Tíminn - 22.02.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Laugardagur 22. febrúar 1992
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Ttminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Glslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavik Sími: 686300.
Auglýsingasíml: 680001. Kvöldsímar: Askrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,-, verð í lausasölu kr. 110,-
Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Kraftaverk árlega
Vandi sjávarútvegsins hefur verið til umræðu nú
síðustu daga í kjölfar upplýsinga sjávarútvegsráð-
herra á Alþingi um að fjöldi fyrirtækja í sjávarút-
vegi sé á gjaldþrotabraut. Morgunblaðið leggur í
gær sitt til málanna og telur að sú sé tími fyrir
bjartsýni. Þar er bent á að vissulega standi þorsk-
stofninn verr en gott þykir og tímabundin afkoma
sé erfíð, en aðrir fiskistofnar gefí vel af sér. Hitt
skipti meira máli að stöðugt meira sé gert úr því
sem fæst. Síðan segir svo: „Hið Ijósa í tilveru sjáv-
arútvegsins er, að þrátt fyrir að afli í fyrra yrði
450.000 tonnum minni en árið áður, drægist sam-
an um þriðjung, jókst útflutningsverðmæti hans.
Slíkur árangur er í raun undraverður.“
Undir þetta skal tekið með Morgunblaðinu. Hins
vegar er haldið áfram að heimta kraftaverk af þeim
sem í sjávarútveginum starfa. Jafnframt heimtar
Alþýðuflokkurinn skattlagningu á sjávarútveginn
og nýtur til þess öflugs stuðnings Morgunblaðsins,
en annar ritstjóri þess hefur látið hafa það eftir sér
að núverandi skipulag muni jafnvel leiða til átaka
þar sem „barist verður til síðasta manns“.
Sjávarútvegurinn er ekki kominn að endimörkum
vaxtarins. Festa er nú að komast á þá fiskveiði-
stefnu, sem mótuð var á síðustu 8 árum undir for-
ustu Halldórs Ásgrímssonar, og innan þess ramma
gefst tækifæri til enn meiri hagræðingar í grein-
inni. Það versta er óvissan og stöðugur áróður Al-
þýðuflokksins og öflugasta málgagns ríkisstjórnar-
innar, Morgunblaðsins, um að gjörbreyta starfsskil-
yrðum í atvinnugreininni. Hvað verður ofan á í rík-
isstjórninni í þessum efnum? Formaður
Alþýðuflokksins hefur sagt það opinberlega að lög-
gjöf um hagræðingarsjóð sjávarútvegsins sé fyrsta
skrefið að nýju veiðileyfagjaldi. Auðvitað skapar
þetta óþolandi óvissu í sjávarútveginum og verkar
lamandi á þann vilja sem er til hagræðingar, sem
nauðsynleg er við þær aðstæður sem nú ríkja.
Tíminn hefur látið í ljós þá skoðun að nú þurfi
snörp viðbrögð í málefnum sjávarútvegsins. Hluti
af þeim viðbrögðum þarf að vera að tekið verði af
skarið um það af hálfu ríkisstjórnarinnar hvaða
stefnu hún hefur í sjávarútvegsmálum. Á að leggja
á auðlindaskatt á þessu kjörtímabili, eða á að
byggja á þeim grunni sem verið hefur? Það er gjör-
samlega óþolandi fyrir þá, sem vinna að þessari at-
vinnugrein og eiga að gera kraftaverk á hverju ári,
að vita ekki að hverju þeir ganga. Ástandið er þann-
ig að formaður annars stjórnarflokksins talar um
auðlindaskatt. Sjávarútvegsráðherra vill byggja á
þeim grunni sem verið hefur, en forsætisráðherra
segir ekki neitt eða talar út í bláinn.
Krafan er: Leggið spilin á borðið og sýnið sjávar-
útveginum þá virðingu að tala ekki út og suður um
málefni hans. Hér er allt of mikið í húfi.
Atli Magnússon
Meðreiðarmenn
hundadagakónganna
Maöur af gyðingaættum, búsettur á
fslandi, sagði eitt sinn í viðtali að
kæmi hann til Þýskalands og sæi
þar roskinn mann á fömum vegi,
kannske vörð á jámbrautarstöð eða
móttökustjóra á hóteli, þá flygi
ósjálfrátt þessi spuming um hug
sér: „Hvað varst þú nú að iðja á
stríðsárunum, maður minn?“ Þetta
er í sjálfú sér ekki óskiljanlegt. Und-
ir alræöinu tóku flestir þann kost-
inn að taka undir kór hinna sann-
færðu eða látast gera það, ef ekki
vildi betur. Og að alræðinu föllnu
tók við sá vandinn að sannfæra sjálf-
an sig og aðra um að þeir hefðu allt-
af verið á bandi andstöðunnar, þótt
öll tölfræðileg rök sýndu að væri
það satt hefði aldrei getað orðið
neinn einræðisherra né nein voða-
verk. Við landar vorum ein fárra
Evrópuþjóða sem hér um bil alveg
slapp við það geðklofaástand sem
uppgjörið eftir stríðið leiddi af sér.
En menn geta líka virt fyrir sér
margan aldurhniginn og vel metinn
landa sinn og spurt svipað og áður-
nefndur maður: „Skyldi hann hafa
lagst í gyðingaofsóknir þessi, hefði
hann verið Þýskari í stríðinu?"
Tvær frelsanir í lotu
Spumingin er ekki út í bláinn, þó
ekki væri nema vegna þeirra sagna,
sannra og ósannra, sem löngum
hafa verið á kreiki um íslendinga
sem dvöldust lengur eða skemur í
Þýskalandi nasista. Þegar mann-
kynsfrelsarar með stórfelldar hug-
sjónir taka til að embætta verður
gjarna lítið úr einstaklingunum.
