Tíminn - 16.05.1991, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 16. maí 1991
Tíminn 3
Stjórnarandstaðan mun í dag spyrja Jón Baldvin hvað hann samþykkti í Brussel á mánudaginn:
Verður EES-samning-
urinn yfirþjóölegur?
Búist er við að í dag fjalli Alþingi um niðurstöðu ráðherrafundar
EB og EFTA sem fram fór síðastliðinn mánudag. Steingrímur Her-
mannsson, formaður Framsóknarflokksins, fagnar því að utanríkis-
ráðherra standi fast á því að veita engar fiskveiðiheimildir innan ís-
lenskrar landhelgi, en segir jafnframt að utanríkisráðherra verði að
gefa skýringar á ýmsum öðrum þáttum málsins.
„Ég fagna þeirri ákveðnu yfirlýs-
ingu utanríkisráðherra að ekki verði
fallist á neinar fiskveiðiheimildir til
handa EB. Það er mikilvægt. Hins
vegar eru ýmis atriði sem nauðsyn-
legt er að fá skýringar á. Það verður
t.d. að fá upplýst hvort ríkið heldur
sínum forgangsrétti til að virkja.
Sömuleiðis þarf að upplýsa hvort við
getum komið í veg fyrir að erlendir
aðilar kaupi hér upp land í stórum
stfl, eins og er að gerast í Danmörku
og víðar. Það vakna einnig upp
spumingar um félagsmál, en í áiykt-
un fundarins segir að það hafi náðst
samkomulag um þau mál. Hvað
þýðir það gagnvart verkalýðshreyf-
ingunni? Það segir einnig í ályktun-
inni að það verði teknar upp reglur
EB á ýmsum sviðum, eins og í um-
hverfismálum og í heilbrigðismál-
um. Það er mjög stórt mál, því að
staðlar EB í mörgum málum em
mjög slakir. Það kemur náttúrlega
ekki til greina að við fömm að slaka
þar á. Þá er þeirri spurningu ósvarað
hvort sú stofnun, sem EFTA ætlar
að koma á fót, verður yfirþjóðleg.
Það em þannig fjölmargar spum-
ingar sem ekki er svarað í yfirlýs-
ingu fundarins. Það er nauðsynlegt
að utanríkisráðherra gefi Alþingi
nánari skýringar og svari þeim
spurningum sem þingmenn kunna
að vilja spyrja.
Við framsóknarmenn höfum tjáð
okkur hlynnta því að taka þátt í Evr-
ópsku efnahagssvæði, en við höfum
sett fram mjög ákveðna fyrirvara. Ég
kom þeim á framfæri í ræðu sem ég
hélt í Ósló í mars 1989. Við munum
fylgja þeim eftir og spyrja um af-
stöðu ríkisstjórnarinnar til þeirra,"
sagði Steingrímur.
Ólafur Ragnar Grímsson, formaður
Alþýðubandalagsins, sagði að á þess-
um fundi hefði ekkert gerst varð-
andi helstu hagsmunamál íslands,
ekki frekar en öðrum sambærileg-
um fundum. Ólafur Ragnar sagði að
það sem einkenndi ályktun fundar-
ins væri að EFTA-ríkin hefðu ákveð-
ið að gefa eftir í flestum málum,
einkum varðandi stjórnun EES og
sjálfsforræði EFTA-ríkjanna.
,^lér sýnist að í samþykktinni séu
ábendingar um að samningur um
Evrópskt efnahagssvæði geti falið í
sér verulegt fullveldisafsal og þar
með skerðingu á sjálfstæði EFTA-
ríkjanna. Ég hef tekið eftir því að
forsætisráðherra Noregs telur að
samkvæmt norsku stjórnarskránni
verði að samþykkja samninginn
með 3/4 hluta atkvæða, vegna þess
að í honum felist svo mikið afsal á
fullveldi. Ég hef einnig tekið eftir því
að Svisslendingar draga mjög í efa
að samningsdrögin samrýmist sjálf-
stæðishugmyndum Sviss.
