Tíminn - 17.05.1991, Blaðsíða 9

8 Tíminn
Föstudagur 17. maí 1991
Föstudagur 17. maí 1991
Tíminn 9
Eftir
Egil
Ólafsson
með glýju
augum
anna fyrr en það lægi fyrir hvort við fengj-
um tollfrjálsan aðgang fyrir fisk.
Aðeins einn fyrirvari eftir?
Steingrímur Hermannsson sagði að sér
virtist utanríkisráðherra hafa farið á ráð-
herrafundinn með miklu víðtækara um-
boð en síðasta ríkisstjórn veitti honum.
Fyrri ríkisstjórn hefði sett þá fyrirvara að
ekki mætti semja um aðgang erlendra
þjóða að íslenskri fiskveiðilögsögu. Fyrir-
vari hefði verið settur um flutning fólks
til íslands. í þriðja lagi hefði verið settur
fyrirvari um rétt útlendinga til að eignast
hér land. í fjórða Iagi að íslendingar héldu
forræði sínu til að virkja orkulindir sínar.
í fimmta lagi hefði ekki verið fallist á að
gangast undir yfirþjóðlegar stofnanir og í
sjötta lagi hefðu verið settar fram óskir
um lengri aðlögunartíma. Steingrímur
sagði að þetta væru þeir fyrirvarar sem
Framsóknarflokkurinn vildi setja.
Er ávinningurinn
ótvíræður?
Steingrímur sagðist hafa vissar efasemd-
ir um að ávinningurinn af því að fá fellda
niður tolla væri eins mikill og utanríkis-
ráðherra rakti í sinni ræðu. Hann sagði að
umdeilanlegt væri hversu mikið íslend-
ingar raunverulega greiddu af þeim toll-
um, sem eru á íslenskum fiski sem fluttur
er til EB. Hann sagði að breytingin við af-
nám tolla yrði ekki eins mikil fyrir þá sem
fullvinna fisk í neytendaumbúðir, vegna
þess að íslendingar geti í dag selt þær vör-
ur tollfrjálst til EB vegna bókunar 6.
Steingrímur sagði einnig að þær fjöl-
mörgu skýrslur, sem fyrrverandi ríkis-
stjórn hefði látið vinna um áhrif þátttöku
íslands í EES, sýndu að ávinningur Iands-
ins væri ekki eins mikill og upphaflega
var talið.
Yfirlýsingin vekur upp
margar spurningar
Steingrímur fór síðan yfir yfirlýsingu
ráðherrafundarins og krafði utanríkisráð-
herra skýringa á mörgum atriðum. Hann
spurði hvort ætlunin væri að taka upp
reglur EB í heilbrigðis-, öryggis- og um-
hverfismálum. Hann sagði að þær reglur
væru slakar og útilokað fyrir íslendinga
að gera þær að sínum. Hann spurði hvort
viðskipti með þjónustu milli landa ættu
að vera algerlega frjáls og nefndi t.d.
tryggingaviðskipti í því sambandi. Stein-
grímur spurði hvort við gætum stöðvað
flutning á vinnuafli og hvort taka ætti upp
reglur EB sem lúta að vinnurétti. Hann
spurði hvaða áhrif það hefði á verkalýðs-
hreyfinguna. Hann spurði hvort leyfa ætti
innflutning á dýrum og plöntum. Hann
spurði hvað við þyrftum að greiða mikið í
þróunarsjóðinn og hvað mikið yrði eftir af
ávinningnum þegar búið væri að greiða
það. Hann spurði hvernig við gætum tek-
ið þátt í öllum nefndum sem verða á veg-
um EES, en talað hefur verið um að þær
verði um 2000.
Víðar eru markaðir
en í Evrópu
f samþykkt fundarins segir að reglur
EES skuli hafa forgang í þeim tilfellum
sem þær rekast á við ákvæði innri löggjafa
EFTA-ríkjanna. Steingrímur sagði að
þetta ákvæði gæti aldrei komið til fram-
kvæmda nema löggjafarþing aðildarríkja
EFTA samþykki það.
