Tíminn - 23.10.1991, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 23. október 1991
Tíminn 5
Guðmundur J. talar á þjóðarsáttarnótum á þingi VMSÍ, sem hófst í gærkvöldi:
Hvar eru loforðin um
hærri skattleysismörk?
Guðmundur J. Guðmundsson, formaður Verkamannasambands ís-
lands, gerði kosningaloforð stjóramálafiokkanna m.a. að umtalsefni í
setningarræðu sinni á þingi sambandsins, sem hófst á Hótel Loftleið-
um í gærkvöldi. Eftir að hafa gagnrýnt skattakerfið fyrir að lenda með
óeðiilegum þunga á launafólki á sama tíma og fjármagnseigendum og
stöndugum fyrirtælgum væri hyglað með skattleysi eða skattafrá-
drætti sagði Guðmundun „í vor var okkur sagt af öllum flokkum að
skattleysismörk skyldu hækkuð — ekkert hefur orðið úr efndum — en
okkur er nú sagt að kannski, eftir 3 ár, verði breyting á. Þeir lofuðu í
vor — og sviku í haust, og eru forviða á því að fólk hristi höfúðið, ef
það er tortryggið á að ef tíl vill eftir 3 ár komi lægri skattar.“
Frá þlngl VMSÍ í gær. Tlmamynd Áml BJarna
Guðmundur rakti reynslu verkafólks
af þeim samningum, sem gerðir voru
á undan þjóðarsáttarsamningunum,
og sagði að þeir hefðu skilað minna
en engu í kaupmætti. Þjóðarsáttar-
samningamir — sem fólu í sér „að
stöðva skyldi gengislækkanir, lækka
vexti, halda búvöruverði óbreyttu,
draga úr verðhækkunum á opinberri
þjónustu og báðir aðilar sameinuðust
um að halda niðri sjálfvirkum verð-
hækkunum" — skiíuðu hins vegar
furðu miklum árangri. Engu að síður,
sagði Guðmundur, tókst ekki að
vinna upp kaupmáttarhrapið, sem
átti sér stað 1988-1989, og því væri
kaup verkafólks enn óheyrilega lágt
Síðan sagði formaður VMSI í ræðu
sinni: „Fyrri hluta sumars ákvað rík-
isstjómin að hækka vexti á rikis-
skuldabréfum — bankamir komu
strax á eftir og hækkuðu vexti meira
— síðan hafa vextir hækkað jafnt og
þétt til skamms tíma. Og það gengur
eftir — fyrirtækin sem höfðu góða af-
komu 1990 em byijuð að tapa vegna
aukins fjármagnskostnaðar. Nýir
skattar, sem nú heita þjónustugjöld,
voru settir á. Rafmagn var hækkað og
ýmsar grunnnauðsynjar hafa verið að
hækka að undanfömu. Það er ekki
hægt að segja að núverandi ríkis-
stjóm hafi starfað í anda þjóðarsáttar
síðustu mánuðina."
í ræðu sinni kom Guðmundur ekki
beint að kröfugerð í komandi samn-
ingum, en boðaði að hann myndi
fjalla um það síðar á þinginu. Þó sagði
hann þetta í því sambandi:.en þó
óumflýjanlegt sé að auka kaupmátt
almennra launa, þá þarf að gera það á
þann hátt að það sé ekki strax af okk-
ur tekið. Jafnframt sem ég stend fast á
þessu, þá óttast ég lánskjaravísitöluna
og verðbólguna. En verðbólgan kem-
ur harðast og fyrst niður á lægst laun-
aða fólkinu." í ljósi ummæla Guð-
mundar um reynsluna af fyrri kjara-
samningum og svo þjóðarsáttar-
samningnum, er ljóst að hann vill
freista þess að ná fram einhvers konar
þjóðarsáttarsamningum á ný þar sem
kaupmáttaraukning yrði tryggð, þrátt
fyrir að ríkisstjómin hafi látið ólík-
indalega í þeim efnum.