Það virðist sem utanríkisráðherra
íslands hafi ekki gert neina slíka íyr-
irvara varðandi fullveldi, heldur að-
eins um fisk. íslensk tilvera snýst
um fleira en fisk. Hún snýst líka um
sjálfstæði og fullveldi. Mér sýnist að
þarna hafi verið gengið miklu lengra
í átt til afsals á fullveldi heldur en
nokkru sinni var rætt um innan síð-
ustu ríkisstjórnar. Það er fróðlegt að
vita hvort Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur veitt utanríkisráðherra umboð til
þess að taka vel í þær hugmyndir
sem þarna hafa orðið ofan á.
Ég nefni sem dæmi að í yfirlýsing-
unni kemur fram að EFTA- ríkin
eigi að samþykkja að reglurnar um
EES skuli ávallt vera æðri löggjöf
Þykkvabæingar eiga ekki útsæði vegna
kartöflumyglunnar þar sl. haust:
Kaupa útsæði
úr Eyjafirði
Bændur í Þykkvabæ, sem urðu
fyrir tjóni síðastliðið haust þegar
karatöflumygla kom þar upp, þurfa
að kaupa útsæði norðan úr Eyja-
fírði. Þykkvabæingum þykir þetta
slæmt, bæði vegna þess að í kart-
öfíum í Eyjafirði hefur hringrots
orðið vart og eins hefur lágt verð
fengist fyrir kartöflur í vetur og því
lítið um peninga til útsæðiskaupa.
„Við, sem fórum illa úr kartöflu-
myglunni, þurfum að kaupa útsæði
og fáum það mestallt norðan úr
Eyjafirði. Það er ekki stofnútsæði,
vegna þess hve hringrot er útbreitt
í kartöflum í Eyjafirði og það er
mjög alvarlegt mál,“ sagði Páll
Guðbrandsson, bóndi í Hávarðar-
koti og oddviti Djúpárhrepps, í
samtali við Tímann í gær.
Tegundimar, sem keyptar eru að
norðan, eru gullauga og rauðar ís-
lenskar, eða þær sömu og ræktaðar
hafa verið syðra. Páll sagði bagalegt
að þurfa að leggja út blóðpeninga
til mikilla útsæðiskaupa, ekki síst
þegar lágt verð hefði fengist fyrir
kartöflurnar í allan vetur. Verðið
var vegna hinnar miklu samkeppni
á markaðnum og gátu menn boðið
verðið niður fyrir öðrum.
Enn er ekkert ljóst með bætur
vegna kartöflumyglunnar. Málið
hefur verið í skoðun hjá Bjargráða-
sjóði í allan vetur og sagði Páll að
þar á bæ væru frekar jákvæðar und-
irtektir gagnvart þessu máli. Mygl-
an varð mest í vestanverðum
Þykkvabæ og íVillingaholtshreppi í
Ámessýslu, hinum megin Þjórsár.
Kartöflubændur í Þykkvabæ eru
að byrja að setja niður útsæði, en
óhagstæð tíð síðustu daga hefur
komið í veg fyrir að þeir geti hellt
sér í það af þeim krafti sem þeir
vilja.
-sbs.
hvers ríkis. Það er einnig gert ráð
fyrir að EFTA eigi að koma upp sér-
stakri framkvæmdastjórn, sem virð-
ist eiga að hafa svipað vald gagnvart
EFTA-ríkjunum og framkvæmda-
stjórnin í Brussel hefur gagnvart að-
ildarríkjum EB. EES- dómstóllinn
virðist eiga að fá miklu víðtækara
vald til að víkja til hliðar lögum og
ákvörðunum einstakra ríkja heldur
en nokkru sinni var rætt innan síð-
ustu ríkisstjórnar. í yfirlýsingunni
er einnig nefnt að ýmiss konar lög-
gjöf um félagsmál og félagaréttindi í
hverju landi fyrir sig eigi að víkja
fyrir því sem gildir innan EB. Engar
skorður virðast vera settar varðandi
flutning fjármagns milli landa og
hugsanleg kaup útlendinga á lönd-
um og landsins gæðum.
