Tíminn - 16.10.1992, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Föstudagur 16. október 1992
A að breyta sölufyrirkomulag á saltaðri síld?
Ríkissjónvarpið og forseta-
kosningamar í Bandaríkjunum:
Kappræö-
urnar sýndar
beint með
endursögn
Síðustu kappræðum bandarísku
forsetaframbjóðendanna verður
sjónvarpað beint næstkomandi
mánudagskvöld í ríkissjónvarpinu.
Hefst útsendingin að loknum 11-
fréttum.
Að sögn Heimis Steinssonar, út-
varpsstjóra hefur verið ákveðið að
efni kappræðnanna verði endursagt
eftir því sem kostur er að lokinni út-
sendingu en slík endursögn fór ekki
fram að aflokinni útsendingu á
fyrstu kappræðunum sl. sunnudags-
kvöld. Segir Heimir að komið hafi
fram efasemdir um að það stæðist
reglugerð að sleppa endursögninni
og til að eyða öllum efa hafi þessi
kostur verið valinn. Hann bætti við
að síst af öllu hafi það verið ætlun
Ríkisútvarpsins að brjóta reglugerð
erð varðaði íslenska málhelgi. - BG
Atkvæðagreíðsla í stjóm Dag-
vístar barna um frestun á Itækk-
un leikskóladaggjalda vegna
bama námsmanna. Kristín Blön-
dal, fulltrúi Kvennalista:
Fellst alls ekki
á nokkra
hækkun
Tímanum hefur borist eftirfar-
andi athugasemd frá Kristfnu
Blöndal, fulltrúa Kvennalísta í
stjóm Dagvistar bama:
Jtthygli mín hefur veríö valdn
á frétt sem bhtist f Ttmanum
miðvikudaginn 7. október varö-
andi atkvæöagreiösiu f stjÓra
Dagvistar bama um frestun á
hækkun leikskóladaggjalda fyrir
böra námsmanna. I fréttinni
kemur réttilega fram að undirrít-
uö sat hjá viö atkvæöagreiösiuna
en ekki getið um bókun sem
fylgdi hjásetunni. Þetta er væg-
ast sagt mjög villandi fréttaflutn-
ingur og þeim mun sérkenniiegri
þegar haft er í huga aö getlð er
bókunar fulltrúa Nýs vettvangs.
Hiö rétta f máiinu er aö undirrit-
uð sat hjá vegna þess að hvoríd
hún né aörír fulltrúar Kvenna-
iistans hafa nokkra sinni getað
fallist á hækkun af þessu tagi.
Ég fæ ekki séð hveraig hægt er
að fallast á frestun á því sem viö-
komandi er alfariö á mótil Því
sat ég hjá víö atkvæöagreiðsluna
og lagði fram eftirfarandi bókun.
„Eins og komiö hefur fram
hjá fulifarúum Kvennalistans
áður erum við alfaríö á móti
hækkun gjaldskrár fyrir börn
námsmanna og sit ég því hjá
viö afgreiöslu máisins.“
stöðugar ofsóknir
Efnislega sagði heilbrígðismálaráðherra nýlega aö geöfatlaöir einstakling-
ar væru ekki til sem sérstakur hópur. „Á götum borgarinnar ganga um 60
geðfatlaöir í reiöileysi," segir Ólafur Ólafsson landlæknir. Hann bendir á að
nokkur heimili búi viö algera ofsókn af hálfu geðfatlaðra einstaklinga
Þetta kom fram á fundi sem land-
læknir boðaði í gær. Hann segir að
60 getfatlaðir einstaklingar mæli
götur og eigi hvergi höfði sínu að
halla og eigi í miklum erfiðleikum.
Sem dæmi um þetta býr einn þess-
ara einstaklinga í tjaldi. Eina úrræð-
ið hingað til sé vistun lögreglu yfir
nóttina sem seint verði fullþökkuð.
Stærsti hópuri þessa fólks hefur átt
við langvinna sjúkdóma að stríða og
verið vistaður á geðdeildum. Síðan
eru þeir útskrifaðir þaðan og eftir
það eru göturnar heimili þeirra.
Ástæður þessa segir Ólafur m.a. vera
að mörg heimili hafi hreinlega gefist
upp á geðfötluðum. Hann segir að
langvinn vímuefnanotkun eða ofeldi
sé orsök þessa.
Ólafur segir að þessir einstaklingar
séu misjafnir. Því til áréttingar nefn-
ir hann ýmis dæmi. Sumir eiga við
geðsjúkdóma að stríða, nokkrir
greinast sem kleyfhugar, aðrir eru
skilgreindir sem geðsjúkir fíklar og
þá hafa fáeinir í hópnum verið vist-
aðir á Litla Hrauni. Meðferð sem
þessir sjúklingar hafa fengið er
einnig eins misjöfn og þeir eru
margir. Þannig eru nefnd úrræði
eins og vistun á geðdeild, Krísuvík-
urheimilið, geðhjálp erlendis og
einnig hefur trúarhópurinn Kross-
inn reynt að liðsinna fáeinum. Það
sem ráða má af málflutningi Ólafs er
að sammerkt þessum einstaklingum
er uppgjöf meðferðarstofnana.
Ólafur segir að flestir þessara ein-
staklinga séu á aidrinum 30 til 40
ára eða 27 samtals. Hann segir að
allflestir þeira séu haldnir gerðsjúk-
dómi. Þá segir Ólafur að þessi hópur
komi næst á eftir geðsjúkum afbrot-
armönnum hvað viðkemur forgangi
í heilbrigðisþjónustu.
