Tíminn - 23.10.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Miðvikudagur 23. október 1991
Tímiim
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin f Reykjavík
Framkvœmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjórar: Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aöstoöarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrfmsson
Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gfslason
Skrifstofur:Lyngháls 9,110 Reykjavfk. Síml: 686300.
Auglýslngasími: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verö f lausasðlu kr. 110,- og kr. 130,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Síðasti fyrirvarinn
Með samningsgerð þeirri um „evrópskt efnahags-
svæði“, sem íslenskir ráðherrar samþykktu á nætur-
fundi í Lúxemborg í gær, var fórnað síðasta fyrirvaran-
um í löngu samningaþófi, þar sem eftirgjafastefria réð
ferðinni allan tímann.
Með samþykkt samningsdraga þessara hafa samn-
ingamenn ríkisstjórnarinnar í Lúxemborg leikið til
enda þann leik sem þeir hófu með eftirgjöf á þeim fyr-
irvörum sem þeim var uppálagt að virða. Nú ljúka þeir
málinu með því að gefa eftir þann fyrirvarann gagn-
vart „fjórfrelsinu", sem þeir sóru mest fyrir að nokkru
sinni skyldi henda þá, þ.e. að samið yrði um veiði-
heimildir EB-þjóða á lslandsmiðum. Hér skiptir engu
máli þótt þessi undansláttur sé falinn í gervi gagn-
kvæmninnar. Gagnkvæmar veiðiheimildir ættu að
vera afskrifað mál.
Samningurinn er kallaður efnahagslegur ávinningur
og pólitískur sigur áður en efni hans hefur verið kynnt
þjóðinni, raunar áður en Alþingi og utanríkisnefnd
þingsins fær að lesa samninginn í heild.
Það skal þó tekið fram, að stjórnmálamenn, félags-
málaforkólfar og áhugafólk yfírleitt um þessi mál,
þurfa ekki endilega að bíða formlegs yfirlestrar utan-
ríkismálanefndar á samningnum, því að heildarmynd-
in liggur nú fyrir.
Allir, sem fylgst hafa með ferli þessara samninga, vita
að íslensku samningamennirnir höfðu fyrir löngu
(fyrir sitt leyti) samþykkt að gangast undir grundvall-
armarkmið „evrópska efnahagssvæðisins" um óhefta
kaupsýslu á öllum sviðum, frjálst flæði fjármagns og
vinnuafls og yfirþjóðleg lög og dóma.
Það hefur verið stefna stjórnvalda og áhrifamikilla
samtaka, stofnana og einstaklinga að leyna hinum pól-
itísku afleiðingum þess að taka þátt í ríkjabandalagi
því sem stofna á samkvæmt samningi um „evrópskt
efnahagssvæði". Innganga í slíkt bandalag hefur í för
með sér ýmiss konar skerðingu á pólitísku ákvörðun-
arvaldi á íslandi og dregur auk þess úr íslensku dóms-
valdi.
í stað þess að segja sem er að með þátttöku í EES séu
íslendingar að ganga inn í nýtt ríkjabandalag með
miklum pólitískum kvöðum, er því haldið fram að hér
sé aðeins verið að gera sakleysislegan viðskiptasamn-
ing, sem íslendingar hafi ekkert nema ávinninginn af.
EES-samningurinn er ekki viðskiptasamningur.
Hann er samningur um stofnun sérstaks ríkjabanda-
lags. Hvar sem er nema á íslandi viðurkenna stjórn-
málamenn að „evrópska efnahagssvæðið" sé bráða-
birgðastofnun til aðlögunar að fullri aðild að Evrópu-
bandalaginu. Alþingismenn eiga að varast þá blekk-
ingu sem felst í því að leyna hinu pólitíska markmiði
EES, samruna í Bandaríkjum Evrópu þegar fram í
sækir. Ríkisstjómin ætlar að fá Alþingi til þess að sam-
þykkja að íslendingar kaupi sig inn í hina pólitísku
Evrópuþróun með því að opna íslenska landhelgi fyrir
Evrópuþjóðum bakdyramegin undir því yfirskini að
viðskipti með sjávarafurðir verði frjáls. Svo er þó alls
ekki. Þar með hefur ríkisstjómin fórnað síðasta fyrir-
varanum.

GARRI
Nú er skammt ítórra högga á
Iðnaöarin* Sftrum en veiðihelmllá-::
um okkar sjálf, verftur auövelt aö
sannfærafóBt um að best sé aö ein-
unttennskuna. Hann varð aMrei
meira eo upp i nokkrar línur f
jiejtíd nema brons, og að auki hafa
Svíar verið alfflr upp við að fslend-
ingar vaeru hálfvitar — eða næst-
n í þeiUUUt fræga titil
tívo umræðu um að
t“ inngöngu f EES.
