Tíminn - 15.09.1992, Blaðsíða 2

2 Tfminn
Þriðjudagur 15. september 1992
jr ■ m Frystítogaravæðing á Íslandsmíðum hefur að undanförnu
orðið tílefni mikilla umræðna og skoðanasMpta. Hefur í Jrví
sambandí verið sagt að verið sé að færa tískvinnsluna á haf
út, á sama tíma og landverkafólk og fiskvinnslan eru sMlin
eftír hráefnislaus. Minna hefur verið rætt um þær tilraunir
og þreifingar, sem felast í kaupum fiskvinnslunnar á sjó-
frystum físM af fjarlægum miðum, gjaman úr Barentshafi.
J Er hér e.t.v. kominn krókur á móti bragði, að samhliða því
að íslenskur fískur er unninn útí á sjó er útíendur fískur
fluttur inn til vinnslu í frystíhúsunum?
SH mun ekki selja endurunninn, sjófrystan
rússneskan fisk sem íslenskan:
„TVÍFRYST
VARAER
ÞURRARI“
Úr frystihúsi Granda hf. f Reykjavík.
Grandi hf. hefur keypt heilfrystan rússneskan þorsk úr Barentshafi:
Ekkert nema já-
kvætt komið fram
um gæði fisksins
Dr. Alda Möller, kynningarstjóri
Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna,
segir að sölusamtökin muni ekki
sefja rússeskan sjófrystan þorsk,
sem innlendar vinnslustöðvar kaupa
og þíða upp til endurvinnslu, sem
ísienskan fisk. Hún segir að tvífiyst
vara sé þurrari og fastari undir tönn
en sú, sem er aöeins fiyst einu
sinni.
Sífellt ber meira á því að innlend
fiskvinnslufyrirtæki kaupi heilfryst-
an þorsk af rússneskum frystitogur-
um til að mæta lyrirsjáanlegum hrá-
efnisskorti. Fyrirtækin þíða þorskinn
upp, endurvinna hann og frysta síð-
an aftur. Það sem af er þykir kaup-
verð þessa hráefnis vera ásættanlegt,
eins og það er orðað, en ef fer sem
horfir og eftirspum verður meiri en
ffamboðið, má búast við að hráefnis-
verðið muni eitthvað hækka frá því
sem nú er.
Dr. Alda segir að gæði þessa fisks
fari mikið eftir því hvaðan hann sé
fluttur og hvemig hann hefur verið
meðhöndlaður í byrjun. Hún segir
að á undanfömum misserum hafi
menn verið að fikra sig áfram með
vinnslu á heilfrystum þorski frá rúss-
neskum frystitogumm og látið
nokkuð vel af gæðum þess fisks. Hún
segir að gæði þessarar tvífrystu vöm
Gísli Jón Hermannsson, forstöðu-
maður Ríkismats sjávarafurða,
telur að nauðsyn sé á skilvirku
innflutningseftirliti með innflutn-
ingi á sjófrystum þorski til vinnslu
hériendis. Hann segir að það þurfi
ekki nema eitt áfall í innflutningi
til að gera mikinn skaða á mörkuð-
um erlendis. Amar Sigurmunds-
son, formaður Samtaka fisk-
vinnslustöðva, segir að búast megi
við að fískvinnslan kaupi æ meira
af hráefni eriendis frá í framtíð-
inni tíl að mæta minnkandi afla,
sem vinnslan fær af fslandsmið-
um.
verði síðan metin samkvæmt þeim
reglum sem SH vinnur eftir. Á sín-
um tíma rannsakaði dr. Alda tvífryst-
ingu á sjófrystum íslenskum þorski
og þá sérstaklega með tilliti til hold-
festu. „Það fylgir alltaf tvífrystri vöru
að hún er heldur þurrari og fastari
undir tönn. Síðan fer það eftir að-
stæðum hvort það er mjög til baga,
því það er ekki sjálfgefið."
Um nýtingu hráefnisins í vinnsl-
unni segir dr. Aida að það sé mjög
háð því hvemig fiskurinn var með-
höndlaður í upphafi og í hvemig
ástandi hann var. Að sama skapi velt-
ur framhaldið í vinnslunni mikið eft-
ir því hvemig til tekst með uppþíð-
inguna, því það er ekki sama hvemig
það er gert. „Varðandi uppþíðinguna
er það ljóst að fiskurinn má aldrei
hitna; fiskurinn má t.d. ekki þiðna
þannig upp að ystu fiskamir í hverj-
um pakka séu löngu þiðnaðir þegar
komið er að kjamanum. Uppþíðingin
verður því að vera mjög jöfn og má
ekkigerastofhratt"
Dr. Alda Möller segir að ef menn
ætli sér að fara út í þessa vinnslu í
stómm stfi, þá sé ekki um annað að
ræða en að vélvæða uppþíðinguna.
,Ánnað er mjög plássfrekt og verður
alltaf handahófskennt"
A undanfömum misserum hafa
innlend fiskvinnslufyrirtæki keypt
í æ ríkari mæli sjófrystan þorsk af
erlendum skipum og þá oftast nær
rússneskum, til að mæta yfirvof-
andi hráefnisskorti vegna gæfta-
eða aflaleysis á íslandsmiðum. í
sama tilgangi hafa fyrirtækin keypt
fisk erlendis frá og flutt hann til
landsins {gámum.