f reynd sýnist mér að EB hafi náð
því fram á þessum fundi að allt for-
ræði og ákvarðanir EB eigi að gilda í
EFTA-ríkjunum um alla framtíð,
kannski vegna þess að Svíþjóð, Aust-
urríki og fleiri EFTA- ríki eru fyrst
og fremst að hugsa um inngöngu í
EB og eru þess vegna tilbúin til að
samþykkja slíkt.
Hér á landi hefur verið deilt um
það á síðustu misserum hvort þessi
samningur þýði hálfgildis aðild að
EB. Mér sýnist á þessari yfirlýsingu
að hann stefni í það.“
Ólafur Ragnar sagðist á þessari
stundu ekki geta fullyrt hvort Al-
þýðubandalagið myndi taka afstöðu
gegn samningnum. En ljóst væri að
samningstextinn væri að fjarlægjast
þau markmið sem Alþýðubandalag-
ið vildi að fram kæmu í honum.
Kristín Einarsdóttir, alþingismað-
ur Kvennalistans, sagði að sér virtist
að nú væru að koma í Ijós þeir van-
kantar á málinu, sem Kvennalistinn
hefði bent á fyrir löngu síðan. „Ég
hef haldið því fram að þarna væri
verið að taka stórt skref inn í EB og
mér sýnist að þessi samþykkt stað-
festi það. Gert er ráð fyrir að lög EES
verði æðri lögum aðildarríkjanna.
Dómstóll EES á að vera æðri dóm-
stólum aðildarríkjanna. Ég tel að
þetta samrýmist ekki íslensku
stjómarskránni. Ég tel einnig að það
sé nú að koma í ljós að íslensk
stjórnvöld hafa fallið frá öllum fyrir-
vörum, t.d. varðandi fjárfestingar
erlendra aðila hér á landi. Ég tel að
við séum komnir út á hála braut og
séum að fórna meiri hagsmunum
fyrir minni."
Kristín sagði að Kvennalistinn væri
á móti samningunum, en tók jafn-
framt fram að Kvennalistinn væri að
sjálfsögðu ekki á móti því að við
fengjum tollfrjálsan aðgang að
mörkuðum EB fyrir fisk. Það mark-
mið hefði hins vegar ekki náðst.
Kvennalistinn vildi þess vegna hefja
beinar viðræður við EB.
-EÓ
ALLSTÓR HÓPUR manna
mætti í gær á vörukynn-
fngu sem viðskiptanefndin
frá Taiwan efndi til f gær.
Greinílegur áhugi var með-
al manna, þó engir við-
skiptasamningar hefðu
verið gerðir um míðjan dag
í gær. Frank S.Y. Tzou, tals*
maöur nefndarinnar, sagö-
ist telja að vfðskfpti land-
anna ættu eftir að
mjög umfangsmikil, iafnvel
í nánustu framtíð. A með-
fylgjandi mynd sést blaða-
rnaður skoða þann varning
sem var á boöstólum.
Tlmamynd Aml
Mælt fyrir frumvarpi til nýrra þingskapa:
Þingnefndum verður
fækkað úr 23 í 12
Páll Pétursson, formaður þingflokks framsóknarmanna, mælti í
gær fyrir frumvarpi til nýrra þingskapalaga. Með frumvarpinu verð-
ur sú breyting að fastanefndum Alþingis verður fækkað úr 23 í 12.
Starf nefndanna verður að öllum lfldndum mfldlvægara en áður og
m.a. þess vegna verður nefndamönnum fjölgað úr 7 í 9. Staða for-
seta þings breytist. Varaforsetum verður fjölgað og starf skrifara
verður lagt niður.
