Tíminn - 05.06.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Miðvikudagur 5. júní 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðamtstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifstofur:Lyngháls 9,110 Reykjavík. Siml: 686300.
Auglýsingasfml: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð (lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Verkmenntun
í fréttabréfi ríkismats sjávarafurða er að finna
ýmsan fróðleik um hreinlætisástand og hollustu-
samlega meðferð sjávarafla í íslenskum vinnslu-
stöðvum.
Þótt ráða megi af þessum upplýsingum að mikl-
ar framfarir hafi átt sér stað í þessum efnum hér
á landi á liðnum árum og ekki síst ef litið er ára-
tugi aftur í tímann, er ýmsu ábótavant og tals-
verður munur á ástandi eftir vinnslustöðvum.
í fréttabréfinu eru birtar niðurstöður sérstakrar
úttektar á fiskvinnslustöðvum fyrir árið 1990 í
samanburði við tvö árin þar á undan. Ríkismatið
hefur leitast við að halda uppi skipulögðum
áróðri fyrir góðu vinnulagi og kynningu á starfs-
reglum. En fram kemur í fréttum stofnunarinnar
að slík starfsemi sé engan veginn nægjanleg mið-
að við þörfina og beri að efla hana með auknum
fjárveitingum, enda sé þar um að ræða fjárfest-
ingu sem sannarlega skili arði.
Iskýrslu Ríkismatsins kemur fram að ástandið
að því er varðar hreinlæti og búnað þeirra þriggja
tegunda fiskvinnslustöðva sem um ræðir hafi enn
farið batnandi. Hér er átt við rækjuvinnslur,
frystihús og saltfiskvinnslur. Samanburður við
árið 1988 sýnir að 65% starfandi fiskvinnslu-
stöðva teljast nú vera til fyrirmyndar eða í viðun-
andi ástandi um búnað og hreinlæti, í stað 44%
áður.
Eftir þessari skýrslu að dæma náði samanburð-
urinn þó til miklu færri fiskvinnslustöðva 1990
en 1988. Nú voru í takinu 296 stöðvar en áður
347. Segir reyndar í Fréttabréfi ríkismatsins að
undan hafi verið skildar fjölmargar vinnslugrein-
ar, s.s. lagmetisiðjur, síldarsöltunarstöðvar,
skreiðarvinnslustöðvar, skelfiskvinnslustöðvar,
ferskfiskvinnslustöðvar, grásleppuhrognasöltun
auk þess, sem þarna er ekki að finna úttekt á
hreinlæti og búnaði fiskiskipa.
Hvað fiskiskipin snertir er auðvitað nauðsynlegt
að fylgjast þar vel með þrifum og búnaði á fiski-
lestum, enda er frásögn af því í fréttabréfinu
hverju það getur varðað að ganga illa um þær.
Togari sigldi með fisk til sölu á enskum markaði
og virtist vel um hann búið í kössunum, en samt
var söluaflinn illa útlítandi þegar til Englands
kom, vegna þess að lestin hafði verið illa þrifin og
fundust í skipinu úldin fiskhræ frá fyrri löndun-
um.
Ekki skal úr því dregið né um það efast að Ríkis-
mat sjávarafurða leitist við að framfylgja þeim
reglum sem gilda um meðferð sjávarafurða. En
eftirlitsstarfsemi og eftirrekstur hefur sín tak-
mörk ef ekki er fyrir hendi fullur skilningur
þeirra sem ráða verklagi, aðbúnaði og vinnu-
brögðum á sjálfum vinnustöðunum á sjó og
landi. Eitt stærsta málefni íslenskrar fræðslu-
starfsemi er að auka verkmenntun í útflutnings-
framleiðslunni. Þar hefur ýmislegt þegar verið
vel gert, en fleira stendur til bóta.
11 r.ADDI """
m UAnnl YmMmMm immmmmrná&mmMámmmmkmmmmmmmmmMM
Þess var getíð í fréttum eldd alk fyr-
Ir löngu aö Óskar Vlgfússon, for-
maöur Sjómannasambands islands,
heföi látíð svo um mælt aö sér fynd-
Faereyingum einhverja rausn, þótt
þcir heimiluðu þeim ab veióa sem
svarar ársafla togara af ýmsu trosi,
sem íslendingar töldu naumast til
fiska fram á síöustu ár, þar ta
skömmtunarkerfi ofveiðiþjöðfélags-
ins neyddi íslenska útgerðarmcnn
fara að nýta
uvitl.
Sjósókn eöa malbikun
Ganri er sammála Óskarí Vigfús-
syni í þcssu efni og vísar auk þess tð
hensa, HaDdórs.
hcfur verið hlynntur því að Færey-
ingar séu eldd útílokaðir frá þvíað
nýta fisk á fslandsmiðum »6 því
maríd sem verið hefur. Þorsteinn
Pálsson er heklur ekki með neina
meinbægni í þessu efni, Það var að
vísu látíð fylgja fréttínni af wlvild
Óskars Vigfússonar í garð Færey-
inga, að hann væri kvæntur fær-
eyskri konu og létí skoðun sína
stjómastafþví.
