Tíminn - 11.06.1992, Qupperneq 5

Fimmtudagur 11. júní 1992
Tíminn 5
Finnur Ingólfsson:
Nú skiptir máli hverj ir
stj óma
Rfldsstjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks er rfldsstjóm
stöðnunar og afturhalds. Hún hefur með aðgerðum sínum sagt
atvinnulíflnu og fólkinu í landinu stríð á hendur. Hún hefur sagt
upp þeirri þjóðarsátt sem verið hefur um velferðarkerfið. Rflds-
stjómin hefur lamað baráttuþrek launþegasamtakanna með at-
vinnuleysisgrýlunni.
Skattaálögumar rétt-
lættar með
erfiðleikum
Ríkisstjórnin hefur með þessari
bábilju orðið ágengt með að draga
kjarkinn úr þjóðinni og telja fólki
trú um að aldrei fyrr hafi þjóðin
þurft að standa frammi fyrir öðrum
eins erfiðleikum. Öll þau óheilla-
verk, sem ríkisstjórnin er og hefur
verið að vinna að, eru réttlætt með
þessum erfiðleikum. 1000 milljón
króna lyfjaskattur á sjúklinga er
réttlættur með erfiðleikatalinu.
700 milljón króna skattur á þá,
sem þurfa að sækja læknisþjónustu
sérfræðinga, er réttlættur með
þessum erfiðleikum. 370 milljón
króna skattur á þá, sem þurfa að
sækja þjónustu heilsugæslulækna,
er réttlættur með þessum erfið-
leikum. 500 milljón króna fram-
færslustyrkur sveitarfélaganna
með ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
er réttlættur með þessum erfið-
leikum. 260 milljón króna skattur
á elli- og örorkulífeyrisþega er rétt-
lættur með þessum erfiðleikum.
En hverjir eru nú þessir stórkost-
legu erfiðleikar, sem ríkisstjómin
hefur talið þjóðinni trú um að við
sé að fást? Erfiðleikarnir hafa fyrst
og fremst verið heimatilbúnir og
búnir til af ríkisstjórninni sjálfri.
Það, sem nú er hins vegar að ger-
ast, er að því er spáð að þorskafla
verði að draga verulega saman, ef
koma á í veg fyrir að stofninn
hrynji. Þegar slíkar upplýsingar
berast, þá er það fyrsta, sem forsæt-
isráðherranum dettur í hug, að
lækka þurfi launin og tekur undir
með svartsýnisröddum í þjóðfélag-
inu og byrjar að barma sér. Engar
hugmyndir koma frá forsætisráð-
herra um það hvemig þjóðin geti
með samstilltu átaki unnið sig út
úr vandanum með aukinni verð-
mætasköpun, með því að nýta þau
tækifæri sem alls staðar bíða. For-
sætisráðherrann býður bara upp á
fortíðarvandann, bölmóð, kreppu
og samdráttartal. Forsætisráð-
herra, sem þannig talar, fær þjóð-
ina aldrei með sér til átaka. Hann
byggir ekki upp kjark hjá þjóðinni
og trú á sjálfa sig með slíkum mál-
flutningi, heldur hið gagnstæða.
Skyldi það nú vera svo að þjóðin
hafi aldrei fyrr staðið frammi fyrir
öðru eins og ætli nokkur ríkis-
stjórn fyrr eða síðar hafi þurft að
takast á við aðra eins erfiðleika?
Ólíku saman aö jafna
Ekki þarf að fara lengra aftur en til
ársins 1983 til að finna aðstæður í
þjóðfélaginu sem em sambærileg-
ar og þær, sem nú er spáð að þjóð-
in standi von bráðar frammi fyrir.
Um mitt ár 1983 tók við stjórnar-
taumunum ríkisstjóm undir for-
ystu Framsóknarflokksins. Þá var
verðbólga 140%, en nú er hún 2%.
Það er ekki ríkisstjórn Davíðs
Oddssonar, sem hefur komið verð-
bólgunni niður í 2% og skapað
þannig lífvænleg skilyrði í þjóðfé-
laginu. Það var fyrir samstarf fyrri
ríkisstjórnar og aðila vinnumark-
aðarins að þau skilyrði vom sköp-
uð. Það var á þeirri braut sem aðil-
ar vinnumarkaðarins kusu að
vinna áfram, en áttu í miklum erf-
iðleikum með að fá ríkisstjórnina
til samstarfs um slíka hluti.
Um mitt ár 1983 blasti við fjölda-
atvinnuleysi og stöðvun margra
fyrirtækja. Þá var gripið til rót-
tækra almennra aðgerða í efna-
hags- og atvinnumálum til að
t'TSÉÍa atvinnu og treysta rekstrar-
gmndvöll fyrirtækjanna. En nú er
fjöldaatvinnuleysi staðreynd,
meira atvinnuleysi hefur mælst nú
að undanförnu en nokkm sinni
fyrr frá því er mælingar atvinnu-
leysis hófust. Gmndvallaratvinnu-
greinar þjóðfélagsins eru reknar
með bullandi tapi og ríkisstjórnin
segir: Okkur kemur þetta ekki við.
