Tíminn - 11.06.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Fimmtudagur 11. júní 1992
Tímínn
MÁLSVARI FRJÁLSLYHDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tfminn hf.
Framkvæmdastjórí: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoöarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóran Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gfslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavfk Sími: 686300.
Auglýslngasfml: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verö I lausasölu kr. 110,-
Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Samgöngur og samruni
Því er gjarnan haldið fram, þegar vandi steðj-
ar að í atvinnulífinu, að sameining fyrirtækja
leysi vandann. Einnig er uppi sterkur þrýst-
ingur frá stjórnvöldum um sameiningu sveit-
arfélaga í stærri heildir. Nýr þáttur í þessari
þróun eru viðræður um stofnun tilraunasveit-
arfélaga, sem njóti tekjustofna til þess að sjá
um ákveðin verkefni umfram önnur sveitarfé-
lög.
I allri þessari umræðu þarf að vera ljóst að
hér er um ákveðna þróun að ræða. Sameining
fyrirtækja eða sveitarfélaga getur ekki verið
efnahagsaðgerð sem skilar skjótum árangri.
Líklega verður þróunin áfram sú að fyrirtæki
stækka, til dæmis í sjávarútvegi. Það fer þó eft-
ir eðli starfseminnar hvort stór fyrirtæki
ganga betur en smá. Til dæmis hafa lítil og
meðalstór fyrirtæki gengið vel í úrvinnslu í
sjávarútvegi. Hitt er þó víst að útgerð togara
og baráttan um fiskveiðiheimildir kallar á
stærri heildir.
Hins vegar gleymist oft í þessari umræðu af-
ar mikilvægur þáttur varðandi öll sameining-
armál, en það eru samgöngumálin. Þess sjást
ekki merki í öllu því sameiningartali, sem nú á
sér stað og er ýtt undir af hálfu stjórnvalda, að
því fylgi átak í samgöngumálum, ef jarðgöng á
Vestfjörðum eru undan skilin. Það er dregið
verulega úr almennri vegagerð á þessu ári, en
margir mjög slæmir vegarkaflar slíta sundur
það vegakerfi sem stenst nútímakröfur. Stærri
atvinnusvæði verða ekki til án góðra og
greiðra samgangna og því að góð og vel skipu-
lögð vetrarþjónusta sé á vegum. Við höfum
tækin í höndunum til að leysa slíka þjónustu
vel af hendi. Vegagerð ríkisins er góð og traust
stofnun, sem á auðvelt með að skipuleggja
bætta þjónustu, sé fjármagn fyrir hendi.
Mild vetrarveðrátta síðustu ára má ekki villa
um fyrir okkur íslendingum. Þeir vetur geta
komið að samgöngur geti orðið mjög erfiðar,
nema að kosta miklu til.
Allt þetta verður að hafa í huga þegar rætt er
um stærri atvinnusvæði, sameiningu fyrir-
tækja og sameiningu sveitarfélaga. Uppbygg-
ing samgöngumála, sem tekur mið af því að
greiða fyrir slíku, er nauðsynleg ef slíkar
breytingar eiga að gerast í sátt við fólkið í hin-
um dreifðu byggðum.
Þung áhersla skal lögð á það að öll þessi sam-
einingarmál verða að vera með langtímamark-
mið í huga, en eru ekki skyndiaðgerð í bráðum
efnahagsvanda.
Lygamaskínur
„Lygin er lygi þótt hún sé ljós-
mynduð“, er frægt innlegg í ís-
lenska stjórnmálabaráttu og er
orðið langlífara en mörg snilli-
yrðin, sem leiftra í Alþingistíð-
indum og öðrum sögubókum.
Tilfellið er að mörg lygin er
ljósmynduð til að gera hana trú-
verðuga og getur jafnvel verið
enn betra að ljúga með mynd-
um en orðum einum saman.
Þegar eitthvað óvenjulegt ber
fyrir á nethimnunni er gjaman
sagt að menn trúi ekki eigin
augum og getur það allt eins
verið varlegra heldur en að
treysta öllu því sem maður sér,
eða heldur sig sjá.
Deilur og málaferli hafa staðið
á milli Grænfriðunga og Magn-
úsar Guðmundssonar, sem nú
er kallaður kvikmynda-
gerðarmaður, um hvort frá-
sögn á myndbandi sé sönn
eða login. Undirréttur í
Ósló komst að því að frá-
sögnin er bæði sönn og log-
in eða hvomgt og jafnvel
kannski sviðsett. Þessum loðna
úrskurði hefur nú verið áfrýjað
til hæstaréttar í Noregi og fróð-
legt verður að fylgjast með
hvort dómarar þar trúa sínum
eigin augum þegar þeir fara að
grína í bíóið um seladráp á
norðurslóðum.
Á steypinum
Mörgum hefúr þótt frásögn
Þórbergs Þórðarssonar af því
þegar hann varð óléttur austur í
Suðursveit fremur ótrúleg.
Sjálfur reyndi hann ekki að telja
fólkinu í sveitinni trú um hið
sanna ástand sitt. Strákur
treysti því ekki að sér yrði trúað.
