Tíminn - 16.05.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 16. maí 1991
Tímirm
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin f Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gfslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrfmsson
Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gfslason
SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavfk. Sími: 686300.
Auglýsingasíml: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð f lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Stóru málin
Forsætisráðherra hefur lýst yfír því í viðtali við
Morgunblaðið að hann sé sammála Paul Drack,
forstjóra bandaríska álfyrirtækisins Alumax, að
aðeins séu helmingslíkur á að samningar um nýtt
álver takist.
Davíð Oddsson bendir á að eftir sé að ráða til lykta
ýmsum erfiðum þáttum samningsgerðar og nefnir
sérstaklega ábyrgðir, vinnuafl og stofnkostnað.
Forsætisráðherra hnykkir á ummælum sínum
með því að segja að um „ákveðinn afturkipp sé að
ræða að því er varðar ábyrgðir, miðað við það sem
við höfum talið að búið væri að semja um.“
Þá segir einnig frá því í sömu fréttagrein í Morg-
unblaðinu, að til landsins sé kominn Bond Evans,
aðstoðarforstjóri áðurnefnds álíyrirtækis (Alum-
ax). Eins og sjá má af starfsheiti mannsins er hann
náinn samstarfsmaður forstjórans, Paul Drack, og
augljóst að hann er haldinn efasemdum um ál-
samninga eins og yfirboðari hans. Bond Evans lýs-
ir reyndar yfir því berum orðum að fyrirtækin í
Atlantsálshópnum „hefðu efasemdir um að ís-
lenskir verktakar hefðu bolmagn til þess að annast
alla verkþætti við byggingu nýs álvers.“
Segir aðstoðarforstjóri Alumax að íslenska þjóð-
in sé fámenn og hagkerfið lítið og þegar verkið
stæði sem hæst þyrfti sennilega meiri mannafla
og tækjabúnað en venjulega stæði til boða hér á
landi, enda væri verið að meta það að hve miklu
leyti þyrfti að flytja inn vélar og vinnuafl, ef til
byggingar álvers kæmi.
Þau ummæli sem höfð eru eftir forsætisráðherra
og forráðamönnum Alumax og Atlantsálshópsins
um stöðu álsamninganna sýna á hve alvarlegu
stigi það mál er. Niðurstaðan er sú að því fer víðs
fjarri að jákvæð samningslok um álverið á Keilis-
nesi séu í sjónmáli. Greinilegt er að eftir er að yf-
irstíga marga erfiðleika í samningum þessum.
Eins og oft hefur verið bent á hér í Tímanum hef-
ur svo mikið verið lagt undir af hálfu íslenskra
ráðamanna í sambandi við álsamningana, að það
yrði fjárhagslegt og efnahagslegt reiðarslag, ef
þeir rynnu út í sandinn. Hins vegar hefur máls-
meðferð iðnaðarráðherra, ráðgjafa hans og aðal-
samningamanna verið gagnrýnisverð frá upphafi
og aldrei fremur en síðustu mánuði og mest síðan
á haustdögum í fyrra, þegar yfirlýsingagleði iðn-
aðarráðherra keyrði um þvert bak án þess að neitt
stæði á bak við orð hans.
Eins og við á um samninga EFTA og EB um evr-
ópskt efnahagssvæði, sem sagðir eru á lokastigi,
þótt allt sé í óvissu um efni þeirra og afleiðingar,
verður Alþingi að fylgjast með framvindu álsamn-
inganna, sem einnig eru á stigi óvissunnar. Al-
þingi getur ekki lokið störfum án þess að fjalla ít-
arlega um þau afdrifaríku stórmál sem hér um
ræðir.
GARRI

| mm
..:«:»«
sllllllilllllilllllllliillll
Davíð Oddsson forsætlsráöhcrra
hefur nú geflð út það opinbera
mat á stööu álmálsins að um
helmings hltur séu til þess að nýtt
álver verði reíst á Keilisnesi. Seg-
ir forsætísráðherrann að ýmsir
endar séu óhnýttir varðandi ijár-
mögnun, stofnkostnáðinn og
vinnuafl á byggingariima og
brugðiö getí tíi beggja vona um
hvort þetta þjóðþrifamál kemst á
koppinn eða ektd. Eins og menn
muna úr kosningabaráttunnl
sagðí þessi sami Davfð Oddsson
að öH stóru mál fyrrverandi ríkis-
stjórnar „væru npp i loft“, elns og
hann orðaði það og tiltók jafnan
álmáiið og Evrópumálin í því sam-
bandi. Skitja rnáttí á þessari þulu
núverandJ forsætisráðherra að
þetta myndi nú heldur bctur lag-
ast ef hann og hans flokkur bem-
ist f stjórn,
Allt upp í loft
Nú er Davíð orðinn forsætisráð-
herra og álmálið hefur aldrei verið
meira upp í ioft en nú og Evrópu-
málin eru í nákvæmlcga þeim far-
vegi sem fyrri rikisstjóm markaðl
hvað varðar skipti á veiðiheimild-
um fyrir aðgang að markaði. en
nokkuð er ójjóst hvaða tilslakanir
gerðar hafa veríð á öðrum sviðum,
ef einhveijar.
