Tíminn - 12.01.1993, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Þriðjudagur 12. janúar 1993
EES málið við iokapunktinn og sýnist sitt hverjum um fram-
gang málsins á þingi. Páll Pétursson og Kristín Ástgeirsdóttir:
Jon Bald. ætti
að segja af sér
Kristín Ástgeirsdóttir, formaður þingflokks
Kvennalistans:
Framkoma
utanríkisráð-
herra kallar í
reynd á afsögn
EES málið er komið að lokapunkti á Alþingi Islendinga og verða atkvæði
greidd um það í dag kl. 13.30. Harðar deiiur hafa orðið um það á þingi síð-
ustu víkur. Tfminn ræddi í gær við formenn þingfiokka stjórnarandstöðu og
formann utanríkismálanefndar Alþingis og fara viðtölin hér á eftir.
„Það sem mér er efst í huga að
þessari umræðu lokinni er fram-
ganga utanríkisráðherra og hvemig
hann leyfði sér að fara með ósann-
indi í beinni sjónvarpsútsendingu
Páll Pétursson, formaður þingflokks Framsóknarflokksins:
Utanríkisráðherra með
ósannindi og blekkingar
Páil Pétursson, formaður þingflokks
Framsóknarflokksins, segir að þau
ósannindi sem Jón Baidvin Hanni-
balsson, utanríkisráðherra, hefur orð-
ið uppvís af að leggja fyrir þjóðina
ættu að verða til þess að ráðherrann
segði af sér. „Tálsmenn samningsins
hafa farið ákaflega mikið offari í mál-
flutningi sínum. Utanríkisráðherra
hefur orðið uppvís að ósönnum full-
yrðingum og því miður hafa sumar
þeirra greinilega verið settar fram í
blekkingarskyni," sagði Páll.
„Ég nefni langhalann. Ég nefni tal
hans um ríkjaráðstefnuna þar sem
hann reyndi að nota hana til að reka á
eftir málinu þó að vitað væri að það
stóð ekki til að halda hana í janúar. Og
síðast ekki síst nefni ég dæmalausa
fölsun hans á staðreyndum í umræð-
um sem sjónvarpað var. Þar veifaði
hann því sem hann kallaði varfæmu
mati Þjóðhagsstofnunar á áhrifum
EES-samningsins. Við héldum fyrst að
hann væri með eitthvað nýtt í hönd-
unum sem við hefðum ekki séð. Dag-
inn eftir upplýstist að hann hafði tekið
upp úr gamalli álitsgerð Þjóðhags-
stofnunar, breytt tölum og þagað yfir
ártölum. Þetta er alveg framúrskar-
andi ómerkilegur málflutningur sem
hann reyndi ekki að verja f umræðun-
um daginn eftir.
Hjá eðlilegum rík-
isstjómum myndi
forsætisráðherra
biðjast lausnar fyr-
ir svona mann,“
sagði Páll.
Um samninginn
efnislega sagði
Páll: „Þetta er Pál1 Pétursson
ómögulegu samningur sem þama er
verið að gera. Hann er okkur óhent-
ugur. Samningurinn felur í sér mjög
alvarlegt fullveldisafsal. Þetta er mjög
ákveðið skref inn í Evrópubandalagið.
Þá er samningurinn staðfastlega
stjómarskrárbrot." Páll sagði að ekki
væri fyrir hendi sami áhugi á EES hjá
Evrópubandalaginu og ríkisstjóm ís-
lands. Fáar EB-þjóðir hafi staðfest
samninginn og spænska ríkisstjómin
hafi dregið staðfestingarfrumvarpið til
baka eftir að það hafði hlotið af-
greiðslu í annarri þingdeild spænska
þingsins.