í lok ræðu sinnar gerði Guðmund-
ur félögum sínum grein fyrir þeirri
ákvörðun sinni að hann ætlaði að láta
af störfum sem formaður í VMSÍ,
hann hefði nóg að starfa í því félagi
þar sem hann er formaður. „En ég er
ekkert hættur störfum, ég mun
leggja Verkamannasambandinu það
lið sem ég má. Ég er þakklátur þeim
mörgu mönnum sem ég hef starfað
með, þeir hafa verið margir ómetan-
legir félagar. Ég held að við eigum
mikið af góðu fólki, sem getur tekið
við forystu í sambandinu. Geti ég eitt-
hvað aðstoðað það, er sú aðstoð til
reiðu," sagði Guðmundur J. Guð-
mundsson.
-BG
Petur Blöndal um EES-samnmginn:
Eðli samninga
að báðir græði
,J4enn hafa alltaf lagt dæmið
þannig upp að Evrópubandalagið
geri ekkert nema að græða á því—
og það er hárrétt En það á að vera
eðli allra samninga að báðir aðilar
græði á þeim. Og þar sem þessi
samningur er til þess að bijóta
niður ýmiss konar höft og múra,
þá mtm hann væntanlega örva við-
skipti í heild, þannig að allir geti
grætt á þessu,“ sagði Pétur Blön-
dal spurður álits á helstu kostum
og göllum nýja samningsins um
EES, ekki síst hvað varðar áhrifin
á fjármagnsmarkaðinn.
Pétur segir að þetta muni vitan-
lega þýða miklar sviptingar, bæði í
plús og mínus, fyrir alla aðila.
Bankar og fjöldi annarra fyrirtækja
gætu ekki lengur treyst á skjól
þeirrar einangrunar sem þeir hafa
lifað f hér á landi, heldur verði nú
að búa sig undir stóraukna sam-
keppni.
Vel geti farið svo að einhver fyrir-
tæki muni líða fyrir þetta og sum
jafnvel fara á hausinn. En önnur,
sem em vel rekin, muni aftur á
móti blómstra þegar þeim opnast
aðgangur að svo miklu stærri
markaði en hingað til. í þeim hópi
gerir Pétur td. ráð fyrir flölda fyrir-
tækja sem vinna að fullvinnslu
sjávarafla, með því að þau losni nú
við tolla sem til þessa hafi hamið
þau í samkeppni við erlenda aðila.
Hvað fjármagnið varðar segir Pét-
ur samninginn gera ráð fyrir af-
námi ríkisafskipta, sem við íslend-
ingar höfum haft mikið af með öll-
um okkar sjóðum. Frelsi í fjár-
magnsflutningum milli landa
muni svo væntanlega leiða til þess
að hingað fari að streyma lánsfé á
lægri vöxtum fyrir hina smærri
lántakendur.
Pétur segist oft hafa bent á það að
íslenski lánamarkaðurinn geti að-
eins að litlum hluta kallast íslensk-
ur. Stærsti hluti hans sé erlent
lánsfé, annað hvort lánað beint eða
endurlánað.
Nærtækt dæmi um þetta sé Ld.
nýja álverið. Þeir 60 milljarðar,
sem það á að kosta, svari til rúm-
lega helmings allra innlána í bönk-
um og sparisjóðum á íslandi. Þetta
dæmi sýni að íslenskir sparifjáreig-
endur standi ekki undir nema litlu
broti af lánamarkaðnum á íslandi.
Og það fé hafi raunar að mestu
runnið í gegnum ríkissjóð.
Eftir samning um EES muni
ódýrt erlent lánsfé væntanlega taka
að streyma inn í landið, sem veiti
íslensku bönkunum samkeppni.
Þar sem bankamir búast við þess-
ari samkeppni og vita að þeir verði
að standast hana, ætti samkomu-
lagið að virka mjög fljótt
Fyrir smærri fýrirtæki segir Pétur
þetta þó fyrst og fremst þýða betri
þjónustu. Að slík fyrirtæki og/eða
einstaklingar geti nú farið að
hlakka til að fá loksins miklu ódýr-
ari lán sagðist hann draga fremur í
efa. íslensk fyrirtæki séu flest frem-
ur lítil og vanmáttug, og hafi mörg
afar veika eiginfjárstöðu. Það þyki
ekki svo eftirsóknarverðir skuldar-
ar í útlandinu að þeir njóti þeirra
sérstöku vildarkjara í erlendum
bönkum, sem menn séu hér oft að
gera samanburð við. - HEI
Dómur fellur í Ávöxtunarmálinu í Sakadómi Reykjavíkur:
Fyrrum eigend-
ur fá 2 og 7>h ár
Dómur var í gær kveðinn upp í
Sakadómi Reykjavíkur í Ávöxtunar-
málinu svokallaða. Þeir Pétur
Björnsson og Ármann Reynisson,
fyrrum aðaleigendur Ávöxtunar sf.,
hlutu báðir óskilorðsbundinn fang-
elsisdóm, Pétur 2 1/2 ár en Ár-
mann 2 ár. Pétur Björnsson var
jafnframt sviptur leyfi ævilangt til
verðbréfamiðlunar.
