Tíminn - 31.12.1992, Síða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur31. desember 1992
Hætta á harðnandi
átökum hindúasiðar og íslams:
Dagur
Þorleifsson
skrifar
RAMA
99n ALLAH
Múslfmar í Pakistan brenna hindúa-
hof eftir aö niðurrif Babúrsmosku
fréttist þangaö.
var ágreiningur um landamæri og
umrót er skiptingunni fylgdi.
Leiddi það allt til stórfelldra fólks-
flutninga hindúa til Indlands og
múslíma til Pakistans, jafnframt
því sem þeir drápu hverjir aðra í
hundruðþúsundatali. Það mann-
fall varð á nokkrum mánuðum
álíka mikið og allt manntjón
Bretaveldis og breska samveldis-
ins í heimsstyrjöldinni síðari.
Illskan milli hindúa og múslíma
hefur síðan komið fram í kúgun á
hindúum í Pakistan, illindum
milli hindúa og múslíma í Ind-
landi, stríðum milli Indlands og
Pakistans og uppreisn múslíma í
Kasmír gegn Indlandsstjórn.
Sögulegt baksvið þessa haturs er
yfirráðatfmi múslíma í Indlandi,
samfleytt frá því um 1200 fram á
fyrri hluta 18. aldar. Fyrst var það
soldánsdæmið Delhi, síðan Móg-
úlaveldið, er náði yfir mestan
hluta landsins er það var stærst.
Hindúar, mikill meirihluta íbúa
ríkja þessara, sættu harðstjórn og
auðmýkingum, m.a. því að músl-
ímar rændu og brutu hof þeirra
og reistu moskur á rústunum eða
við þær.
ímynd hugrekkis og
stöðuglyndis
Babúr, tyrkjahöfðingi norðan úr
Mið- Asíu, sem stofnaði Mógúla-
veldi snemma á 16. öld, fór að
sögn þannig að í Ayodhya. Hindú-
ar trúa því að þar hafi fæðst í
þennan heim Rama (í talmáli oft
stytt í Ram), sem nú er kannski
mest tilbeðinn allra goða hindúa-
siðar. Babúr kvað hafa látið brjóta
hof, er staðið hafi nákvæmlega
þar sem Rama fæddist, og reisa í
staðinn moskuna sem rifin var
um daginn.
Að einmitt þessi moska skyldi
verða fyrir því var varla einber til-
viljun. Svo er að sjá að dýrkunin á
Rama hafi aukist við innrásir og
kúgun múslíma og guð þessi,
ímynd hugrekkis og stöðuglyndis,
varð í augum hindúa tákn andófs
og baráttu gegn íslam og Mógúla-
veldi. Á16. öld, þegar Mógúlaveldi
var stofnað og það þanið út yfir
stærri og stærri hluta Indlands,
Aðalkeppinautur
Þjóðþingsflokks
Til þess bendir að jafnskjótt og
fréttist af niðurrifi Babúrsmosku
hófust ofsóknir gegn hindúum í
Pakistan, Bangladesh og víðar;
meira að segja í Bretlandi, þar
sem hingað til hefur verið heldur
árekstralítið milli hindúa og
múslíma, kveiktu þeir síðar-
nefndu í allmörgum hindúahof-
um. Það er eitt enn sem minnir
Evrópumenn á að þriðji heimur-
inn er kominn til álfunnar þeirra.
Þjóðþingsflokkurinn (Congress),
einskonar ríkisflokkur indverska
lýðveldisins frá því að það var
stofnað 1947, er á milli tveggja
elda að segja má, annars vegar
indverskra múslíma með íslams-
heim að baki og hinsvegar heit-
trúaðra hindúa, sem síðustu árin
hafa orðið aðalkeppinautur Þjóð-
þingsflokksins um forustu og völd
í landsmálum.
Þetta gæti haft í för með sér
miklar breytingar á því fjölbreytta
risasamfélagi sem Indland er. Efri
lög þess eru eftir bresk yfirráð frá
því á 18. öld til 1947 orðin að tals-
verðu leyti bresk í hugsun og
menningu. Háskólar Indlands,
sumir einhverjir þeir bestu í
þriðja heiminum, byggja mjög á
breskri menntahefð. Hindúasam-
félagið, sem býr að gamalgróinni
hámenningarhefð, er í eðli sínu
BAKSVID
og íslamskar hefðir í ýmsu fram
yfir landslög, t.d. viðvíkjandi
hjónaböndum, hjónaskilnuðum
og eignarrétti. Þetta gagnrýna
samtök heittrúarhindúa harðlega
og segja það sýna að stjórnvöld
hygli múslímum umfram aðra
landsmenn. Meðal heittrúar-
hindúa eru ofarlega á baugi kröf-
ur á þá leið að veraldleiki ind-
verska lýðveldisins verði aflagður
og hindúasiður tekinn upp sem
rfkistrú.
