Tíminn - 22.02.1992, Blaðsíða 12

12 Tíminn
Laugardagur 22. febrúar 1992
irstöðu og fær sjór, var róið inn á
leguna. Áður var aðgætt hvort allt
væri í lagi. Fyrst og fremst maður
í hverju rúmi, 2-3 utan undir
menn, tveir bandamenn, sá rösk-
ari með kollubandið, hinn með
hnútabandið. Sú aðferð að
stökkva úr skipinu niður í flæðið
þótti ekki í lagi og gat orðið ónýt,
nema stokkið væri út með aðsogi.
Ef bandamenn lentu í útsoginu
áttu þeir næstum víst að detta. í
besta tilfelli komust þeir upp, en
seint og fengu snuprur. Ef þetta
vildi til hjá unglingunum var það
ekki framaauki. Utanundirmenn
stukku út strax þegar skipið
kenndi grunns. Alltaf þóttust for-
menn vissir hvort skipin slæi
austur eða vestur og eftir því var
öll tilhögun, en þó kom fyrir að
skipinu sló öfugt. Það var óþægi-
kgt en þó hjálpaði það, að allir
vissu hvað þeir áttu að gera í slíku
tilfelli. Ekki var sama hvernig
róðramenn gerðu sitt verk. Fyrst
þurftu þeir að róa og róa vel, og
umfram allt að reka ekki árina í og
gera átakið með því alveg öfugt.
Þó var það skárra í land en úr
landi, því þá stýrði formaðurinn.
Það var áríðandi fyrir ræðarana að
vera fljótir að taka árina upp úr
keip þegar skipið kenndi lands og
leggja þær langs upp í skipið.
Allir skilja að mestur vandinn
hvílir á formanninum, fyrst að
velja Iagið í land og svo að stýra.
Ævinlega var kallað að róa f land á
þriðja (seinasta) sjónum. Það
þótti því mjög þægilegt fyrir for-
manninn ef fiskur var svo mikill
að seilað var, en með því að halda í
seilarnar gat hann stillt svo til að
við lendinguna yrði skipið mátu-
legt á landsjónum.
Þegar allt er komið í lag er róið
inn yfír rifin inn á leguna. Þar er
vanalega hættulegast að liggja. Ef
vel hefír fiskast er fískurinn seil-
aður út og seilarnar hnýttar í gott
og sterkt band, t.d. nýtt færi. For-
maðurinn heldur í færið við land-
róðurinn og getur dregið úr gangi
skipsins, ef hann heldur að það
verði of framarlega í sjónum. Ég
held að ævinlega hafi verið seilað
ef hálffermi var. Hefði það ekki
verið gert, hefði í flestum tilfell-
um tapast út megnið af aflanum,
því þegar skipinu sló hefði allur
aflinn farið í landhliðina og
hrokkið út um leið. Þegar skipið
kenndi grunns tók formaður stýr-
ið af og lagði í skutinn. Eftir að
skipinu hafði slegið, ef um fisk-
seilar var að ræða, fór hann út og
gekk lítið eitt frá skipinu og tog-
aði seilarnar þar upp. Til þess
þurfti dálitla aðgæslu eins og allt-
af þarf við hvaða verk sem er. Það
varð oft að gefa eftir á bandinu áð-
ur en sjórinn féll; dró hann í sig
seilarnar og hefði þá ekki verið
gefið eftir, hefði bandið slitnað og
fískurinn líklega tapast. Þegar
seilarnar eru landfestar er fiskur-
inn afseilaður og dreginn upp fyr-
ir flæðarmál eins og allur farmur
skipsins, möstur, segl, árar og
stýri. Á meðan þessu fer fram
standa utan undir menn utan
undir og bandamenn halda í bönd-
in. Þó kom það fyrir að hnúta-
bandsmaðurinn var tekinn frá
bandinu ef hans var meiri þörf við
annað. Þegar skipið var orðið tómt
og sjórinn hafði fært það ofar, var
því snúið og reist á kjölinn og sett
upp eins og ég hefi áður lýst. Öll
skipin sem eru í sömu vörinni eru
sett þannig upp, að þau eru hlið
við hlið, og að heita föst hvert við
annað og skorðuð með hlunnum.
Vanalega var allur farangur látinn
upp f skipin, þegar vertíðarlok
voru.
Um skiptingu aflans
Um skiptingu anans er það að
segja, að reynt var að hafa hvern
hlut svo jafnan, sem föng voru á.
