Tíminn - 23.10.1991, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 23. október 1991
Tíminn 3
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráöherra segir EES-samninginn vera vegabréf Isiands inn í 21. öldina:
„Fengum allt
fyrir ekkert“
Samningar tókust í fyrrinótt um myndun evrópsks efnahagssvæð-
is (EES). Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra sagði í gær
að samningurinn væri mikill sigur fyrir ísland. Allar meginkröfur
íslendinga hafi náð fram að ganga. Utanríkisráðherra kallaði samn-
inginn vegabréf íslendinga inn í 21. öldina.
Með samningum um EES verða
tollar lækkaðir eða felldir niður á
nær öllum sjávarafurðum sem ís-
lendingar flytja á Evrópumarkað.
Tollur verður felldur niður af fersk-
um flökum, saltfiski, saltfiskflökum,
flatfiski, skreið, saltsfldarflökum og
lagmeti. Tollur verður áfram
óbreyttur á laxi, humri og makrfl.
Samningurinn á að taka gildi í árs-
byrjun 1993. Þá strax lækka og falla
niður tollar sem má meta upp á 1,5
milljarð. Þegar tollalækkanirnar
hafa að fullu tekið gildi, þ.e. í árs-
byrjun 1997, munu íslendingar
greiða 300 milljónir í tolla af ís-
lenskum sjávarafurðum og þá er
miðað við viðskipti eins og þau eru í
dag, en íslendingar flytja um 70%
sjávarafurða sinna til landa sem
verða aðilar að EES. íslensku samn-
inganefndarmennirnir meta þessa
tollalækkun upp á samtals 1,8 millj-
arð á ári.
í samningnum er ekki gert ráð fyr-
ir að útlendingar fái að fjárfesta í ís-
lenskum sjávarútvegi, hvorki í veið-
um né vinnslu. Hins vegar sam-
þykktu íslensku samninganefndar-
mennirnir að EB fengi gagnkvæmar
veiðiheimildir í íslenskri lögsögu.
Samkvæmt samningnum fær EB að
veiða karfa og langhala í íslenskri
lögsögu sem nemur 2.600 tonnum í
þorskígildum talið. Á móti fá íslend-
ingar að veiða 30.000 tonn af loðnu
við Grænland. Árlegt framlag ís-
lands í þróunarsjóð Evrópubanda-
lagsþjóða verður sem svarar 67
milljónum íslenskra króna.
Á lokastigum samnings tókst að
knýja fram tollfrelsi á saltaða sfld, en
greiða hefur þurft 12% toll af henni.
Þetta er talið mjög mikilvægt fyrir
sfldarútflytjendur. Sífellt er að verða
erfiðara að semja við Sovétmenn um
kaup á sfld, og því horfa sfldarút-
flytjendur til nýrra markaða í Evr-
ópu. Þýskaland er næststærsti sfld-
armarkaður í heimi og Pólverjar,
sem kaupa mikið af sfld, höfðu lýst
því yfir að þeir myndu taka upp toll-
skrá EB.
„Að því er ísland varðar er niður-
staðan sú að þegar samningurinn er
að fullu kominn til framkvæmda, í
ársbyrjun 1997, geta íslendingar
flutt út 96% sjávarafurða sinna toll-
frjálst á EB-markað. Þeir tollar, sem
eftir verða, eru í flestum tilvikum
svo lágir að þeir eru ekki viðskipta-
hindrun nema í sérstökum tilvik-
um,“ sagði utanríkisráðherra.
„Starfsskilyrði fiskvinnslu á íslandi
verða í framtíðinni gerbreytt. Hér er
hægt að byggja upp í landinu sjálfu
tæknivæddan og háþróaðan mat-
vælaiðnað, sem mun skila fullunn-
um afurðum á borð neytenda í EB.
Við höfum bundið enda á stöðu ís-
lands sem hráefnisútflutningsný-
lendu fyrir fiskvinnslu EB.
Loksins eru samskipti okkar við
Evrópubandalagið í framhaldi af frí-
verslunarsamningnum frá árinu
1977 komin á eðlilegan grundvöll.