Aðstæður nú og þá
Árið 1983 var þorskveiðin í kring-
um 290 þúsund tonn. Þorskaflinn
á árinu 1992 mun verða á bilinu
280- 300 þúsund tonn, en nú koma
hins vegar fram mjög alvarlegar
ábendingar frá Alþjóðahafrann-
sóknaráðinu, að ekki megi veiða
meira en 150 þúsund tonn af
þorski á næsta fiskveiðiári. Það er
auðvitað mikið áfall og það skiptir
auðvitað höfuðmáli hvemig ríkis-
stjómin þá bregst við. En sem bet-
ur fer er útlit fyrir að á næsta ári
geti orðið um metloðnuveiði að
ræða, en árið 1983 var engin loðna
veidd, ekki eitt tonn. Þá var sáralít-
il rækjuveiði og hefur rækjuveiðin
síðan þá margfaldast.
Árið 1983 var afurðaverð á erlend-
um mörkuðum mjög lágt. í dag
búum við við hátt afurðaverð í
dollurum. Árið 1983 hafði ríkis-
stjórnin í enga sjóði að hlaupa, eins
og ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
hefur nú, því ríkisstjóm Stein-
gríms Hermannssonar, sem fór frá
völdum um mitt ár 1991, hafði
byggt upp innstæður í Verðjöfnun-
arsjóði sjávarútvegsins sem námu
þrem milljörðum króna. Nú er rík-
isstjórn Davíðs Oddssonar að
greiða út þessar innstæður til fyrir-
tækjanna sem þær áttu.
Þannig mætti lengi halda þessum
samanburði áfram. En það er ekki
samanburðurinn sem máli skiptir,
heldur það hvernig ríkisstjórnir
með mismunandi stjórnarstefnu
bregðast við utanaðkomandi erfið-
leikum og hvernig rfkisstjórnir
takast á við þá.
Skattur, skattur,
skattur
Árið 1983 lagði ríkisstjórn Stein-
gríms Hermannssonar höfuð-
áherslu á að tryggja að útflutnings-
framleiðslan í landinu stöðvast
ekki. Gripið var til almennra að-
gerða í efnahagsmálum, sem
tryggðu rekstrargrundvöll at-
vinnulífsins. Tekjur voru auknar
og dregið úr kostnaði. Ríkisstjórn
Davíðs Oddssonar fer hins vegar
allt öðruvísi að. Hún grípur til sér-
tækra aðgerða með því að leggja
lyfjaskatt á sjúklinga, skatt á náms-
menn, skatt á elli- og örorkulífeyr-
isþega, skatt á sjómenn, lækka
Iaun kennara og skattleggja at-
vinnulífið. Þannig hefur ríkis-
stjórninni tekist að magna þá erfið-
leika sem við blasa, og haldi hún
áfram á sömu braut, munu erfið-
leikamir enn magnast með minnk-
andi þorskafla, eins og nú er lagt
til. Með aðgerðum sínum hefur
ríkisstjómin aukið á kreppuna með
harkalegum niðurskurði á ýmsum
sviðum opinberra útgjalda, sem
hefur leitt til samdráttar í þjóðfé-
laginu og atvinnuleysis.
Það skiptir máli
hverjir stjórna
Ríkisstjóm Davíðs Oddssonar
hafði á vordögum 1991 frumkvæði
að því að hækka vextina í landinu,
þannig að bankarnir fylgdu á eftir
og um tíma var atvinnulífið að
greiða allt upp í 18% raunvexti.
Ríkisstjórnin rembdist við að
halda vöxtunum uppi, þrátt fyrir
að ýmsar markaðsaðstæður væru
að myndast til vaxtahækkunar.
Vandamálin, sem að steðja nú, eru
því heimatilbúin og bera merki
rangrar stjórnarstefnu, sem lýsir
sér í okurvöxtum á samdráttartím-
um og skattlagningu á atvinnulífið
og þá sem búa við erfiðustu að-
stæðurnar í þjóðfélaginu.
Þessari stjórnarstefnu hafnar
Framsóknarflokkurinn. Hann vill
lága vexti á samdráttartímum til
að hvetja til fiárfestinga í arðbær-
um framkvæmdum og til að
tryggja atvinnu og kaupmátt.
Hann hafnar skattlagningu á at-
vinnulífið, á elli- og örorkulífeyris-
þega, námsmenn og sjúklinga.
Hann vill skattleggja þá sem pen-
ingana eiga. Það er því mikill
munur á stjórnarstefnu núverandi
ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokksins
með Alþýðuflokkinn í eftirdragi og
þeirra ríkisstjórna, sem Fram-
sóknarflokkurinn hefur veitt for-
ystu á undanförnum árum. Fyrir
fólkið í landinu sýnir mismunur-
inn á þessum tveimur stjórnar-
stefnum svo ekki verður um villst
að það skiptir máli hverjir stjórna
og ekki síst nú þegar erfiðleikar
virðast blasa við.