Nú má vera að það hafi ekki spillt
fyrir kynnum Óskars af færeyskrí
þjóðartilveru að vera í hjúskapar-
tengslum við þessa frændur okkar
og nágranna. Hitt kynni ekkl síður
um ng vertíðarbátum muni þá tíð
þegar færeyskir fislámenn réðu úr-
slitum um það ár eför ár að hægt var
að manna íslenskar fiskifleytur. ís-
Icndingar sjálfir kusu þá heldur að
vinna á Keflavflcurflugvelli, þegar
tvennt var í boði að draga fisk úr sjó
eða grafa skurði og malbika flug-
brautir í ,Jbeisnum'‘ eða annað sern
þarféHtfl.
Við bæjardyr íslenc
Sjálfsagt þyfcir einhverjum
Óskar Vigfússon
vond iatína að gera svona undan-
tekningu á þeirri staðföstu stefnu
ísknskri lögsögu. Englnn skal
verða frekar til þess en Garrí að
styðja stefnu afdráttaríeyslsins í
þessu efni, en þó með þeirri undan-
tekningu, sem þeir Halldór og Ósk-
ar hafa stutt og Þorsteinn er
hiynntur, að Færeyingar hafi ein-
hvem takmarícaðan rétt tii vciða.
Með þessari undantekningu er svo
sem ekkert frá neinum tekið. Hins
vegar munar Færeyinga um þetta
aflamagn. Fyrir þetta smáræði eru
íslendingar að leggja skyidugan
skerf ttí lítiflar þjóðar, sem næst
okkur stendur og er að berjast fyrir
sjálfstæðrí tilveru sinni í mJöju Atl-
antshafi rétt við bæjardymar hjá
okkur. Þðtt deila megi um saman-
hurðinn, mætti kannske líta á
þennan litla stuðning við Færey-
inga sem uppbót fyrír það sem á
skórtir í íslenskum framlögum til
þróunarhjálpar.
ursmögukíka heimaveiða sinna.
Hafi þeir gert það er nú verið að
neyða þá tíl að draga saman f þeim
greinuro sem standa undhr 95% af
útflutningstelfjuuum, því að Færey-
ingar eru ennþá háðari sjávarútvegi
en nokkru sinni íslendingar, ef út í
það er farið. Eins og uppbygging í
skipum og vinnslustöðvum á síð-
ustu áratugum jók atvinnumögu-
ieika Færeyinga og hafði áhrif á
og hfsfcjör, er sýnt að
‘ úr bmdi í mSdu
meiri nuell en áður vegna samdrítt-
ar. Færeyskt efirahagskerfi stenst
eldd viðsidptastefnu nýkapítaiism-
ans auk þess sem fariö var all geyst í
fjirfestingu.
;: \%falaust má hermaþaðuppáFsr-
eyinga að þeir hafi offjárfest í sjávar-
útvegsgreinum miðaö við
Þétt auövitað beri Færeyingar
ábyrgð á sínum eigin geröum og
h|jóU sjálfirað ráða fram úr vanda
smum, ættu íslendingar sem
frændur og nágrannar með svipað
efnahagskerfiað sýna Færeyingum
skiimng í þessum vanda. A.m.k.
æltu íslensldr ráðamenn ekki að
gera sig seka um smámunasemi í
úthlutun á trosi handa Færeying-
um, þar sem sumir þessara herra
eru að ijúga því að íslenskum sjó-
mönnum á sjálfan sjómannadag-
inn að ekkert nema stórgróði geti
fyigt því fyrir þá aö gengið verði
inn um bakdyrnar hjá Evrópu-
hándalaginu »formi evrópsks efna-
hagssvæðis, þar sem leppmennsk-
an á að tryggja Evrópuauðvaldinú
aðgang að íslenskum auðiindum til
Jands og sjávar. Þá mun ekki iíða á
löngu áður en Spánverfar og hver
þjóðln á fætur annarrí verður farin
aö taka sér þær tugþúsundir þorsk-
tonna sem Evrópubandaiagið vfli
að sjá þau lög, sem leppmennskan
Garri

VÍTT OG BREITT s
Stjórnsemin að sunnan
Britannia ræður höfunum, stend-
ur í frægu kvæði sem sungið var
við raust á dýrðardögum heims-
veldisins. Einstaka sinnum taka
breskir lagið og minna á hver „ru-
les the waves", eins og til dæmis
þegar freigátur og tundurspillar
háðu þorskastríðin viðÆgi gamla,
Þór og Óðin. Þá var lagið góða spil-
að og sent út gegnum gjallarhorn
yfir öldurnar í íslensku fiskveiði-
lögsögunni. Samtímis áttu breskir
ráðherrar í sífelldum vandræðum
með að svara fyrirspurnum í þing-
inu um hvers vegna í ósköpunum
væri ekki löngu búið að kúga ís-
lendinga til hlýðni og hvað það
ætti að þýða að láta þá sjálfa ráða
hafinu umhverfis land sitt.