Væru hlutirnir t.d. 17, valdi for-
maður 17 stærstu fiskana og lét þá
í 17 staði. Þessu hélt hann áfram,
þar til öllu var skipt. Ef einhver
hlutur sýndist rýrari en hinn, var
hann bættur upp. Mig minnir að
svo væri einn maður látinn snúa
baki að fiskinum og sagt við hann:
„Hver skal þar?“ Ég man þetta þó
ekki vel. Ekki minnist ég að það
kæmi fyrir að nokkur væri
óánægður með skiptin. Ekki man
ég hvort steinbít eða keilu var
skipt eða látinn vera happdráttur,
en það var siður í Vestmannaeyj-
um, jafnvel um ýsu, ufsa og smá-
Iúðu. Sá, sem fékk skötu, fékk
rassinn og lifrina í happdrætti.
Það kom fyrir við sandinn, að
dregnar voru smálúður. Sjálfsagt
hefir verið reynt að láta alla fá lít-
inn smekk af þeim. Á Holtshrauni
kom fyrir að dregnar voru flakandi
lúður. Það þótti góður fengur,
ekki síst fyrir þann sem dró, því
hann fékk í happdrátt allan hrygg-
inn (ruður) og ég held hausinn,
sporðinn og magann, sem þótti
herramanns matur — upp úr
súru. Þetta var þegar lúðan var
flökuð. Allri lúðu var skipt svo að
allir fengu eitthvað. Það kom líka
fyrir að stærstu löngurnar voru
bútaðar, því þær gátu jafngilt
tveimur til þremur öðrum fiskum,
og ekki var ætlast til að það sem
fískaðist á Holtshrauni væri haft
til innleggs f kaupstaðinn heldur
til heimilisins.
Heimflutningurinn
Auðvitað komu vöktunarstrákar
vanalega í tæka tíð með hestana.
Og þegar til heimferðar var búið
voru virkin lögð á hestana. Ef fisk-
ur var lítill, var hann reiddur und-
ir sér sem kallað var, seilaður upp
og látinn á hestinn, og svo settist
maðurinn þar ofan á. Væri fiskur-
inn mikill, var hann látinn á hest-
inn en maðurinn gekk með. Ýms-
ir, sem langt áttu heim, skildu fisk
sinn eftir og var hann þá sóttur
daginn eftir. Það urðu engin mis-
tök á því, því aliar seilarnálarnar
voru brennimerktar eigandanum.
Mikil var gleðin þegar sjómenn-
irnir komu heim gangandi, því þá
höfðu þeir fiskað vel. En mest var
þó gleðin yfir því, að þeir komu
lifandi heim. (1927)
Vopnasala til Arabalanda fyr-
ir millj arða punda á döfinni
Kann aó verða eitt helsta tromp Johns Major í kosningabaráttunni
Gerður hefur verið vamasamvinnusamningur milli Kúvæt og Bretlands, og
vona þeir síðamefndu að sáttmálinn opni leiðina fyrir sölu vopnabúnaðar er
nemi milljörðum.
Vamarmálaráðherra Breta, Tom King, og Sheik Ali al-Sabah, vamarmálaráð-
herra Kúvæta, undirrituðu samninginn. Þótt ekki væm kaup Kúvæta á vopn-
um staðfest við undirritun, mun samningurinn geta orðið smáútgáfa af ,Á1
Yamamah" vopnasölusamningum svonefnda, sem Bretar gerðu á sínum tíma
við Saudi-Arabíu og var stærsti vopnasölusamningur er sögur fara af. Þar var
samið um sölu vopna fyrir 50 mUljarða punda á 25 áram.
Samningurinn við Kúvæta hefur verið
viðkvæmnismál og hafa talsmenn
breska vamarmálaráðuneytisins fátt
látið eftir sér hafa um inntak hans.
Hann mun þó kveða á um stuðning
Breta við vamir Kúvæt og sölu þeirra á
vopnum til landsins. Þá mun í undir-
búningi sala á verulegu magni vopna til
Arabísku fúrstadæmanna.
