Tíminn - 14.05.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Fimmtudagur 14. maí 1992
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYHPIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Timinn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavik Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,-, verð í lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Léleg einkasala er skást
Umsvifamikið byggingafVrirtæki hyggst nú færa út
kvíarnar og fara að stunda brennivínssölu sem auka-
getu. Þó ekki með þeim hætti, sem bruggarar og
leynivínsalar hafa stundað til þessa. Álftárós hf. hef-
ur sótt um það til fjármálaráðuneytisins að fá að
reisa og reka áfengisútsölur fyrir opnum tjöldum í
tveimur sveitarfélögum.
ÁTVR hefur samkvæmt lögum einkaleyfi á rekstri
áfengisverslana, og þarf því lagabreytingar til að
byggingaverktakinn geti snúið sér að áfengissölu.
Forstjóri fyrirtækisins segir í viðtali við Morgun-
blaðið að umsóknin um áfengissöluna væri í anda
nýrrar stefnu, sem byggðist á að rekstur áfengisút-
sölu yrði í höndum einstaklinga og fyrirtækja. Þar
með fylgir að þjónusta við neytendur mundi lagast,
miðað við núverandi ástand.
Opinberlega hefur ekki farið mikið fyrir anda
þeirrar stefnu að einstaklingar eigi að taka að sér út-
sölu á áfengi og auka þjónustuna við neytendur og
auðvelda þeim að útvega sér alkóhól á sem fyrir-
hafnarminnstan hátt. Þó má vera að þeir, sem móta
slíka stefnu og ráða ríkjum í fjármálaráðuneyti og
dómsmálaráðuneyti, hafí látið þau boð út ganga
meðal verktakafyrirtækja að brennivínssalan verði
leyst úr ánauð ríkisins og gefin frjáls, svo að fleiri
geti grætt en ríkið og að þorstlátum verði auðveldað
að nálgast dropann.
En það er ekki víst að allir líti svo á að lítt heft
áfengissala einstaklinga verði ríkissjóði eða þjóðfé-
laginu í heild til blessunar.
Fjármálaráðherra hefur kynnt frumvarp um að
tóbakseinkasala ríkisins verði afnumin og einstak-
lingum fengin hún í hendur.
I frumvarpsdrögunum og fylgiskjölum er tekið
fram að einstaklingar geti allt eins selt tóbak og að
það sé í rauninni óhæfa að ríkið skuli vera að selja
eitur og stuðla þannig að vondu heilsufari og mjög
aukinni sjúkdómatíðni.
Fjármálaráðherra vill sem sagt að einkaaðilar
standi í innflutningi og dreifingu á eitri, enda sé sú
verslun miklu betur komin í höndum einstaklinga
en ríkisins, og vill þvo hendur sínar af allri tóbaks-
sölu af siðferðilegum ástæðum.
Væntanlega munu einstaklingar ætla að veita
tóbaksnotendum betri þjónustu en ríkið gerir núna,
rétt eins og verktakar ætla að bæta þjónustuna við
misjafnlega þurfandi drykkjumenn.
Fleiri áfengisútsölur. Betri tóbaksdreifing með
tilheyrandi hvatningum um dásemdir eiturnotkun-
ar er það sem kallað er bætt þjónusta. Væntanlega
ætla þeir, sem hana veita, að fá eitthvað fyrir sinn
snúð. Til þess hljóta refirnir að vera skornir.
Einkavæðing áfengis- og tóbakssölu gengur í
berhögg við þá stefnu, sem víðast hvar er að ryðja
sér til rúms í siðmenningarlöndum, að takmarka
sölu á eiturefnunum og draga sem mest úr „þjón-
ustunni“ við neytendur.
Einkasala ríkisins á áfengi og tóbaki á hægara
með að beita fyrirbyggjandi aðgerðum gegn neyslu
skaðlegra efna en einkaaðilar, sem hyggjast veita
„þjónustu" og græða.
Frelsið til að pretta
Jafnt og þétt berast fréttir af
fólki sem hlunnfer náungann
með svikum og prettum. Einatt
eru það hin fjölskrúðugustu
pappírsviðskipi með uppáskrift-
um og stimplum og ferðalögum
milli peningastofnana og víxlara
sem eru verkfæri svindlaranna.
F'alsaðir og verðlausir pappírar í
tonnatali eru í gangi manna á
meðal eða sem tryggingar og
guð má vita hvað fyrir greiðslum
eða lánum á fy’rirtækjum,
fasteignum, lausum aurum
og yfirleitt öllu því sem telj-
ast má til þeirra verðmæta
sem mölur og ryð fá grandað.
Lögmannafélagið er komið í
hnút vegna misgjörða félags-
manna sinna. Þar var eitt sinn til
sjóður sem bætti viðskiptavin-
um lögfræðinga þann skaða, sem
þjófóttir lögmenn urðu valdir
að. Nú er sjóðurinn kominn í
þrot vegna þess hve einstakir fé-
lagsmenn Lögmannafélagsins
hafa oftekið sig á að stela fjár-
munum viðskiptavina sinna.
Stjórn félagsins talar í fúlustu
alvöru um að hún verði að fá
heimildir til að gera skyndikann-
anir á fjárreiðum starfandi lög-
fræðinga til að komast að því
hvort þeim er treystandi til að
fara með fjármuni viðskiptavina
sinna. Svona rannsóknarher-
ferðir eiga þó ekki endilega að
tryggja viðskiptavinina, heldur
Lögmannafélagið og sjóði þess.