Það að álmálið er nú komið í þær
ógöngur sem raun ber vitni má að
hluta tii rekja til orsaka sem ís-
iendingar og íslensk stjómvoid
ráða illa við, s.s. spumingin um
eriendar bankaábyrgðir fyrir Atl-
antsálshópinn, en önnnr atriði
eru þess eðlis að ríkisstjómin,
með iðnaðamðherra í broddi fylk-
ingar, gætu ráðið talsverðu uro
stöðuna. Þvf er óhætt að segja að
ef það reynist rétt sem forsætis-
ráðherra íar að f Morgunbiaðínu í
gær að búið sé að klóðra álmálinu,
þá er eðlilegt að leita skýrínga fýá
núvérandi rikisstjóm og iðnaðar-
ráðherra og spyrja hvort máls-
meðferð þeírra hafi verið þess eðl-
is að hún væri iíkieg tii að ieiða til
jákvæðrar niðurstoðu.
Hrakfarir Jóns
Þó orð Siephans G. f kvæðinu um
Jón hrak þess efnis að „faHn sé í
illspá hverri ósk um hrakför sínu
verri“ eigi oft við vonar Garri svo
ráðherra reynist ekki réttar. Þar
ræðnr ekki umhyggja fyrir orð-
sporí Jóns Sigurðssonar iðnaðar-
ráðherra, sem hefúr um margra
flokks sem khmroðalaust hefur
fullyrt fram á sfðustu stund að Ift-
ill vandí værí að Ijóka álmállnu á
farsælan hátt, og hefur haft uppi
skrautsýningar við undimtun ein-
hverra sfgaia sem lítla eða enga
þýðingu hafa?
Á afturfótum
tíöarandans
Alþýðuflokkurínn má sannaríega
ekki við frekari áföllum á næst-
unni eigi bann að geta haldið
sjálfsvirðíngu sinni. Hano koro út
úr stjómarmyndunarvtðræðum
án þess að ná fram sínum sjónar-
sem
asta, þ.e. iandbúnaðar- og sjávar-
útvegsmál. Hann fékk „Iéttari"
ráðuneyti en flokksmenn höfðu
feril á því að það $é hann persónu-.
lega sem muni reisa áfver á Keliis-
nesi. J*ar rseður mlklu frekar að
áiver á Keiiisnesi gætí ef rétt er á
haldið reynst þjóðarbúinu mikfl-
væg tyftístong. Hinu er ekki að
leyna að Jón Sigurðsson iðnaðar-
ráðherra og rannar Alþýðufloidc-
urinn aifur hlýtur að bfða pólitískt
skipbrot náist ekki viðunandi
samningar um bygglngo áfvers á
Keilisnesi.
Iðnaðarráðherra og samflokks-
menn hans hafa lagt slíkt ofur-
kapp á þetta eina mál og farið svo
niðrandi orðum um alla þá sem
með einhvetjum hætti hafa viðrað
efasemdir um það, að ef það feiiur
um sjáift sig nú feliur einnig tii-
trú manna á Aiþýðuflokkinn og
iðnaðarráðherra. Er hægt að
treysta dómgreind þess stjóm-
málamanns og þess stjómmála-
komulagi um að „þyngja“ eitthvað
umhverfisráðuneytið með því að
færa tíl þess aukjn wrkefni er
hálfu forsætísráðherrans sem of-
túikun formanns Alþýðuflokks-
ins. Heiðursmannasamkomulagið
sem Jón Baldvin talaði svo fjálg-
lega nm hefur síðan vcriö aðhlát-
ursefni þjóðarinnar, án þess þó að
JÓn Baídvin, sem virðlst þessa
dagana á „afturfótum tíðarand-
ans", hafí treyst sér til að túika
þennan nýjasta brandara forsætis-
ráðherrans.
Eiður Guðnason situr svo eftir
sem homkeriing í stjóminnf með
mun minni áhrif en honum hafði
verið lofað. Falii álmálið á næstu
dögum veröur niðurlæging Al-
þýðuflokksins algjör og kómedían
mnn fá á sig tragískan biæ,

H H VÍTT OG BREITT
Seljum þeim hæfustu báknið
Oft hafa komið upp væringar
meðal þeirra sem einskorða mat-
arvenjur sínar við jurtaríkið .
Deiluefnin hafa t.d. verið hvort
fiskur sé kjöt eða egg dýrahold og
af hverju tesoð af telaufi er verra
en jurtate. Þá er óútkljáð álitamál
meðal trúhópanna hvort kálið á að
éta hrátt eða soðið.
Náttúrulækningar eiga sér langa
sögu á íslandi og félagslegt græn-
metisát hefur verið stundað um
áratuga skeið. Náttúrulækninga-
félagið hefur lengi haft töluverð
umsvif, rekið verslanir, matsölu-
staði og nú síðustu áratugina
heilsuhæli.