Með því hefur hringnum verið lok-
að. Ártölin eru bókuð, 1262,1662
og 1991. Tvö fyrrl ártölin reyndust
Vel má vera að einskonar yfirstétt,
þótt fámenn hafi \-erið og hokin,
hafi talið sig græða á þeim alda-
hvörfuna sem urðu í þjóðíAaginu,
en sá gróði var forgengilegur og
entíst engum tfi framdráttar.
Spánverjamir koma
Hugmyndin um búferiaflutning-
ana horfir rið áheyrendum eins og
raunurn Kúrda, eða einhverra ann-
arra þjóöa, sem hvergi mega eiga
föðuriand. Samningurinn við BES
er afiur á móti byggður á algjöru
tiifmningaleysi og rótleysi, og míö-
ar að því að gera okkur að verstöð í
hafiou. Hafa þá aflir fslendingar
verið fluttir á einar fjórar aðalver-
stöðvar til að vinna þar við þorsk og
sðd á vegum alþjóðlegra fjármála-
stofnana. Pyrst hægt er að fram-
um. Ab vísu virðisl þorakurinn hai||
anleg sjósókn Spánverja hér á
áreiðankga efllr að efia veiðarnar
vJð landið, þótt tvfsýnt sé um hvort
rið höfum hag af þvf eða eUd. Nú
ræður Hafrannsóknarstofnun veið-
um við landið. Þarf eidá annað en
að vitna til Matthíasar Bjamasonar
um það. Hann var, gamail maður-
inn, kallaður út á stétt við Alþittgs-
húsið, tÖ að svan spumingunnl
um hvort ekki ætti að fara að vriða
loðnu samkvæmt iágmaritskvóta.
Matthías sagðl að ráðherra gæti
ákveðlð það. En hvað um Haírann-
sóknarstofnun? var spurt Ja, tíl
hvers er að hafa ráðherra ef ein-
hveijar stofnanir eiga að fara með
viiid í landinu? TO hvers að hafa
ríkisstjóm? Er ekki nóg að hafa
títofnanir, sagði Matthías.
Sigraðir menn
Nú hafa tveir ráðherrar setið í
Lúxemborg til að afsala landsrétt-
indum fyrir nökkra fisksporóa. Sið-
aðir menn gera viðskiptasamninga
án þess að krefjast fríðinda í samn-
ingslandinu. >eir óska ekki eftír
aflakvótum fyrir kaup á flakaðri
sfld. Engu er líkara en ráðherramir
tvehr hafi eldd talið sig geta komið:
heim frá Lúxemborg nema hafa
áfram að þtýsta á um meiri tHsIals-
anir og þær jafnvel taldar sjálfsagð-
ar, vegna þess að ftamundan er að
sem sigraðtr menn.
Opin viðskipti
Það er ömurlegt hJutskipö að
að fá viðurkennda. Kjósi EB- rikin
að byggja tollmúra um lönd sín,
eigum við varia að hlaupa tíi og
borga fyrir niðurfeilingu þeirra að
hiuta með landaafsali. Okkur hefur
aidrei verið markaður bás f við-
urinn snýst um söfu á fisld. Hann
snýst elnnig um réttíndi EB-rikja
hér á landi, þótt aö sinni hafi verið
bægt frá sénréttindum ínnan fisk-
skipti við Bandatfidn. Frekari við-
sldptí vlð þau standa okkur opin.
Það getur að vísu þýtt að við þurf-
um að breyta framleiðsluháttum
okkar á fiski, en annað eins hefúr
nú skeð. Evrópuríkin hafa beitt
okkur fantabrögðum. Þau hafa
staðið í landvinningum en ekki í
viðskiptasamningum. Vtð skulum
muna ártölin 1262,1662 og 1991.
Þar var kyngt bitum, seœ voru ekki
stórir f fyrstu, en enduöu með því
að kæfa allt framtak þjóðarinnar og
koma rekstri og forstjá hennar í
hendur erlendra manna.

mii VÍTT OG BREITT
Ríkisrekinn einkageiri
Búvörusamningurinn í Qárlagafrumvarpinu:
Rúmlega þrjú þúsund bændur
gerðir að ríkisstarfsmönnum
- sauðfjárbændur munu fá 1.T70 milliónir 1 bcinar launaereiflslur
Mikið er á því japlað að ríkið eigi
ekki að vera að vasast í atvinnu-
rekstri. Það stækkar aðeins báknið
og opinber rekstur er óhagkvæmur,
enda lítið um samkeppni og öllum
stendur nákvæmlega á sama um
hvort ríkisrekin fyrirtæki, stór og
smá, bera sig eða ekki, enda hefur
enginn neinna hagsmuna að gæta í
vel eða illa reknum opinberum fyr-
irækjum.