Samningurinn ber annars að skoðast
sem efndir á loforði Kúvæta um að end-
urgjalda Bretum stuðning í stríðinu
gegn írökum. Áþekkur samningur er í
undirbúningi við Bandaríkin, og hefur
það verið nokkuð álitamál hvaða bún-
aður verði keyptur af hvorum. Kúvæt-
ar eru þegar byrjaðir að kaupa banda-
rískar F-18 orrustuvélar og brynvarða
bíla, en mikið verður eftir sem áður
keypt af Bretum. Þar á meðal mundu
verða British Aerospace Hawk flugvélar
búnar Rolls Royce hreyflum, Challeng-
er 2 skriðdrekar frá Vickers og Vosper
Thomeycroft tundurduflaslæðarar og
tundurspillar. Þá er gert ráð fyrir stór-
um byggingarsamningum við bresk
byggingafyrirtæki. Bresk fyrirtæki hafa
verið að störfúm í Kúvæt við að fjar-
lægja jarðsprengjur og ósprungnar
sprengjur eftir stríðið við írak.
Þrengingar hergagnaiðnaðar
King, vamarmálaráðherra Breta, var á
fferð um svæðið við Persaflóa fyrir
skömmu, og er hann eftir heimkomuna
heimsótti Vickers-verksmiðjurnar,
greindi hann frá að mikill áhugi væri í
löndunum þar á skriðdrekum verk-
smiðjanna.
Samningurinn mun að Iíkindum
koma stjórn íhaldsflokksins breska að
gagni í kosningabaráttunni. Flokkur-
inn mun geta bent á hann sem stuðn-
ing við hergagnaiðnaðinn, sem átt hef-
ur í erfiðleikum vegna niðurskurðar að
undanförnu. Tugþúsundir manna hafa
misst atvinnu sína hjá breskum iðnfyr-
irtækjum er tengjast vopnaframleiðslu,
meðan þau hafa verið að aðlaga sig lok-
um kalda stríðsins. Mörg fyrirtæki hafa
borið sig illa og kvartað yfir að stofnun
sú, er umsjón hefur með sölu breskra
hergagna, standi ekki í stykkinu.
Þrír stórsamningar taka gildi
En stjómin er nú um það bil að ganga
frá þremur stórum samningum um
vopnasölu til Mið-Austurlanda, sem
ráðgerðir voru þegar fyrir Persaflóa-
stríðið. Einn er samningur um sölu
GEC-rafeindabúnaðar til vamarmála,
annar um Vickers-skriðdreka og sá
þriðji varðar sölu á Black Hawk þyrlum,
sem Westland framleiðir með ieyfi frá
Sikorsky.
Mestu mun þó muna að nú verður tek-
ið að framleiða upp í síðari hluta ,A1
Yamamah“-samningsins, sem fyrr er á
minnst. Þar er um að ræða viðskipti
fyrir 25 milljarða punda næstu 20 árin.
Sagt er að John Major leggi mikla
áherslu á að koma framkvæmd samn-
ingsins í gang, en það byggist á beinu
samkomulagi milli ríkisstjórna Bret-
lands og Fahds, konungs Saudi-Arabíu.
Líklegt þykir að samkomulag náist í
aprfl. Hér ræðir m.a. um sölu 50 Tom-
ado GR 1 könnunarflugvéla, 60 Hawk
100 og 200 orrustuþota, ásamt bygg-
ingu risaflugvallar fyrir 8 milljarða
punda.
í dag, laugardag, verða opnaðar þijár
sýningar á Kjarvalsstöðum í Reykja-
vík. Um er að ræða sýningu á verk-
um eftir Jóhönnu Kristínu Yngva-
dóttur myndlistarmann, sýningu
franska listamannsins Claudes Ru-
tault, og á ljóðum Matthíasar Jo-
hannessen. Fyrri tvær sýningamar
opna kl. 16:00, en ljóðasýningin kl.
17:00.
Jóhanna
Sýningin á verkum Jóhönnu Kristín-
ar Yngvadóttur er yfirlitssýning og
samanstendur af u.þ.b. 50 olíumál-
verkum, sem máluð eru á tímabilinu
1979-1991. Jóhanna lést í Reykjavík í
mars í fyrra, aðeins 37 ára gömul, en
átti þá þegar að baki glæsilegan feril
helgaðan málaralistinni. Hún stund-
aði nám við Myndlista- og handíða-
skólann í Reykjavík og lauk þaðan
prófi úr grafíkdeild, en stundaði síðan
framhaldsnám í Hollandi. í upplýsing-
um, sem fengust frá Kjarvalsstöðum,
segir að ólíkt jafnöldrum sínum, sem
aðhylltust hugmyndafræðilega list,
hafi Jóhanna leitað á mið tilfinninga
og sá tjáningarmáti, sem henni lét
best, var fígúratívur expressionismi. í
íslenskri listasögu skipar Jóhanna
veglegan sess sem fulltrúi þessarar
Unnið að uppsetningu á Ijóöum Matthís