íslömsk ríki eru vestan og austan
megin við Indland og herská bók-
stafshyggja hefur undanfarið eflst
meðal múslíma í Indlandi sem
hrópuöu heittrúarhindúar er Babúrsmoska var rifin.
annarsstaðar. Þetta hefur vakið
með hindúum ótta við íslamskt
umsátur með stuðningi íslamskr-
ar „fimmtu herdeildar" í Indlandi
sjálfu. Vaxandi áhrif heittrúar-
hindúa, sem draga að sér fylgi út á
þann ótta, gætu breytt indverska
lýðveldinu þannig að það yrði
með nokkuð öðrum svip en það
Indland sem er að drjúgum hluta
arfur breska heimsveídisins. Með-
an Indlandsveldi þess (með Breta-
konung sem keisara) stóð, var
rótgrónum fjandskap hindúa og
múslíma haldið í skefjum að
mestu, þótt ljóst væri að alltaf var
grunnt á því góða milli þeirra.
Delhisoldánar,
mógúlar
Sá fjandskapur braust út í ljósum
loga um leið og yfirráðum Breta
lauk með skiptingu Indlandsveld-
is þeirra í núverandi Indland og
íslamskt Pakistan 1947. Hindúar
féllust nauðugir á þá skiptingu,
sem raunar var illframkvæman-
leg, sökum þess að landshlutar
þeir, sem urðu Pakistan, voru ná-
tengdir öðrum landshlutum efna-
hagslega og auk þess bjuggu
hindúar og múslímar víðast
hverjir innan um aðra. Eftir því
Yfír 1100 manns voru drepnir í illindum milli hindúa og músl-
íma víðsvegar um Indland eftir að pfíagrímar af hindúatrú rifu
niður Babúrsmosku í smáborginni Ayodhya þann 6. þ.m. Þar-
lendum frammámönnum og erlendum aðilum, sem hafa hags-
muna að gæta í Indlandi, hnykkti ekki svo mjög við þá dánartölu
sem slíka; annað eins manntjón og meira hefur stundum á und-
anfömum áratugum orðið þarlendis í viðureignum milli trú-
fíokka, þjóða og erfðastétta.
.Jai Sri Ram!" (.Heill Drottni fíama!“)
vandkvæðum en gengið hefur og
gerst í þriðja heiminum.
Ótti út af „fimmtu
herdeild“
Indverska lýðveldið er þannig op-
inberlega veraldlega sinnað, þar
er engin ríkistrú og öll trúar-
brögð jafnrétthá. Þetta er nokkuð
annað en í Pakistan, þar sem
hindúar og aðrir minnihlutatrú-
flokkar sæta kúgun. Indlands-
stjórn leyfir þarlendum múslím-
um m.a.s. að taka íslamslögmál
En fyrir Indland sem ríki geta at-
burðir þessir í Ayodhya haft eink-
ar alvarlegar afleiðingar. Af um
870-900 milljónum íbúa Indlands
eru 100-120 millj. múslímar, á víð
og dreif um land allt. Óeirðirnar
út af moskunni í Ayodhya (nafnið
gæti á íslensku útlagst: Friðar-
borg eða Stríðsleysa) voru eftir
því víða um landið. Sumir frétta-
skýrendur segjast óttast að illindi
þessi séu aðeins byrjunin á alls-
herjarátökum milli hindúískra og
íslamskra landsmanna. Gera má
ráð fyrir að í slíkum átökum stæði
íslamsheimur mikið til sameinað-
ur að baki indverskum múslím-
um.
tiltölulega umburðarlynt, gætt
sjálfstrausti og yfirleitt ekki mjög
hrætt við að taka við áhrifum ut-
an að. Niðurstaða þessa hefur orð-
ið sú, að Indland hefur innbyrt
evrópsk menningaráhrif með
mesta móti og samfara minni