, unga og gamla,
og hreint með ólíkindum hve hon-
um tekst leikandi létt og að því er
virðist fyrirhafnarlaust að fá hvern
sem er til að leysa frá skjóðunni.
Kannski er einlægni Jónasar galdur-
inn sem fær alla til að opna hjarta
sitt. Og hvaða augum sem menn
kunna annars að líta slíkt útvarps-
efni er hitt alveg klárt að á þessu við-
kvæma og vandasama sviði nær Jón-
as ævinlega hundrað prósent ár-
angri. Og geri aðrir betur.
Nú er litli pilturinn orðinn einn af
virðulegustu öldungum Ríkisút-
varpsins og samkvæmt lögum og
reglum opinberra starfsmanna fer að
styttast í starfsaldursmörk. Þó er
augljóst aö Jónas Jónasson er enn
ungur og frískur, og ekkert því til
fyrirstöðu að hann haldi áfram að
þjóna háttvirtum hlustendum með
kúnst sinni enn um langt skeið. Þeir
sem staðið hafa Jónasi nær í Útvarpi
Reykjavík óska honum til hamingju
með afmælið og þakka viðkynningu
á liðnum árum — bæði í gamni og
alvöru. Jón Múli Amason
í gær lauk réttarhöldum í Dan-
mörku, sem hafa staðið í átta mánuði
og sem danskir fjölmiðlar hafa kaliað
„réttarhöld aldarinnar“. Sjö menn
voru dæmdir til allt að tíu ára fang-
elsisvistar. Þeir voru m.a. fundnir
sekir um rán, að hafa ólögleg vopn
undir höndum, og að safna upplýs-
ingum um Gyðinga í Danmörku fyr-
ir palestínsk hryðjuverkasamtök.
Meðal þeirra vopna sem þeir höfðu
voru flugskeyti og sjálfvirkir rifflar
og höfðu mennimir rænt þeim frá
danska og sænska hemum.
Sex voru fundnir sekir um að ræna
póststöð árið 1988 og fimm voru
fundnir sekir um að ræna sendibif-
reið árið 1985 sem flutti mikið reiðu-
fé. Einn var dæmdur fyrir að safna
upplýsingum um Gyðinga í Dan-
mörku og koma þeim í hendumar á
palestínskum hryðjuverkasamtökum.
Niðurstaða dómsyfirvalda er nokk-
urt áfail fyrir dönsku lögregluna, en
hún barðist fyrir því að þeir yrðu
einnig fundnir sekir um að myrða
lögreglumann, fleiri rán og að hafa
tengsl við hryðjuverkasamtök í Mið-
austurlöndum.
Danska leynilögreglan handtók sjö-
menninganna árið 1989 eftir að hafa
fylgst með þeim í nokkur ár. Lög-
reglumennirnir fundu ólöglegu
vopnin í íbúð í Kaupmannahöfn
ásamt minnisbók sem hafði að geyma
skipulag ránanna. Reuter-SÞJ
Fréttayfirlit
ZAKHO, Irak - Bandarfskir, bresk-
ir, franskir og hollenskir hermenn
stækkuðu vemdarsvæðin í Norð-
ur-frak um helming i gær. Ekki
virðist hafa komið til átaka milli
þeirra og fraskra hermanna, en
íraska hemum var á miövikudag-
inn skipað að draga sig af nýju
verndarsvæðunum. Aðeins stað-
bundnu lögregluliði er heimilt að
vera á svæðunum og því er skylt
að skrá sig hjá bandamönnum.
KÚVÆT - Yfirmaður eftirfitssveita
Sameinuðu þjóðanna við landa*
mæri Kúvæts og íraks sagðist I
gær búast við að fjölþjóðaliðið
undir forystu Bandarlkjamanna og
hersveitir Irakshers yrðu farnar af
svæðinu innan sex daga.
ANKARA - Tyrknesk stjómvöld
skipuðu I gær 30 manna breskri
herdeild að fara úr landi innan 72
klukkustunda, vegna þess að hún
hafði beint byssum að tyrkneskum
embættismanni sem hugðist
skoða flóttamannabúðimar.
DHAKA, Bangladesh - Staðfest
hafði verið í gær að rúmlega
37.000 manns hafi látið lifið af
völdum feilibylsins sem reið yfir
Bangladesh á þriðjudaginn. Emb-
ættismenn, sem stóðu I hjálpar-
starfi, bjuggust við að manntjón
gæti farið yfir 100.000 manns.
SOWETO, Suður-Afríku -
milli blökkumanna ( Suður-Afrfku
magnast stöðugt. Am.k. 24 létust
aðfaranótt gærdagsins, að sögn
lögreglu.
JERÚSALEM - Israel mótmælti I
gær þeim köldu viðtökum sem Ari-
el Sharon, húsnæðlsmálaráðherra
ísraeis, hefur fengið í Bandarikj-
unum. James Baker, utanrfkisráð-
herra Bandarfkjanna, vildi ekki
leyfa opinberan fund Sharons og
húsnæðlsmálaráðherra Banda-
rikjanna, Jacks Kemp, á skrifstofu
Kemps og uröu þeir því að hiftast f
fsraeiska sendiráðinu. Það er
stefna Sharons um að halda land-
námi Gyðinga á herteknu svæð-
unum áfram sem veldur kuldalegu
viðmóti Bakers, en Baker telur að
landnámið hafi siæm áhrif á friðar-
viðræðurnar sem hann hefur stað-
ið fyrir í Miðausturlöndum.
BELGRAD - Serbneskur maður lét
iffið og króatískur maöur særðist I
átökum sem brutust út (lýðveidinu
Króatíu f Júgóslavíu f gær, að
sögn lögreglunnar. Einnig voru
óstaðfestar fregnir um að tveir lög-
regfumenn hefðu látið lífið.
Reuter-SÞJ