Augljóslega hefurþað háð mér sem
utanríkisráðherra Islands að kynna
þetta mál minni þjóð, vegna þess
hve óvissa hefur lengi ríkt um
samningsniðurstöðuna. Nú hefur
endi verið bundinn á þá óvissu. Ég
hef í hyggju að beita mér fyrir því að
þetta mál verði rækilega kynnt,
þannig að um það geti hafist vitibor-
in og málefnaleg umræða. Þetta mál
er miklu stærra en svo að það snúist
eingöngu um sjávarútveg. Með þess-
um samningi höfum við tryggt okk-
ur íslendingum fulla og virka aðild
að þróun mála í Evrópu í framtíð-
inni, að innri markaðinum og að
fjórfrelsinu. Þetta er vegabréf ís-
lendinga inn í 21. öldina,“ sagði ut-
anríkisráðherra.
-EÓ
Samstaöa um óháð Island krefst þess að EES-samningur-
inn verði borinn undir þjóðaratkvæði:
Er afsal sjálfs-
ákvörðunarréttar
„Ef sá samningur, sem gerður var
síðastliðna nótt, verður staðfestur
af Alþingi, mun hann hafa afdrifa-
ríkar afleiðingar fyrir ísland. Með
samningnum munu íslendingar
afsala sér verulegum hluta af
stjórntækjum sínum í efnahags-
og atvinnumálum og hluta af
sjálfsákvörðunarrétti þjóðarinnar.
Það yrði mikið óheillaspor."
Þetta segir í ályktun stjórnar Sam-
stöðu um óháð ísland. í tilkynn-
ingu frá stjórninni segir að þótt
einstök atriði samningsins liggi
ekki fyrir, virðist þó aðalatriði hans
vera svipuð því sem Samstaða hefur
áður greint frá og lýst andstöðu við.
Fiskveiðimálin ein sér hefðu aldr-
ei getað réttlætt þennan samning,
þótt allar kröfur íslendinga á því
sviði hefðu náð fram að ganga.
Ljóst sé hins vegar orðið nú, að því
fer fjarri: Styrkjapólitík EB í sjávar-
útvegi sé áfram óbreytt og ekki hef-
ur náðst fram full niðurfelling tolla
á sjávarafurðir. Þrátt fyrir þetta hafi
nú verið opnað fyrir veiðiflota EB í
íslenskri lögsögu. Síðan segir í
ályktun stjórnar Samstöðu:
„Það, sem gerðist í Lúxemborg
síðastliðna nótt, var aðeins ákvörð-
un ríkisstjórna og samningurinn á
eftir að koma fyrir þjóðþing 19
ríkja, þar á meðal Alþingi íslend-
inga. Því verður ekki trúað að
óreyndu að meirihluti sé fyrir þess-
um gjörningi á Alþingi, og á herð-
um hvers þingmanns hvflir sú
skylda að setja sig nákvæmlega inn
í efni samningsins og líklegar af-
leiðingar, m.a. fyrir þróun byggðar í
landinu.
Samstaða ítrekar aðvaranir sinar
vegna þessa samnings og hvetur
landsmenn til að skrifa undir kröfu
samtakanna um að hann verði bor-
inn undir þjóðaratkvæði."
—sá
Ögmundur Jónasson, formaður Bandalags starfsmanna ríkis og bæja, segir um EES-samningana:
Við viljum þjóöaratkvæði
„Bandalag starfsmanna ríkis og
bæja hefur samþykkt ályktun um að
samninga um EES ætti að bera und-
ir þjóðina í almennri þjóðaratkvæða-
greiðslu. Það er margt sem styður
þessa afstöðu.
í fyrsta Iagi er um svo veigamikið
mál að ræða, að þjóðin á rétt á að það
sé borið beint undir hana.
í öðru lagi er ljóst að í umræðu, sem
færi fram í tengslum við slíka at-
kvæðagreiðslu, káemu allar upplýs-
ingar upp á yfirborðið og til almenn-
ings. Það væri öllum gagnlegt," segir
Ögmundur Jónasson, formaður
BSRB, um EES-samningana.
„Margt af því, sem sagt er um EES
þessa dagana, er innihaldsríkt og
áróðurskennt. Þannig var t.d. að
skilja á talsmanni íslenskra iðnrek-
enda í sjónvarpi í gær að það eitt að
tengjast svæði þar sem hagvöxtur
væri, tryggði okkur sjálfkrafa hag-
sæld. Þetta er álíka rangt og að halda
því fram að fjölgun sjoppa í Reykjavík
tryggði aukna hagsæld á Kópaskeri.