Ólafúr segir að reynslan af sambýl-
um sé góð. Hann telur því að sam-
býli, þar sem eftirlit sé gott og í
höndum sérfræðinga og fagfólks, sé
besta úrræðið. „Það má bæta
ástandið svo það sé ekki okkur til
skammar," sagði Ólafur að lokum.
Ólafur segir það ekki rétt, sem sé
skoðun margra vegna vanþekkingar,
að ekki sé hægt að lækna menn af
sjúkdómum sem skipa þeim í hóp
geðfatlaðra. „Marga má lækna eða
að minnsta kosti í merkingu þess
orðs sem við eigum við með lækn-
ingu,“ segir Ólafur. Hann nefnir í
því sambandi dæmi um mann sem
var vistaður í 13 ár í öryggisgæslu
en var svo útskrifaður þaðan en er á
góðri leið með að lenda í hópi geð-
fatlaðra vegna úrræðaleysis heil-
brigðiskerfisins.
Ásta M. Eggertsdóttir, svæðisstjóri
um málefni fatlaðra, segir að ýmsar
hugmyndir séu uppi um vistunarúr-
ræði fyrir geðfatlaða. Hún segir að
mál þeirra verði ekki leyst með ein-
földum hætti og nefnir áætlun sem
taki til næstu ára. Þar er að finna
hugmyndir um félagslegar íbúðir,
sérbýli og áfangastaði. Hún segir að
75 geðfatlaðir bíði eftir aðstoð í
Reykjavík.
Bragi Guðbrandsson, aðstoðar-
maður félagsmálaráðherra, segir að
geðfötlun eigi ekkert skylt við of-
beldishneigð. Það virðist vera efnis-
lega í andstöðu við umfjöllun land-
læknis eins og áður greinir. Hann
segir að þessi mál séu til skoðunar í
ráðuneytinu en segir að geðfatlaðir
hafi setið eftir við uppbygingu þjón-
ustu. -HÞ
Verðbólga
er 1,3%
Kauplagsnefnd hefur reiknað vísi-
tölu framfærsluvísitölu miðað við
verðlag í októberbyrjun 1992. Vísi-
talan reyndist hafa hækkað um
0,1% frá september 1992. Síðast-
liðna tólf mánuði hefur vísitala
framfærslukostnaðar hækkað um
1,3%. Vísitalan undanfarna þrjá
mánuði er óbreytt. -EÓ
Ólafur Ólafsson á fjölmennum fundi um málefni geðfatlaðra.
Landlæknir segir eina athvarf margra geðfatlaðra vera fangelsin:
Sum heimili búa við
Sitt sýnist hverjum um söluaðferðimar
Svo virðist sem skiptar skoðanir séu um fyrírkomulag á sölu saltsíldar
meöal síldarsaltcnda. Þær raddir heyrast að gera þurfí róttækar breytingar á
núverandi fyrírkomulagi en aðrír vilja helst engar breytingar og telja að
sölumálin séu best komin í höndum Síldarútvegsnefndar.
„Sfldarútvegsnefnd þarf á sölu-
mönnum að halda því það dugar
ekki lengur eitt sér, að fara hinn ár-
vissa rúnt um hin hefðbundnu lönd
sem fram til þessa hafa verið okkar
helstu saltsfldarkaupendur. Þar að
auki veitti SÚN ekki af samkeppni
við aðra útflytjendur sem trúlega
mundi leiða til breyttra og nýrra
vinnubragða við sölumálin," sagði
einn sfldarsaltandi.
Mikil óvissa ríkirúm sölu saltsfldar
á komandi vertíð og nokkuð Ijóst að
ekki verður mikið saltað fyrir Rúss-
landsmarkað, þriðja árið í röð, og
sömuleiðis er viðbúið að aðrir stórir
kaupendur haldi aö sér hendinni
vegna mikils framboðs af fersksfld í
Evrópu. Þessi óvissa hefur komið
róti á skoðanir manna um hvort
nauðsyniegt sé að gera breytingar á
núverandi fyrirkomulagi þar sem
næstum útséð er um það að það skili
einhverjum árangri í þeirri erfiðu
stöðu sem sölumálin eru komin í.
Tveir þingmenn Alþýðuflokksins,
þeir Gunnlaugur Stefánsson og Sig-
björn Gunnarsson, hafa lagt fram
þingályktunartillögu á Alþingi þar
sem lagt er til að ríkisstjórnin skipi
nefnd til að endurskoða lög um Sfld-
arútvegsnefnd og útflutning á salt-
aðri sfld. Markmið þeirrar endur-
skoðunar er að fleirum verði gefmn
kostur á að vinna að markaðsöflun
og útflutningi á saltsfld.
Gunnar Flóvens, stjórnarformaður
og fýrrum framkvæmdastjóri Sfld-
arútvegsnefndar, segir í upplýsinga-
bréfi nefndarinnar að venja sé að
Ieita umsagnar þeirra samtaka, sfld-
arsaltenda, útvegsmanna og sjó-
manna sem mestra hagsmuna eiga
að gæta, áður en ákvörðun hefur
verið tekin um sölufyrirkomulagið
hverju sinni og fram til þessa hafa
engar óskir komið fram um breyt-
ingar á því. í þeim tilfellum sem ein-
staklingar og fyrirtæki hafa óskað
eftir að fá heimild til að selja saltaða
sfld til ákveðinna markaðslanda hef-
ur SÚN ætíð veitt viðkomandi aðil-
um þá aðstoð sem óskað hefur verið
eftir. Varðandi heimildarákvæði
SÚN- laganna um einkarétt til eins
árs í senn, hefur því hvað eftir annað
verið lýst yfir af hálfu SÚN að æski-
legt sé að fella það niður úr lögun-
um, enda hefur nefndin ekki sótt
um slíkt einkaleyfi í allmörg ár. -grh