Tíminn - 02.11.1991, Page 7

Laugardagur 2. nóvember 1991
HELGIN
7
Finnbogi Rútur Valdimarsson: Bjarni Benediktsson dáði
Bismarck.
blaðsins á 14 ára afmæli þess?
„Já, 29. október 1933, en því hafði
Einar Magnússon þá ritstýrt frá 17.
júní um sumarið, er Ólafur Friðriks-
son lét af ritstjóm."
— Ég kom með ljósrit af forsíðu
blaðsins þann dag, en í grein þar kemst
þú svo að orði: „Ég hef yfirleitt ekki
sett mér það markmið að bæta íslenska
blaðamennsku með þátttöku minni í
henni; ég hef aðeins tekið að mér það
verk að gera tilraun til að bæta Alþýðu-
blaðið. Alþýðublaðið er og verður fýrst
og fremst málgagn Alþýðuflokksins og
sósíalistiskt blað. En það getur því að-
eins unnið það hlutverk að það verði
hverjum manni boðlegt sem blað.“ —
Og meðal annarra orða: Nokkmm dög-
um áður sá ég handverk þitt á grein í
blaðinu um réttarhöldin í Þýskalandi
vegna bruna Ríkisþinghússins.
„Brot blaðsins var þá stækkað, upp-
setningu breytt og sunnudagsblað upp
tekið. Litlu eftir áramótin 1934 í febrú-
ar tók Alþýðublaðið upp mál lögreglu-
stjórans í Reykjavík, Hermanns Jónas-
sonar, þá nýkjörins borgarfúlltrúa, æð-
arkollumálið svonefnda. Við sóttum
efhið í bækur lögreglunnar og slógum
því upp á forsíðu."
— Já, 19. og 23. febrúar, ég hef flett
þeim upp.
„Hermann Jónasson fór síðan um vor-
ið í hið sögulega framboð sitt norður á
Ströndum á móti TVyggva Þórhalls-
syni. í þeim kosningum vann Alþýðu-
flokkurinn sinn stærsta sigur, fékk 10
þingmenn kjöma og saman fengu
Framsóknarflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn eins atkvæðis meirihluta á
Alþingi."
— Var viðgangur Alþýðuflokksins
þakkaður að umtalsverður leyti
stækkun Alþýðublaðsins?
„Það læt ég ósagt. Framsóknarflokk-
urinn og Alþýðuflokkurinn hugðu nú
á stjómarsamstarf og taldi Jónas Jóns-
son víst að hann yrði forsætisráðherra.
Þá var það að aðalfundur Sambands
ísl. samvinnufélaga var haldinn á
Laugarvatni. Þangað fómm við Vil-
mundur Jónsson landlæknir í boði
eins framsóknarmanns og gistum þar
eina nótt. Töluðum við þar við ýmsa
menn. Um kvöldið, er ég var að fara að
hátta, var drepið á dyr. Þar var kominn
Jónas frá Hriflu. Ræddi hann við okk-
ur Vilmund og stóð það samtal fram
yfir kl. 3 um nóttina. Að því loknu var
okkur ljóst að Jónas Jónsson yrði AI-
þýðuflokknum óviðunandi forsætis-
ráðherra og beittum við okkur fyrir
því að Alþýðuflokkurinn æskti að ann-
ar framsóknarmaður yrði valinn til
forsætisráðherra."
— Héðinn Valdimarsson gerir mikið
úr hlut þínum á þingi Alþýðusam-
bands íslands, Alþýðuflokksins, 1936, í
„Skuldaskilum Jónasar Jónssonar".
„Héðni var það ljóst að ég mundi hafa
veruleg áhrif á það. Og ég get svo sem
sagt þér það að við töluðum ýmislegt
saman, en á óvart kom mér að hann
bar upp sameiningartillöguna í Dags-
brún 15. júlí 1937.“
— Á þessum árum voru menn fyrst
og fremst andfasistar.
„Vitanlega.“
— Hafðir þú forgöngu um stofnun
Menningar- og fræðslusambands al-
þýðu 1938?
„Já, ásamt Ármanni Halldórssyni og
fleirum. Það gaf út liðlega 20 bækur."