Arnar segir að fiskvinnslan kaupi
ekki eingöngu sjófrystan þorsk af
erlendum skipum, þvf nýlega hafi
vinnslan keypt fisk af norðlensku
skipi. Hann segir að fiskvinnslan
kaupi aðallega heilfrystan og haus-
Svavar Svavarsson, framleiðslu-
stjóri Granda hf. í Reykjavík, segir
að þeir séu enn að flkra sig áfram
með að þíða upp heilfrystan þorsk
úr Barentshafí og vinnslu á hon-
um. Fram til þessa hefur ekkert
skorinn þorsk, en eins og kunnugt
er þá flaka íslensku frystitogarnir
nær allan þann þorsk sem þeir
veiða. Amar sagði að það krefðist
mikillar vandvirkni að þíða upp
hráefnið, vinna það svo og frysta
aftur. Um gæði hráefnisins sagðist
hann ekki hafa heyrt annað en já-
kvætt um það.
Gísli Jón hjá Ríkismati sjávaraf-
urða segir að þessi innflutningur
fari vaxandi og til þessa hafi ekki
komið annað fram en að hráefnið
hafi verið gott. Hins vegar séu
dæmi um innflutning sem hafi gert
mikinn usla, og í því sambandi
nema jákvætt komið fram um
gæði fisksins.
Það sem af er hefur Grandi hf.
keypt frekar lítið magn af heilfryst-
um þroski úr Barentshafinu, en þar
hefur verið mikil þorskveiði að
nægi að nefna eitraðan hörpudisk,
sem var fluttur frá Japan til Frakk-
lands og talinn er hafa valdið
dauðsföllum þar í landi.
En til að tryggja að íslensk fisk-
vinnsla sé ekki að kaupa köttinn í
sekknum sé nauðsynlegt að koma á
skilvirku eftirliti með þessum inn-
flutningi og hefur Ríkismatið m.a.
bent sjávarútvegsráðuneytinu á þá
staðreynd. Gísli Jón sagði að það
væri svo annað mál hvori nauðsyn-
legir fjármunir fengjust til að halda
út jafn skilvirku innflutningseftir-
liti og nauðsyn ber til.
-grh
undanfömu og því framboðið mik-
ið af þessu hráefni. Auk Granda hf.
er vitað um vinnslur í Eyjum og
fyrir austan sem hafa verið að fikra
sig áfram með að uppþíða heilfryst-
an þorsk til vinnslu, og ekki alls
fyrir löngu fóm aðilar frá Eyja-
fjarðarsvæðinu austur til Múrm-
ansk til að kynna sér þessi mál.
Svavar segir að öðrum þræði sé
hér um sjálfsbjargarviðleitni frysti-
húsamanna að ræða í því skyni að
auka hráefriisframboðið til vinnsl-
unnar, en hinu sé ekki að neita að
um þessar mundir býðst mikið
magn af þorski úr Barentshafinu,
sem rekja má til mikilla þorskveiða
á þeim slóðum. Aftur á móti sé ekki
við því að búast að innlend fisk-
vinnsla muni eingöngu gera út á
erlendan fisk, eins og tíðkast víða
erlendis. „Það sem af er lofa til-
raunir okkar góðu við að uppþíða
þennan fisk, en hins vegar er enn
engin reynsla komin á sölu afurð-
anna og þvf er þetta nær óplægður
akur. Þetta er því enn á þróunar-.
stigi, en óneitanlega er þetta
spennandi verkefni að fást við,“
segir Svavar Svavarsson. -grh
Ríkismat sjávarafurða um innflutning á sjófrystum þorski til fiskvinnslu:
NAUÐSYN Á SKILVIRKU
INNFLUTNINGSEFTIRLITI
Næsta verkefni íslensku óperunnar er ítalska óperan Lucia di Lammermoor:
Sigrún fer með hlutverk Luciu
Æfingar eru hafnar hjá íslensku
óperunni á ítölsku óperunni Luria
di Lammermoor eftir tónskáldið
Gaetano Donizetti og er stefnt að
frumsýningu þann 2. október n.k.
Það er Sigrún Hjálmtýsdóttir sem
fer með hlutverk Luciu, en sturlun-
arsena hennar þyldr eitt firægasta
atriði óperubókmenntanna.
Óperan er byggð á sannsögulegri
skáldsögu skoska rithöfúndarins
Walters Scott og var frumsýnd í Na-
políárið 1835.
f óperunni segir frá ástarsambandi
Luciu og Edgardos, en hann er erf-
ingi fyrrum eigenda Ravenwood-óð-
alsins þar sem bróðir Luciu, Enrico,
situr sem lávarður. Mikil átök verða
á milli systkinanna og m.a. þvingar
bróðir Luciu hana til að giftast Art-
uro, sem verið hefur vonbiðill henn-
ar.
Lokaatriði óperunnar lýsa óstjóm-
legum harmi elskendanna og þar er
m.a. að finna sturlunarsenu Luciu,
sem þykir eitt frægasta atriði óperu-
bókmenntanna.
Bresk-ástralski leikstjórinn Micha-
el Beauchamp og breski hljómsveit-
arstjórinn Robin Stapleton setja
óperuna á svið, en tékkneski hönn-
uðurinn Lubos Hruza sér um leik-
mynd og búninga.
Með önnur helstu hlutverk í óper-
unni fara þau Tito Beltran frá Chile,
Bergþór Pálsson, Sigurður Stein-
grimsson, Sigurður Bjömsson, Sig-
ný Sæmundsdóttir, Bjöm I. Jónsson
og Sigurjón Jóhannesson.
-grh