Þegar svona er ástatt meðal
hinna lögvísu skyldi enginn
furða sig á þótt víðar sé pottur
brotinn meðal braskaralýðs og
hvítflibbakrimma.
Fínir pappírar
Allt viðskiptakerfið er vaðandi í
pappírum og veðsetningum af
ótrúlegri fjölbreytni. Þegar veð
þrýtur, bíldrusla komin með 10.
veðrétt og íbúðarhola 20. og bát-
ur eða söluturn með 30. veðrétt
og þar yfir er farið að fá uppá-
skriftir ættingja og kunningja á
plöggin.
Það þykja bönkum og lána-
stofnunum fínir pappírar og ýta
undir plaggaframleiðsluna með
því að lána peninga út á svona
nokkuð.
Margt af þessu dóti fer aldrei í
banka heldur gengur manna og
fyrirtækja á meðal og endar svo í
haugum fógeta og rannsóknar-
lögreglu og margir verða fátæk-
ir.
Aldrei finnast eignir í búunum
þegar skiptaráðendur og bú-
stjórar fara að lýsa kröfum og
margur verður enn fátækari.
Neðanjarðarkerfi
ofanjarðar
Eitt hið undarlegasta við þetta
viðskiptakerfi, sem ekki er einu
sinni neðanjarðar og reynir ekki
að dyljast, eins og hver mafíósi
með einhverja sjálfsvirðingu
gerir að nafninu til, er að það er
enginn aðili í þjóðfélaginu
ábyrgur fyrir að svikararnir haldi
ekki áfram iðju sinni þótt þeir
séu marguppvísir að sviksemi.
Náungi sem rúllar fimm hús-
gagnaverslunum á enn færri ár-
um er enn að kaupa og selja hús-
gögn og sér enginn af viðskipta-
vinum hans peninga, hvorki
kaupendur né seljendur. Hans
afsökun er að hann láni og hafi
ekkert nema verölausa pappíra í
höndunum.
Fasteigna- og bílasali stóð ekki
skil á peningum til sinna við-
skiptamanna og var gerður
gjaldþrota í fyrra. Hann stundar
enn víðtæka fasteignasölu, tekur
við skuldabréfum og gefur út af-
söl, og enginn fær neitt hvorki
fasteignir né peninga eða
skuldabréfin sín í hendur.
Svona mál koma upp daglega
og gleymast næsta dag því þá
berast fréttir af enn nýjum fjár-
svikamálum. Þessi sem hér var
minnst lauslega á bar reyndar
upp á sama daginn og voru
gleymd að kvöldi, nema af þeim
hlunnförnu.
Engin takmörk
Eitt hið óútskýranlegasta við
öll þessi umsvif er að það er eins
og ekkert vald sé í landinu til að
stööva starfsemi þeirra aðila sem
eru margstaðnir að fjársvikum
og enginn aðili sem gefur upp-
lýsingar um hverjum er að
treysta, eða réttara sagt, hverj-
um á ekki að treysta.
Sami hrappurinn stofnar hvert
fyrirtækið af öðru sem hafa það
að aðalmarkmiði að hafa fé af
fólki. Þetta eru verslunar- og
víxlarafyrirtæki og hvað sem
nafni má gefa á viðskiptasviðinu
og eru engin takmörk fyrir hve
lengi er hægt að halda áfram að
falsa, ljúga, svíkja og svindla.
Fólk hefur verslunarleyfi og
stundar bankaviðskipti og kaup-
ir og selur allt milli him-
ins og jarðar, notað og
nýtt, þótt það sé marg-
faldir nafna- og skjala-
falsarar með kærur og
óafplánaða dóma yfir
höfði sér.
Værukærir og auðtrúa borgarar
eru ávallt jafnberskjaldaðir b/r\x
þessum fulltrúum viðskiptalífs-
ins.
Heimatilbúnir pen-
ingar
Linnulaus lánaviðskipti, inn-
borganir og meira og minna
skrautlegar og illskiljanlegar
skuldaviðurkenningar eru for-
senda flestra svikamálanna. Pen-
ingastofnanir eru að drukkna í
pappírsflóði skuldabréfa og af-
borgana og trygginga fýrir
greiðslum, sem ekkert minnkar
þrátt fyrir tölvuvæðingu.
Hægt er að kaupa bíl, veitinga-
hús, hnattferð, Reykjavíkurbók,
hús á Spáni eða gamla og útja-
skaða mublu út á það eitt að
skrifa nafnið sitt á skuldaviður-
kenningu. Stundum nafn ömmu
eða einhvers fjarskyldari.
Svona skuldabréf geta verið
sumum gullnáma, öðrum leið til
fjárhagslegrar glötunar.
Öll þessi útgáfa með undir-
skriftum og stimplum er fýrir
löngu komin úr öllum böndum
og það gerir fjárglæframönnum
auðvelt að pretta og svindla og
allt samfélagið er varnarlaust
gagnvart viðskiptaháttunum.
Enginn ber ábyrgð, fram-
kvæmda- og dómsvaldið er
klumsa eins og Lögmannafélag-
ið. Peningastofnanir ýta undir
með því aða velta bréfadótinu
gegnum sig og allir aðrir heimta
frelsi í viðskiptum, og heyrir
skudlabréfaútgáfa manna á milli
og allt möndlið sem því fylgir,
undir frjálsa verslun. OÓ