Á þessu er nauðað af talsmönnum
einkarekstursins, sem þykist hasla
sér völl á sífellt fleiri sviðum.
Opinberir starfsmenn taka undir
allar svona ásakanir á sinn hátt, þótt
ekki vilji þeir leggja ríkisreksturinn
niður. Það gera þeir með því að klifa
látlaust á því að opinberu fyrirtækin
greiði ekki nándar nærri eins há laun
og einkafyrirtækin, og er reyndar
óskiijanlegt með öllu að nokkur sála
skuli fást til að vinna hjá opinberum
aðilum á þeim sultarkjörum sem þar
bjóðast. Einkageirinn borgar svo
margfalt betur, segja þeir opinberu
og berja sér og barma.
Opinber fjáraustur
Nú er DV búið að finna enn nýjan
hóp ríkisstarfsmanna og fjölgar þeim
um lítil þrjú þúsund. Eru það bænd-
ur, sem búvörusamningurinn gerir
að opinberum starfsmönnum, en
samkvæmt fjárlagafrumvarpi fá
sauðfjáreigendur nær átján hundruð
milljónir í beinar launagreiðslur úr
ríkissjóði. Hér skal ekki lagður dóm-
ur á hvort hér sé öllu rétt til skila
haldið hvað bændur varðar.
Hins vegar má vel færa að því gild
rök að margir þeir, sem halda sig
vera í stífri samkeppni í einkageiran-
um sæla, þiggja í raun og með réttu
laun sín frá opinberum aðilum. Með
einföldum útreikningi er þannig
hægt að margfalda opinbera starfs-
menn, en auðsuppsprettan er einatt
úr landssjóðnum eða úr opinberum
sjóðum og frá ríkisstofnunum.
Þannig byggist verktakastarfsemi
öflugustu hlutafélaga á ríkisframlög-
um. Allar virkjanaframkvæmdir,
stórbyggingar, vegalagnir, brúar- og
hafnargerðir, línulagnir, flugvalla-
gerð og viðhald á öllu þessu og
mörgu fleiru eru greiddar af opin-
beru fé.
Einkageirinn hefur hvorki bolmagn
né vilja til að standa undir stórfram-
kvæmdum eða jafnvel rekstri stórfyr-
irtækja.
Heilbrigðis- og menntakerfm eru
nær eingöngu rekin af ríki og sveit-
arfélögum, og þótt einhverjir séu að
lækna eða kenna utan ríkisstofnan-
anna, standa ríkisframiög í langflest-
um tilfellum undir kostnaði.
Stærsti kúnninn
Ríkisfjölmiðlunin hælist um og seg-
ist vera sú Iangöflugasta í lýðveldinu
og öflugustu útgáfufyrirtæki lands-
ins eiga allt sitt undir að ríkið kaupi
kennslubækur.
Mikil kaupmennska á sér stað við að
reka öll ríkisbáknin og er ríkið og
stofnanir þess óefað lang-langstærsti
viðskiptavinur innflytjenda vöru og
annarra kaupslagara.
Ekki má gleyma garminum honum
Katli, þegar ríkisrekstur er til um-
ræðu. Bankar og aðrar lánastofnanir
og allt litróf sjóðakerfanna er ríkis-
rekið og þangað sækir einkaframtak-
ið mikið af lífsþrótti sem heldur því
gangandi. Þegar allt kemur til alls
má með nokkrum sanni segja að
obbinn af öllum starfandi mönnum
hafi framfæri sitt af ríkinu og öðrum
opinberum aðilum. Hlutafélögin lifa
á opinberu fé og öll verktakastarf-
semi og fleira og fleira mundi veslast
upp og verða að engu ef ríkisframlag-
anna nyti ekki lengur við.
Vafasamt er hvort nokkuð er réttara
að kalla bændur ríkisstarfsmenn
heldur en t.d. starfsmenn ístaks hf.
eða annarra einkafyrirtækja, sem
hafa allt sitt framfæri af vinnu fyrir
opinbera aðila. Allar greiðslur til
svona fyrirtækis koma úr opinberum
sjóðum og varla orð á því gerandi
hvað þau vinna fyrir einkaaðila. Önn-
ur byggingafyrirtæki eru svo háð op-
inberum aðilum og sjóðum að bágt
er að sjá hvemig hægt væri að starf-
rækja þau án margháttaðrar opin-
berrar fyrirgreiðslu.
Sé vel að gáð er augljóst að hið op-
inbera er, þegar allt kemur til alls,
svo öflugur atvinnurekandi og fram-
kvæmdaaðili að einkaframtakið er
lítt sjáanlegt á þeim markaði.
Það em nefnilega ærið fleiri stéttir
en þændur sem auðvelt væri að
flokka undir ríkisstarfsmenn, ef vilji
er fyrir hendi til að rökstyðja það.
OÓ