„Margir eru með glýju í augum yfir
þessu Evrópska efnahagssvæði. Ég verð
hins vegar að segja að ég fór að velta því
fyrir mér, eftir að hafa lesið þessa viða-
miklu skýrslu, hvort ávinningurinn væri í
raun svo mikill umfram þann sem við
höfum fengið með bókun 6. Auðvitað
þurfum við að opna okkar efnahagslíf og
auka samstarf við nágrannaþjóðir okkar,
eins við höfum gert í tíð fýrri ríkisstjórn-
ar. Þó að ég viðurkenni að ávinningurinn
af EES sé nokkur, þá vara ég við því að
setja eggin öll í sömu körfuna. Ég vara við
því að gera samninga sem kunna að verða
til þess að við glötum mikilvægum mörk-
uðum í Bandaríkjunum, í Japan og víðar.
Ég tel að þegar menn meta ávinninginn af
því að tengjast Evrópsku efnahagssvæði,
þá verði menn einnig að gæta þess mjög
vandlega að halda þeim ávinningi sem við
höfum náð á öðrum markaðssvæðum.
Þetta sést best nú þegar dollarinn hefur
hækkað. Við megum ekki lokast innan
tollmúranna og eiga ekki afturkvæmt,“
sagði Steingrímur að lokum.
Alþingi fjalli áfram
um málið
Kristín Einarsdóttir ítrekaði andstöðu
Kvennalistans við EES. Hún sagði að nú
væri að koma betur í ljós að viðvörunar-
orð Kvennalistans hafi reynst réttmæt.
Kristín sagði að með því að gerast aðili að
EES væru íslendingar að ganga hálfa leið
inn í EB. Hún sagði að svo virtist sem rík-
isstjórnin hefði fallið frá nær öllum fýrir-
vörum sem fýrri ríkisstjórn hefði sett. Eft-
ir stæðu aðeins fýrirvarar um fisk. Hún
sagði að það væri mjög alvarlegt ef lög og
reglur EES ættu að vera æðri lögum í
hverju landi. Ljóst væri að dómstóll EES
hefði yfirþjóðlegt vald og bryti gegn ís-
lensku stjórnarskránni.
Ólafur Ragnar Grímsson sagðist undrast
að svo virtist sem fallið hefði verið frá
flestum fýrirvörum sem fýrri ríkisstjórn
setti í viðræðum við EES. Hann sagði
einnig að það þyrfti að koma skýrt fram
hvort fslendingar væru að afsala sér full-
veldisrétti með aðild að EES. Hann óskaði
eftir að utanríkismálanefnd leitaði eftir
áliti frá innlendum og erlendum sérfræð-
ingum á þessu atriði. Ólafur Ragnar
krafðist þess að þingið sæti áfram þangað
til séð yrði fýrir endann á EES-samningn-
um.
Fleiri tóku þátt í umræðunni, en hún
stóð fram á kvöld. Utanríkisráðherra hafði
ekki svarað þeim spurningum, sem til
hans var beint, þegar síðast fréttist.
um
„Ég dreg alls ekki úr því að það er rétt mál,
sjálfsagt og eðlilegt, að við framkvæmum
mjög vandað og ítarlegt áhættumat í
svona viðamiklum samningum. Við eig-
um ekki að nálgast þetta með neina glýju í
augunum og við eigum ekki að gefa okkur
neina fýrirfram niðurstöðu. Vilji okkar til
að ná þessum samningum er ekki af því
tagi, a.m.k. að því er mig varðar, að ég vilji
kaupa hann hvaða verði sem er. Við eigum
að skoða það vandlega hvernig við bindum
um okkar hnúta að því er varðar þau rétt-
indi sem við viljum tryggja í samningun-
um.“
Þetta sagði Jón Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra þegar hann flutti Alþingi
skýrslu um ráðherrafund EB og EFTA,
sem haldinn var í Brussel síðastliðinn
mánudag. Steingrímur Hermannsson,
formaður Framsóknarflokksins, sagði nið-
urstöðu fundarins vekja upp margar
spurningar. Hann sagðist efast um að
ávinningurinn af Evrópsku efnahagssvæði
væri eins mikill og áður var talið. Hann
sagði marga ganga til samningaviðræðn-
anna með glýju í augum og varaði menn
við því að seta allt traust sitt á samninginn
um EES. Ekki væri ráðlegt að geyma öll
eggin í sömu körfunni.
Árangursríkur fundur, en...