Breytingar á þingsköpum eru gerð-
ar í tengslum við breytingar á
stjórnskipunarlögum, en mælt var
fyrir frumvarpi um breytingar á
þeim lögum í efri deild í gær. Þing-
skapafrumvarpið samdi nefnd allra
þingflokka. Þingmenn úr öllum
flokkum standa að frumvarpinu og
ríkir um það breið samstaða. Hins
vegar er hér um mjög margar og
margvíslegar breytingar að ræða og
má búast við að gerðar verði ein-
hverjar breytingar á því í meðförum
þingsins. Þingmenn gerðu nokkrar
athugasemdir við það við fyrstu um-
ræðu.
Stjórnskipunarfrumvarpið gerir
ráð fyrir að Alþingi starfi í einni mál-
stofu og því verða eðlilega nokkrar
breytingar á starfi forseta þingsins.
Frumvarpið gerir ráð fyrir að kosnir
verði fjórir varaforsetar og þeir
myndi forsætisnefnd þingsins. For-
setar verða kosnir listakosningu, en
þannig á að tryggja stjórnarand-
stöðu aðild að forsætisnefndinni.
Forsætisnefnd á að gera starfsáætl-
un fyrir hvert þing og skipuleggja
það t.d. með vikulegum áætlunum.
Kveðið er á um samráð forseta við
þingflokksformenn.
Víðtæk bréyting verður á störfum
fastanefnda þingsins. Þær verða nú
12 og milli þeirra verður svipuð
verkaskipting og er í Stjórnarráð-
inu. Ný nefnd, umhverfisnefnd, tek-
ur til starfa og heiti fjárveitinga-
nefndar verður breytt í fjárlaganefnd
og heiti fjárhags- og viðskiptanefnd-
ar verður breytt í efnahags- og við-
skiptanefnd. Hlutverk fjárlaganefnd-
ar verður að fjalla um fjárlagafrum-
varpið, en heimilt verður að vísa ein-
stökum þáttum þess til fagnefnda.
Fjöldi nefndarmanna verður 9 í
hverri nefnd.
Tekin verður upp sú nýbreytni að
heimila þingmönnum að veita stutt
andsvör við ræðum (replikker). Fyr-
irmyndin er sótt til þjóðþinga í ná-
grannalöndum okkar þar sem þetta
umræðuform þykir hafa gefið góða
raun. Búast má við að umræður
verði líflegri, skoðanaskipti hraðari
og jafnframt að umræður verði
styttri. Ræðutími við þingskapaum-
ræðu verður styttur þannig að eng-
inn þingmaður má tala lengur en í
fimm mínútur í senn. Umræður ut-
an dagskrár verða einnig takmark-
aðar þannig að málshefjandi og ráð-
herrar mega ekki tala lengur en í 30
mínútur, en aðrir ekki lengur en í 15
mínútur.
Sé gerð breyting á þingmáli við
aðra umræðu ber að vísa því aftur til
nefndar. Sett eru ný og ítarlegri
ákvæði um atkvæðagreiðslur með
rafeindabúnaði. Settar eru skorður
við lengd skriflegra svara við fyrir-
spurnum. Tekin er upp sú nýbreytni
að þingmönnum er heimilað að
leggja munnlegar fyrirspurnir fyrir
ráðherra, en hingað til hafa allar fyr-
irspurnir orðið að vera skriflegar.
Þá er lagt til að skilgreiningu á ald-
ursforseta verði breytt þannig að
hann teljist sá þingmaður sem
lengsta þingsetu hefur að baki, en
ekki elsti þingmaður líkt og nú er.
Ennfremur er gert ráð fyrir að emb-
ætti skrifara verði lagt niður og störf
þeirra verði flutt yfir til starfsmanna
þingsins. -EÓ