Þeir Pétur og Ármann voru fundn-
ir sekir um afar stórfelld auðgunar-
brot og fjárdrátt. Pétur var sakfelld-
ur fyrir fjárdrátt upp á 75 milljónir
kr. að núvirði og Armann fyrir fjár-
drátt upp á 60 milljónir að núvirði. í
ákæruskjali segir að þeir Pétur og
Ármann hafi lokkað almenning með
blekkingum til viðskipta við fyrir-
tæki sín, og voru þeir sakfelldir fyrir
brot á lögum um verðlag, sam-
keppnishömlur og óréttmæta við-
skiptahætti. Auk tvímenninganna
voru þeir Reynir Ragnarsson endur-
skoðandi og Hrafn Backman ákærð-
ir. Reynir var sýknaður af ákæru um
brot á lögum um löggilta endur-
skoðendur og fyrir að hafa ekki gætt
lögboðinna og viðurkenndra aðferða
við gerð ársreikninga, þar sem
meint brot voru talin fyrnd. Hrafti
var einnig sýknaður af ákæru um
meint fjársvik.
Beðið eftir niðurstöðum Hafrannsóknarstofnunar úr loðnuleit:
Loðnuveiðar munu
ekki byrja strax
Jakob Jakobsson, forstjóri Hafrann-
sóknarstofnunar, segir í samtali vift
Túnann að loftnuleitin hafi tafist
vegna vefturs. Leitin hefur þó gengiö
mun betur núna upp á síðkastift. Jak-
ob telur að veririð verfti langt komið á
fimmtudag. Hann segir jafnframt að
þaft sé á valdi sjávarútvegsráftherra
hvenær farið verftur aft veifta loðn-
una.
Jón B. Jónasson, skrifstofustjóri í
sjávarútvegsráðuneytinu, segir í sam-
tali við Tímann að beðið sé eftir því að
heyra eitthvað frá fiskifræðingunum.
Jón telur það ólíklegt að farið verði að
veiða loðnu fyrr en eftir að loðnu-
könnun er lokið. Hann bendir á að
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráð-
herra er ekki á landinu, en hann er
„ríkið, mátturinn og dýrðin“ í þessu
máli, segir Jón. „Ég geri ekki ráð fyrir
að það verði gengið frá kvótanum fyrr
en þeir eru búnir að kanna svæðið og
þá hvað liggi fyrir hjá þeim. Við erum
ekki búnir að fá neitt, nema frá skip-
stjórunum sem fóru þama. Þeir hafa
lýst því yfir að ástandið sé gott, en þeir
eru ekki með neinar hugmyndir um
hversu mikið magn þama sé. Þeir
hafa ekki átt möguleika á því að mæla
magnið og viðurkenna það í sjálfu sér.
Spumingin er þá um vinnubrögð hjá
okkur í ráðuneytinu, hvort við tökum
slíka tilfinningu veiðimannsins fyrir
ástandinu gilda," segir Jón.
-j*
þessl mál að menn hefftu skrifað
fhrtaingur á vöimm frá
Höskuldur Jónsson, forstjóri Áfengls- og tóbaksversl-
unar rlkisins, segir aö samningar um EES:
„Þaft fmnst mér einkennilegt Ef
Norftmenn, Fhmar og Svíar eru aft-
a, þáernúþað
virftisL ríkiseinokunarfyrirtæld.
,J*aft, sem vift höfúm haldift um
lausL“ segir Höskuldur Jónsson,
forstjóri Áfengis- og tóbaksverslun-
ar rfldsins. I samnlngunum um
EES er ákvæfti sem útilokar, aft því
er ckki heftur hér aft því leyti aft vift
pöntum þaft fyrir menn, sem vift
höfúm ekki á boftstólum. -aá.