Jón Baldvin sagði árangur á ráðherra-
fundinum hafa verið mjög góðan. Náðst
hefði samkomulag á mörgum sviðum, en
eftir stæðu þrjú óleyst mál. Þau eru: Krafa
EB um frjálsari aðgang að mörkuðum
EFTA- ríkja fýrir landbúnaðarvörur, sjáv-
arútvegsmál og byggða- og þróunarsjóður
til að styrkja lönd í suðurhluta Evrópu.
Utanríkisráðherra rakti í fáum orðum ár-
angur fundarins og sagði: „Samkomulag
varð um sjálfstætt eftirlitskerfi á vegum
EFTA- ríkjanna með framkvæmd samn-
ingsins. f öðru lagi varð samkomulag um
dómstól sem fjallar um ágreiningsmál um
framkvæmd samningsins. Einnig um
hlutverk dómstólsins, skipan hans og
verksvið. í þriðja lagi varð samkomulag
um hlutdeild fulltrúa EFTA-ríkjanna við
undirbúning ákvarðana, þ.e. rétt ríkis-
stjórna EFTA-landa til að tilnefna sérfræð-
inga í nefndir sem undirbúa nýjar ákvarð-
anir. í fjórða lagi náðist samkomulag um
almennt öryggis- og varnaglaákvæði sem
kemur í stað upphaflegra varanlegra fýrir-
vara, sem og um það hvernig beita megi
þeim ákvæðum. Loks, í fimmta lagi, náð-
ist samkomulag um tímabundnar undan-
þágur frá hinum almennu reglum sem
varða fjórfrelsið. Sjötta málið varðar at-
vinnu- og búsetuákvæði. Um það náðist
samkomulag að öðru leyti en því að Sviss-
lendingar settu við það fýrirvara og verður
endanlega gengið frá því atriði síðar.“
... ekkert þokaðist með
fískinn
Um þau mál, sem enn er ágreiningur
um, sagði ráðherrann að þau yrðu jöfnuð
út með pólitískum ákvörðunum, en hann
sagðist trúa því að það myndi gerast á
næstu vikum. Hann sagði að ágreiningur
um landbúnaðarmál varðaði Islendinga
ekki mikið. Á lista yfir 72 iandbúnaðar-
vörur væru aðeins 5 eða 6, sem framleidd-
ar væru á íslandi, og hægt væri að vernda
þær meðan íslensk framleiðsla fengist á
markaði hér heima.
Utanríkisráðherra sagði að deilan um
sjóðinn verði leyst þegar heildarniður-
staðan lægi fýrir. Búið væri að leggja lín-
ur varðandi starfshætti sjóðsins, en ekki
væri farið að ræða hve miklar upphæðir
hvert ríki ætti að greiða í sjóðinn.
Hann sagði að ekkert tilboð hefði enn
komið frá EB í sjávarútvegsmálum. Hann
sagði að í þeirri stöðu, sem nú væri kom-
in upp, væri mikilvægast að kynna vel
málstað íslendinga og sýna fram á að af-
staða íslendinga byggðist ekki á óbilgirni
heldur á rökum. Þjóð, sem byggði alla
sína afkomu á sjávarútvegi, gæti ekki
hleypt öðrum þjóðum í auðlind sína. Ráð-
herra sagði að fýrir fundinn hefði tals-
maður EB komið til sín og spurt hvort fs-
lendingar gætu fallist á að veita EB heim-
ild til að veiða 30 þúsund tonn af fiski
gegn tollfrjálsum innflutningi á fisk til
EB. Jón Baldvin sagðist algerlega hafa
hafnað þessu.
Jón Baldvin sagði að ef tækist að knýja
EB til að veita íslendingum heimild til að
selja fisk tollfrjálst til EB-landa, myndu
skapast stórkostlegir möguleikar fýrir ís-
lenskan sjávarútveg. Með því værum við
að flytja inn atvinnu og stuðla að nýsköp-
un í íslensku atvinnulífi. Hann viður-
kenndi þó að það yrði mjög harðsótt að ná
þeim markmiðum sem ísland hefði sett
sér í samningunum.
Jón Baldvin vísaði á bug öllu tali um að í
samningunum fælist afsal á fullveldi og
sjálfsákvörðunarrétti. Hann sagði það
heldur ekki rétt að enginn eðlismunur
væri á EES og EB. Hann sagði hins vegar
að menn ættu ekki að gerast aðilar að
EES með glýju í augum. Ekki væri hægt
að taka endanlega afstöðu til samning-