Stundum hafa þeir sem ástund-
uðu jurtaát eingöngu haldið uppi
deilum í blöðum og víðar um
hugðarefni sín. Þeir eiga það sam-
merkt að þeir sem éta kjöt og fisk
með plöntufæðinu skildu aldrei
og skilja ekki um hvað verið var að
rífast þótt reynt væri að fylgja
þræði eftir bestu getu.
í deilum um hvort lýsi og mjólk
væru banvæn eða lífsins heilsu-
lind örlaði einstaka sinnum á
ásökunum deiluaðila um að
stjórnarmenn eða umsýslumenn
eigna grænmetisæta væru ólög-
lega kosnir og gengu klögumálin á
víxl án þess að utanaðkomandi
skildu, enda ávallt talað og skrifað
undir rós, eða í þessum tilvikum
fremur undir kálhaus.
Skottu ... hvað?
Um sinn hafa deilur ekki verið
uppi, opinberalega að minnsta
kosti, um heilnæmi plöntuáts og
eignaumsýslu i framhaldi af því.
Þá rýkur Læknafélagið upp einn
daginn og skorar á félagsmenn
sína að sækja ekki um stöður hjá
Heilsuhæli Náttúrulækningafé-
lagsins. Læknar sem starfa hjá fé-
laginu skoruðu einnig á starfs-
bræður sína að koma ekki þangað
til vinnu og forstjóri náttúrulækn-
inganna sagðist ekkert skilja í
mönnunum að láta svona.
Eins og fyrri daginn var engin
leið að ráða af umfjölluninni allri
hvar hnífurinn stóð í kúnni. Ef
reynt var að lesa á milli línanna og
grína í hvað deiluaðilar voru að
segja var einna helst að skilja eða
misskilja að einhvers konar
skottulækningar ættu sér stað í
Heilsuhælinu í Hveragerði.
Er hér með hætt að reyna að ráða
þá þraut hvað náttúrulækninga-
mönnum og læknum ber á milli
og hvers vegna sumir læknar
mega vinna við skottulækning-
arnar en aðrir ekki.
Sjúklingaskattur og
gróði
Það var ekki íyrr en Ríkisendur-
skoðun birti skýrslu um sínar at-
huganir á starfsemi Heilsuhælis-
ins að eitthvert vit komst í málið.
Þá kemur í ljós að Heilsuhæli
Náttúrulækningafélagsins er bet-
ur rekið en nokkurn óraði fyrir. í
stað 40 milljóna halla eins gefinn
var upp reyndist gróðinn af rekstr-
inum vera 50 milljónir á síðasta
ári.
Hælinu hefur tekist að inn-
heimta sjúklingaskatt, eins og
suma hefur dreymt um að láta op-
inberu spítalana gera. Skatturinn
hefur verið notaður til hinna þörf-
ustu hluta. Hann fer í að byggja og
bæta og þarf þannig engin utanað-
komandi framlög til nýbygginga
og viðhalds.
Þá tekst Heilsuhælinu að greiða
starfsfólkinu mun betri laun en
sjúkrahúsunum eða öðrum skyld-
um stofnunum, og finnst Ríkis-
endurskoðun það miður.
Svo blómstrar frjálsi markaður-
inn innan hælis og utan. Aukabit-
ar eða drykkir eru seldir á niður-
greiddu verði og Náttúrulækn-
ingafélagið selur eign sinni,
Heilsluhælinu, heitt og kalt vatn
fyrir milljónir árlega.
Af einhverjum óútskýrðum
ástæðum er ríkið með krumlurnar
í starfseminni og Tryggingastofn-
un greiðir daggjöld eins og til
annarra sjúkrahúsa. Sjúklinga-
skatturinn er því aukageta sem
gerir reksturinn enn blómlegri en
ella og stendur t.d. undir háa
kaupinu og nýjum arðgefandi fjár-
festingum.
Nýi fjármálaráðherrann okkar
lofar að drífa í sölu ríkisfyrirtækja
og á aðalafundi atvinnurekenda er
sá boðskapur uppi að á næstu ár-
um sé rétt að lappa upp á ríkissjóð
með því að selja fyrirtæki fyrir litla
30 milljarða næstu árin.
Heilbrigðiskerfið er að sliga ríkis-
sjóð og kostnaður við spítalarekst-
ur eykst ár frá ári og sér enginn
hvernig það endar.
En nú er lag.
Náttúrulækningafélagið hefur
fundið leið til að reka heilsustofn-
un með miklum gróða og skatt-
leggja sjúklinga árum saman án
þess að þeir æmti né skræmti.
Seljum Náttúrulækningafélaginu
öll hin sjúkrahúsin og er því best
til trúandi að reka heilbrigðis-
stofnanirnar með sóma og gróða.
Virkjum framtak markaðsaflanna
og látum þá sem best eru hæfir til
að láta þá borga sem njóta taka við
ríkisbákninu.
Ekki svo lítill sparnaður fyrir rík-
ið að losna við daggjöldin.
OÓ