Höfundur er alþingismaður.
LISTAHATIÐARPISTILL

Flautuleikarinn frægi
James Galway mun vera meðal allra frægustu flautuleikara vorra tíma,
og nú fengu gestir Listahátíðar í Reykjavík 1992 að heyra hann í návígi.
Galway er íri, spilaði fyrstu flautu í Fflharmóníuhljómsveit Berlínar í 6
ár, en sveiflaði sér síðan út á einleikarabrautina. í viðtali við Morgunblað-
ið sagði hann eitthvað á þá leið, að hann æfl sig einfaldlega meira en aðr-
ir, og þess vegna sé hann bestur.
Þetta voru skrítnir tónleikar. Annars
vegar verður því ekki neitað, að Gal-
way spilar hreint eins og engill — þar
veitir hann engan afslátt. En hins
vegar gerir hann tónleikana að hálf-
gerðum kabarett með slúðri á milli
atriða. Og haldi einhver, að rabb Gal-
ways hafi verið „fræðandi“, þá veður
sá hinn sami í villu og svíma, því allt
sem hann sagði var tómt bull. írar
eru auðvitað frægastir fyrir „gift of
the gab“, þeir eru orðsins menn —
mikið fyrir að segja sögur og brand-
ara, og það er Galway greinilega. Til
marks um þvæluna má geta þess, að
þriðja síðasta verkið á tónleikunum
var Fantasía eftir Gaubert, flautupró-
fessor í París. En síðasta verkið var
Concertino op. 107 eftir Cécile
nokkra Chaminade, sem Galway
sagði að hefði verið prófstykki henn-
ar frá Akademíunni í París, þar sem
fyrmefndur Gaubert hefði verið
kennari hennar. Og glöggir menn
teldu verkið vera í rauninni ástarbréf
nemandans til kennarans, og gerði
úr þessu langt mál með tilvísun til
tóntegundaskipta hér við staf A og D,
o.s.frv. Sannleikurinn er hins vegar
sá, að Gaubert var 8 ára gamall þegar
Cécile Chaminade útskrifaðist í tón-
listarháskólanum, og kannski ný-
byrjaður að læra á blokkflautu. Og
annað eftir þessu.
En hvað á maður eins og Galway að
gera? Hann heldur um 120 konserta
á ári, hann hefur tæknina fullkom-
lega á valdi sínu, og hann er búinn að
spila öll venjuleg flautustykki 100 eða
1000 sinnum á konsertum. Þetta
hlýtur með öðrum orðum að vera
orðið drepleiðinlegt, og líklega gerir
hann það besta úr málinu með
tvennum hætti: að róa á peningamið-
in með því að gefa út sæg af plötum
og geisladiskum, og spiia líka popp til
að stækka markaðinn sem hann
höfðar til. Og hins vegar með því að
skemmta sjálfum sér með því að
segja brandara. Sem margir höföu
svosem gaman af, a.m.k. einu sinni,
en sýnilega ekki píanistanum Philip
Moll, sem engdist í sæti sínu undir
James Gatway.
rausinu. Enda búinn að heyra þetta
oft — þeir hafa spilað saman í ein 15
ár. Moll þessi virtist annars ekki vera
minna athyglisverður undirleikari en
Galway er flautuleikari, og kannski
heyrum við hann aftur við tækiferi,
og þá sem meðleikara einhvers
heimsfrægs söngvara, því á því sviði
hefur hann haslað sér völl.
Galway er semsagt kominn upp á
tindinn fyrir löngu — þ.e. þann tind
sem hann hyggst klífe hæstan, og
hefúr ekkert að stefna að þaðan í frá.
Aðrir flautuvirtúósar, eins og Ld. Ma-
núela Wiesler, leita í staðinn á önnur
mið sem kalla á sífellt nýja tækni og
nýja sigra, Ld. á vettvangi nútímatón-
listar. Hún hefði spilað öll þessi
ágætu verk — Dvorák, Prokofieff,
Poulenc, Gaubert, Debussy og
Chaminade — rétt eins vel og Gal-
way, en hún getur líka blásið lífsanda
í ýmis nútímastykki sem yrðu að
dusti í túlkun flestra annarra. ÞAÐ er
sönn list, og sannur metnaður túlk-
andi listamanns.
Hinu verður þó ekki neitað, að gam-
an er að heyra svo fullkominn og föls-
kvalausan flautuleik og við heyrðum
hjá Galway, og líklega var þrátt fyrir
allt mest gaman að einu aukalaginu,
Flugi býflugunnar eftir Rimsky-
Korsakoff, sem hann spilaði ógurlega
vel eins og allt annað.
Sig.St