Menn lifa ekki á meðaltölum og
reglugerðarbreytingar einar sér
tryggja engan ávinning.
Ég lít svo á að þessi mál þurfi öll að
skoða. BSRB hefur talið þessar við-
ræður rökréttar, en samtökin hafa
ekki tekið afstöðu til sjálfs samkomu-
lagsins, enda hefur það ekki legið fyr-
ir. Nú þarf að upplýsa þjóðina um
hvað liggur á borðinu. Það er brýn-
ast, og í kjölfarið efna til þjóðarat-
kvæðis,“ segir Ögmundur Jónasson.
-aá.
Jón Baldvin Hannlbalsson kynnir helstu atriðl samningsins fyrlr
blaöamönnum f gær. Tímamynd: Árnl Bjarna
Þórarinn V. Þórarinsson, framkvæmdastjóri
Vinnuveitendasambands íslands:
Bætir samkeppnisstöðu
islenskra
,JHér líst mjög vel á samningana.
Meginkosturinn viA það, að ísland
verði aðili að þessari efnahagslegu
heild, er að innlendum fyrirtækjum
er með þeim hætti tryggður jafn að-
gangur á við keppinauta í Evrópu að
þessum markaði. Þau hafa ná-
kvæmlega sömu réttindi og sömu
skyldur. Þar með er það útilokað að
íslenskum fyrirtækjum, íslenskum
vörum verði mismunað með einum
eða öðrum hætti. Ekki bara hvað
varðar tolla heldur líka heilbrigðis-
kröfur, skoðanir og prófanir og
hvað heita skal. Þetta er það mikil-
vægasta: að verða hluti af þessari
efnahagslegu heild,“ segir Þórarinn
V. Þórarinsson, framkvæmdastjóri
Vinnuveitendasambands íslands,
um samningana um EES.
,Annar þáttur eru svo þau beinu
tollafríðindi sem sjávarútvegurinn
fær. Þau eru í sjálfu sér mjög vantal-
in með því að reikna út frá tölum
fyrri ára. Þessi samningur gefur færi
á að haga framleiðslunni með allt
öðrum hætti en verið hefur og auka
verðmætasköpun.
í þriðja lagi komum við til með að
njóta ávaxtanna af aukinni sam-
keppni. Og við verðum að standa
okkur í þessari samkeppni. Kröfurn-
ar standa skýrar á okkur.
Þær snúa líka skýrar að stjórnvöld-
um: að búa atvinnulífinu sömu
starfsskilyrði og samkeppnisfyrir-
Ögmundur Jónasson, form. BSRB.
fyrirtækja
Þórarinn V. Þórarinsson,
framkvstj. VSÍ.
tækin í Evrópu njóta. Nú þarf að
vinna miklu hraðar að því að sam-
ræma skattareglur því sem gerist
með öðrum þjóðum. Skattur eins og
aðstöðugjald, veltuskattur, er aug-
ljóslega það sem fyrst verður að
fjúka, enda slíkan skatt tæpast að
finna annars staðar. Hér er hann
innheimtur bæði af framleiðslu og
þjónustu. Og ég get nefnt að hluti af
tryggingaþjónustunni hefur flust úr
landi, vegna þess að tryggingafyrir-
tækin hér verða að greiða aðstöðu-
gjald sem gerir þjónustu þeirra 1%
dýrari en erlendra fyrirtækja.
Þessi samningur krefst þess og að
við beitum okkur aga varðandi allan
kostnað. Við erum í samkeppni um
fólkið í landinu, fyrirtækin í land-
inu. Fólkið verður að njóta þeirra
kjara að það vilji vera í landinu, og
fyrirtækin þess rekstrarumhverfis.
Állt þetta gerir ísland að ákjósan-
legri stað til fjárfestinga fyrir útlend-
inga. Þeir geta treyst því að hér sé
sams konar efnahagsumhverfi, hér
gildi sömu lögmál, og í ríkjunum á
meginlandi Evrópu.
Evrópskt efnahagssvæði gefur okk-
ur færi á meiri hagvexti, auknum
stöðugleika, og þar með bættum
kjörum og aukinni velferð. Það gef-
ur okkur færi sem við eigum að geta
nýtt okkur, en getum að vísu klúðr-
að,“ segir Þórarinn V. Þórarinsson.
-aá.