Aftur á móti kokgleypti öll
heimspressan, með sjónvörpin í
broddi fylkingar, því að ungur
karlmaður á Filippseyjum væri
kasóléttur. Undrið var sýnt á
sjónvarpsskjám um allan heim
þar sem sveinstaulinn lá með
þunga sinn út í loftið og fóm
greiðendur afnotagjalda á ís-
landi ekki varhluta af innfjálg-
um útskýringum fréttafólks af
ólétta stráknum á Filippseyjum.
Lá viðundrið á dívangarmi og
strauk útstandandi ístm sína,
sem falin var undir klæðum.
Þessir tilburðir hefðu þótt
kauðskir og klaufalegir í sirkusi,
en heimsfréttastjórar góndu á
eins og naut á nývirki og létu
undirsáta sína þylja hallærisleg-
ar skýringar á þunga stráksins,
og mátti jafhvel skilja að hann
hafi bamað sjálfan sig, þar sem
hann væri svo vel af guði gerður
að hafa kynfæri bæði karls og
konu.
Vlðundrin
Svo gaf rétt skapaður Filipps-
eyingur gáfnaljósum vestræns
upplýsingastreymis langt nef,
kippti koddanum undan skyrt-
unni og er horfinn.
Læknar skoðuðu þungann í
sónartækjum og trúðu sínum
augum, og þeir skoðuðu þvag-
sýni úr barnshafandi konu og
héldu það vera úr karlinum og
gáfu dellunni grænt ljós.
Svo er tækni nútímans og
dugnaði fréttamanna fyrir að
þakka að frásagnir af barnshaf-
andi karlmanni á Filippseyjum
fór ekki framhjá neinum, sem á
annað borð fylgjast með frétt-
unum.
Eftir stendur spurningin,
hverjir em meiri viðundur,
strákurinn sem laug því að
hann hafi bamað sjálfan sig eða
læknar og fréttastofur sem stað-
festu fyrirbærið og komu því á
framfæri við gjörvalla heims-
byggðina.
Dularfullir
læknisdómar
En þetta er ekki í fyrsta sinn
sem óprúttnir Filippseyingar
hafa Vesturlandabúa að fíflum
með hjálp fjölmiðla.
Fyrir nokkmm árum óðu
töfralæknar á Filippseyjum með
bemm höndunum inn í kviðar-
hol sjúklinga og rifu úr þeim
alls kyns meinsemdir, stmku
svo yfir með blóðugum lúkun-
um og vom allir vefir heilir eftir
og sá hvorki skurð né ör á húð-
inni.
Upphaflega bámst fregnir af
þessum læknisdómum í frétta-
tímum og sýndu myndir að rétt
var með farið. Síðar vom gerðir
heilu fréttaþættirnir um þessa
yfirskilvitlegu uppskurði og
vom hundakúnstimar kvik-
myndaðar í bak og fyrir og hvert
vitnið af öðm var leitt fyrir
myndavélamar og látið vitna
um hvílík heilsubót það væri að
láta Filippseyinga vaða með
krumlumar upp undir olnboga
inn í kvið sér, eða stinga fingr-
um inn í heilabú og útlimi og
draga út æxli og ónýt líffæri.
Kjúklingablóð, lifur og fóöm
og fleira af slíku tagi var það
sem myndað var í höndum
töfralæknanna og fféttamenn
og dagskrárgerðarfólk bar aldrei
brigður á trúverðugheit frá-
sagnanna í máli og aðallega
myndum.
Dýrkeypt grín
Efnt var til sérstakra ferða frá
íslandi til heimalands kírúrg-
anna sem ekki notuðu nein
verkfæri, enga deyfingu, engin
sóttvarnarefni og höfðu ná-
kvæmlega enga þekk-
ingu á sjúkdómum, en
þeim mun meiri á trú-
girni og aulahætti fóm-
arlamba sinna.
Það var fínn bisniss að
ferðast með sjúklinga um hálf-
an hnöttinn og til baka aftur.
Þeim var seld gisting og viður-
gjömingur eins og gerist og
gengur þegar ferðalangar eiga í
hlut og svo fengu stofnanir
galdrakarlanna og þeir sjálfir
nokkuð fyrir sinn snúð, og var
allt þetta mjög atvinnuskapandi
þann tíma sem dýrkeypt grínið
stóð yfir.
Tryggingastofnun ríkisins tók
ekki þátt í kostnaði við lækning-
amar á Filippseyjum og þótti
mörgum það nánasarlegt á sín-
um tíma.
Tími undra og kraftaverka á
Filippseyjum er ekki liðinn enn.
Þau hafa það fram yfir aðra töfra
að vera kvikmynduð og í því
liggur fréttagildi þeirra. Og svo
auðvitað því að þegar einhver
vill trúa, þá er auðveldast af öllu
að sýna honum myndir af lyg-
inni.
Uppskurðir með bemm hönd-
um, sem engin ör skilja eftir sig,
og kasóléttur karlmaður, sem
enginn þarf að líta nánar á, em
ef til vill ekkert ótrúlegri fyrir-
bæri en mörg önnur, sem alltaf
er verið að telja manni trú um
að séu staðfestar og sannaðar
staðreyndir.
Séra Ámi sagði að Snæfelling-
ar væm snillingar í að ljúga
með þögninni. Snilld tækni-
væðingar upplýsingadreifingar
er að ljúga með myndum.
Og öll viljum við vera og erum
auðtrúa. OÓ