Ekki er öllum hent að geðjast þeim
svo að menn ekki einhvem tíma
álpist með löppina niður í glufu sem
þeir síðar fá ekki losað sig úr, þótt
þeir þá kunni að óska þess heitt. Svo
ekki sé minnst á þegar mönnum
berast tvær frelsanir í lotu, eins og
Austur-Þjóðverjum. Þá hlýtur sam-
viskan að liðkast við æfinguna og
menn verða nú vitni að því að ekki
hefur leynilögreglu A-Þjóðverja
orðið mannskaps vant. Eiginmenn
gáfú skýrslu um eiginkonur og ung-
lingar um foreldra. Hverju var um
að kenna? Var það siðblinda, eigin-
hagsmunasýki eða vom menn
neyddir? Sjálfsagt allt þetta.
En hvemig skyldum við íslending-
ar hafa staðið okkur í siðferðilegu
tilliti, hefðum við fengið yfir okkur
herkonung og hugsjón? Sem betur
fer hefur lítið á það reynt, en einu
sinni þó. Það var þegar Íömndur
hundadagakóngur settist hér að
ríkjum. Þótt dæmið sé gamalt og
kannske lítilfjörlegt, kom þar á dag-
inn að nógir urðu til að ganga í
flokk með nýja kónginum og að
reyna að siga honum á menn, sem
þeir hugsuðu þegjandi þörfina.
Mætur sómamaður, Benedikt Grön-
dal eldri, gerðist amtmaður Jömnd-
ar og missti vitið af kvíða og hugar-
víli ári síðar. Örlög hans vom dæmi-
gerð örlög meðreiðarmanna pólit-
ískra ævintýrara hinna síðari tíma.
Falleg gamalmenni
Já, skrýtin er mannskepnan og
sjaldan koma fram skrýtnari hliðar
á henni en þegar þeir koma upp
hundadagakóngamir, „hæstráöend-
ur til sjós og lands". Þeir ríkja með
makt og miklu veldi um sinn og út-
hluta seim og völdum til viðhlæj-
enda, en sigla svo út á Faxaflóa ei-
lífðarinnar einn daginn og skilja
aðra eftir í súpunni. Marga þessara
manna höfum við séð frammi fyrir
rannsóknardómurum þar sem þeir
reyna sitt besta til að gera grein fyr-
ir óljósum hlutum úr fortíð sinni.
Þar rekst eitt á annars hom og eng-
inn veit hverju hann á að trúa.
Gjarna eru þetta falleg gamalmenni
sem þeir er kynnst hafa við þau geta
ekki með nokkru móti trúað mis-
jöfnu á. Gráir lokkamir og mjúkir
vangamir koma illa heim við þá
grimmdum þrútnu berserki sem
eitt sinn munduðu rýting eða skot-
vopn yfir vamarlausum smælingj-
um. Þannig átti sá broshýri ljúfling-
ur, Kurt Waldheim, að hafa staðið
að nauðungarflutningum á gyðing-
um. Shevardnadze, maður með
ásýnd líknarmálafulltrúa, var sagð-
ur hafa ofsótt saklaust fólk í hrönn-
um þegar hann var héraðsstjóri í
einu af Sovétlýðveldunum. Ef menn
hefðu ekki vitað betur hefði Honec-
ker vel getað verið dómprófastur í
Reykjavík.
Uppvakinn Eyjasels
Móri
En þannig halda hundadagakóng-
arnir áfram að valda meðreiðarliði
sínu óróa og angri löngu eftir að
þeir eru dauðir. Eða þá þeim sem
menn vilja láta sem verið hafi með-
reiðarmenn. Nú hefur slíkt mál
borið að höndum hér á íslandi. Það
er skelfing ótótlegt og flestum
finnst í hjarta sínu að átt hefði að
láta það liggja kyrrt, vegna þess hve
gamalt það er orðið. Fréttin minnir
á að sést hafi til Eyjasels- Móra uppi
á heiði, einhverrar afturgöng-
urytju, sem allur þróttur ætti að
vera úr fyrir löngu.
En fyrst ísraelsmenn vilja reka
harma sinna svona lengi, þá fær
varla neinn við því gert. Einhvem
tíma verða menn þó að láta liðið
heita liðið, einkum þar sem mjög er
tekið að saxast á kynslóð bæði fóm-
arlambanna og ofsóknarmanna
þeirra. Þetta er satt að segja orðið
að gamalmennastríði, sem heimur-
inn hefur nógu lengi verið áhorf-
andi að. Spyrja má hve gulnuð
málsskjölin þurfi að verða og radd-
imar ryðgaðar sem til vitnis em
kvaddar, svo þessu linni. Væri ósk-
andi að ísraelsmenn færu að dæmi
Rússa, sem virðast nú loks líta á
þessi bölvuðu styrjaldarár sem
liðna tíð og fjölyrða ekki um harma
sína meir. Þeir hafa snúið sér að líf-
vænlegri viöfangsefnum. Misstu
þeir þó 20 milljónir manna og var
vissulega ekki ætlað miklu betra
hlutskipti en gyðingum af ofsókn-
urunum. ísraelsmenn hafa nú sjálf-
ir gerst herkóngar í heilögu stríði
og margur er sá meðal þeirra sem
verka sinna vegna mundi sóma sér
bærilega í spjaldskrá Wiesentals. Til
þess er raun að vita. Mál mun til
komið að þeir sleppi takinu af
frakkalafi þess dauða og djöfuls er
þeir hanga í og sinni lífvænlegri
málum. Kannske á heimsbyggðin
allt undirþvíkomið.