— Þær sáust víða. Þrjár eða fjórar
þeirra eru mér minnisstæðar, „Verka-
lýðshreyfing nútímans" eftir Finn
Moe, „Hrunadans heimsveldanna",
eftir Douglas Reed, „Hitler talar" eftir
Hermann Rauschning og bók Stefans
Zweig, „Undir örlagastjörnum".
„Það var á mörkunum að maður legði
trúnað á frásögn Rauschnings, en í
ljós kom seinna að hann sagði rétt frá.
Frásögn hans kemur heim og saman
við upp teknar „borðræður" Hitlers,
sem gefnar voru út nokkrum árum
eftir stríðið."
— Hvenær léstu af ritstjóm Alþýðu-
blaðsins?
„í árslok 1938. Sósíaldemókratískum
flokki er ekki nóg að hafa frambæri-
lega stefnuskrá. Hann þarf að halda
henni fram. Á það fannst mér vanta,
mér fannst sem málflutningsskrifstofa
ein hefði yfirtekið flokkinn."
— Hvenær fluttist þú í Kópavog?
„Ég hafði eignast sumarbústað í
Kópavogi, nær óbyggðum fyrir stríð.
Um tíma gekk ég með Einari Víglundi
vini mínum út fyrir bæinn á hverjum
morgni. Sá ég þá að það var vitleysa
hjá mér að búa í leiguhúsnæði í
Reykjavík, úr því að ég átti sumarbú-
stað á þeim friðsæla stað. Til Kópavogs
fluttum við hemámsdaginn 10. maí
1940.“
— Gafstu þig fljótlega að hreppsmál-
um?
„Fremur var það að þau bærust til
mín. Eftir að ég var sestur hér að hlóð-
ust þau satt að segja á mig. Ég varð
framkvæmdastjóri Seltjamames-
hrepps hins foma sumarið 1946.“
— Haustið 1945 hófstu útgáfu „Út-
sýnar“?
Ji, ásamt Jóni Blöndal og Sigurði
Jónassyni. Þá vom herstöðvakröfur
Bandarfkjanna fram komnar, jafnvel
þótt þau hefðu heitið að hverfa héðan
með allan herafla sinn í stríðslok, en
stjómvöld létu það ekki uppi fyrst í
stað.“
— í fyrsta tölublaðinu 15. október
1945 sögðuð þið: „Bækistöðvar þær,
sem hér er um að ræða, em fyrst og
fremst hinn mikli flugvöllur á Reykja-
nesskaga ... flughöfn í Fossvogi og síð-
ast en ekki síst herskipalægi í Hval-
firði, sem breski flotinn hefur nýlega
yfirgefið.“ „Útsýn“ hratt af stað mót-
mælum við herstöðvakröfunum, eins
og mörgum er minnisstætt.
„Það hygg ég.“
—Að lokum, hvemig láta þér afskipti
af opinbemm málum?
„Ég hef aldrei kært mig um að koma
fram opinberlega, ég er hlédrægur að
eðlisfari. Hins vegar hef ég ekki haft á
móti því að orð mín væm einhvers
metin.“
Á
M m
n London 10.667 kr. á dag í
Tvær nætur
og þrír dagar (fös.-sun.).
Gist á St. Giles hótelinu.
Frítt í leikhús.
Verð 32.000,-
Kaupmannahöfn
8.273 kr.
á dag
Sértilboð
í nóvember!
Þrjár nætur og
fjórir dagar (fös.-mán.).
Gist á Imperial hótelinu.
Verð 33.090,-
Lúxemborg
10.433 kr.
á dag
yær nætur
’og þrír dagar (fös.-sun.).
Gist á Italia hótelinu.
Verð 31.300,-
Hafðu samband
við þtna
ferðaskrifstofu,
söluskrifstofur okkar
og umboðsmenn
um allt land eða í síma
690300 (svarað alla 7
daga vikunnar).
Amsterdam
7.250 kr.
á dag
Sértilboð
t nóvember!
Þrjár nætur og
fjórir dagar (fim.-sun.).
Gist á Avenue hótelinu.
Verð 29.000,-
FLUGLEIDIR
SlortlOMHll
fráaðeins72
(E ZZ “'Verð á manninn í tvíbýli m.v. staðgr. og gengi 13.9.1991: flugvallarskattur og forfallagjald (ails 2.350 kr.) ekki innifalið.