Enn eru hafsvæðin umhverfis ís-
land til umræðu í breska þinginu
og enn skilja Bretar ekki að það er
réttur íslandinga að nýta auðlind-
irnar í eigin lögsögu.
Gamalkunnar hótanir
Landbúnaðarráðherra Breta gagn-
rýndi í neðri málstofunni þá
ákvörðun íslendinga að segja sig
úr Alþjóðahvalveiðiráðinu, sam-
kvæmt fréttaskeyti til Mogga.
Hann sagði að ekki væri beðið eftir
vísindalegum niðurstöðum um
áhrif hvalveiða á stofna. Hann
sagðist vilja að íslendingar héldu
sig áfram innan raða siðmennt-
aðra þjóða og veiddu ekki fleiri
hvali.
Margir þingmenn tóku undir og
gamalkunnar hótanir heimsvalda-
sinna fylltu þingsalinn. Hótað var
að ísland fengi ekki inngöngu í
Evrópubandalagið og íslenskar
vörur yrðu ekki keyptar ef þeir
breyttu ekki afstöðu sinni til frið-
unar hvala. Skuggaráðherra krat-
anna taldi of skammt gengið í hót-
unum bresku stjórnarinnar og
harmaði hann að afstaðan gegn
hvalveiðum íslendinga væri ekki
afdráttarlausari.
Hér er allt við gamalt heygarðs-
horn, drottnunargirnd og fyrir-
litning á rökum smáþjóðar og getu
hennar til að ráða eigin málum.
Breskir þingmenn ákveða að bíða
eigi eftir niðurstöðum vísinda-
rannsókna, en skella skollaeyrum
við að íslendingar hafa þegar gert
viðamiklar vísindarannsóknir á
hvalastofnum við landið og tillag-
an um áframhaldandi veiðar er
byggð á niðurstöðum rannsókna
vísindamanna Hafrannsóknastofn-
unar og erlendra vísindamanna,
sem náin samvinna hefur verið við
um rannsóknir hvala í Norður-Atl-
antshafi.
Þetta eru sömu þingmennirnir og
segja að íslendingum og öðrum
náttúruverndarsinnum komi ekk-
ert við hvar þeirra „vísindamenn'*
telja heppilegast að koma fyrir
geislavirkum úrgangsefnum
kjarnorkuvera. En það er auðvitað
beint í sjóinn.
Auðvitað afsakar ein umhverfis-
ógnin ekki aðra og hér er ekki ver-
ið að metast um hvorir vinna nátt-
úrunni meira ógagn, heldur aðeins
að benda á hvflíkur tvískinnungur
ríkir í breska þinginu, sem víðast
hvar annars staðar þegar málefni
hvalveiðiþjóða eru til umræðu.
Heilagur málstaður
Hótanir um viðskiptabönn og að
íslenskar vörur verði sniðgengnar
ef gengið verður úr Alþjóða hval-
veiðiráðinu eru víðar uppi. í
Bandaríkjunum er unnið ötullega
að því að gera hvalveiðimenn að
hryðjuverkamönnum og í Þýska-
landi verður samningum við ís-
lenska útflytjendur rift ef hvalveið-
ar hefjast á nýjan leik.
Áróðurinn gegn hvalveiðum og
hvalveiðiþjóðum er kominn á það
stig að engum rökum verður beitt
gegn honum. Á þau er ekki hlust-
að. Ríkisstjórnir, skólakrakkar, vís-
indastofnanir og alþjóðleg samtök
hafa gert bann við hvalveiðum að
heilögum málstað og þar við situr.
Samfélög, sem lifa á veiðum, eiga
ekki upp á pallborð almennings-
álitsins þessa áratugina og lítil von
er til að dellan réni.
Norðurslóð er einfaldlega ekki í
tísku, þ.e.a.s. mannfólkið sem býr
á norðlægari breiddargráðum.
Loðdýr og sjávarbúar með heitt
blóð eru ofsóttir af andstyggileg-
um mönnum, sem nú eru einnig
farnir að keppa við spendýrin um
fæðuna. Því verður að fara að
banna fiskveiðar norðurbyggja, því
þær eru ekki annað en rán á fæðu
dýranna í sjó og á landi. Er sá kap-
ítuli í náttúruverndinni nú að hefj-
ast.
Auðvelt er fyrir fslendinga að
segja sig úr Alþjóða hvalveiðiráð-
inu og fara að nýta hval. En hverju
breytir það þegar öllu er á botninn
hvolft?
Fólkið fyrir sunnan er búið að
ákveða að tilvera veiðisamfélaga
norðursins brjóti í bága við varð-
veislu lífríkisins og enn hafa engin
svör fundist til að breyta þeirri
skoðun. OÓ