„Þessi atkvæðagreiðsla núna er
markleysa að því leyti að við emm að
greiða atkvæði um samning sem ekki
kemur til með að Iíta út eins og hann
er á þingskjölum. Alþingi á því eftir að
fjalla um þetta mál aftur síðar á þessu
ári,“ sagði Páll. -EÓ
Ragnar Arnalds, formaður þingflokks Alþýðu-
w bandalagsins:
Ásakanir um
málþóf ögrun
við pingræðiö
„Það sem hefur einkennt málsmeð-
ferðina em látlausar ásakanir á
þingmenn um að þær stundi mál-
þóf. Þessar ásakanir vom meira að
segja bomar fram áður en önnur
umræða hófst, sem er aðalefnisum-
ræða málsins. Þingmenn hafa ekki
gert annað en að
gera grein fyrir
sjónarmiðum
sínum í mjög
viðamiklu og
flóknu máli, máli
sem er hundrað-
falt stærra en
venjuleg þingmál
og krefst þar af
leiðandi lengri og
ítarlegri umræðna en venjuleg
mál,“ sagði Ragnar Amalds.
Ragnar sagði að það hefði verið
samkomulag milli stjórnar og
stjómarandstöðu að hefja aðra um-
ræðu um EES-samninginn ekki fyrr
en sjávarútvegssamningurinn við
EB væri frágenginn, en það varð
ekki fyrr en í byrjun desember. Þá
þegar hefðu utanríkisráðherra og
forsætisráðherra byrjað að hamra á
því að stjórnarandstaðan væri að
tefja málið, væri með málþóf.
„Utanríkisráðherra svaraði blaða-
mönnum að vandræðin með af-
greiðslu EES stöfuðu af því hvað Al-
þingi íslendinga væri einkennileg
stofnun og þingmenn þar undarleg-
ir miðað við þingmenn annarra
þjóða. Þetta segir hann áður en um-
ræða hefsL Þegar forsætisráðherra
kemur síðan með þá hugmynd að
umræðutími verði skorinn niður þá
hafði aðeins einn stjómarandstæð-
ingur talað við aðra umræðu máls-
ins.“ Ragnar sagði að reynt hefði
verið að koma því inn hjá þjóðinni
að stjómarandstaðan hefði skipulagt
málþóf í þeim tilgangi að koma í veg
fyrir samþykkt samningsins. Þetta
segir hann vera rangt. Hann benti á
í því sambandi að þegar næstsíðasta
umræðudegi annarrar umræðu lauk
hefði enginn þingmaður talað oftar
en einu sinni.
„Ég tel að þetta háttalag utanríkis-
ráðherra og forsætisráðherra hafi
verið bein ögrun við þingræðið í
landinu," sagði Ragnar.
„Ég tel augljóst að málinu er ekki
lokið. í fyrsta lagi verður málið ekki
að lögum fyrr en forseti hefur undir-
ritað það. I öðru lagi er ljóst að mál-
ið kemur aftur til Alþingis. í þriðja
lagi þarf að gera veigamiklar breyt-
ingar á samningnum hvað varðar
eftirlitsstofnun, dómstól, sjóðakerfi
og fleira. Síðan eiga Evrópubanda-
lagsþjóðimar eftir að staðfesta sam-
komulagið. Það hafa aðeins fáar
þeirra gert það. Spánverjar drógu
beinlínis staðfestingarfrumvarpið til
baka. Það var búið að afgreiða það í
annarri deild spænska þingsins en
stjórnin afturkallaði frumvarpið og
ætlar sér greinilega að taka málið
nýjum tökum. Það getur því margt
gerst í þessu máli á næstu mánuð-
um og óvíst hvemig það endar,"
sagði Ragnar. -EÓ
Ragnar Arnalds
Björn Bjarnason, formaður utanríkismála-
nefndar Alþingis;
Umræðan sýnir að
breyta verður starfs-
háttum Alþingis
„Mér fmnst að umræðan um EES
hafi leitt í Ijós að það sé ástæða fyrir
okkur þingmenn úr öllum flokkum
að gera upp við okkur hvort við vilj-
um hafa þingstörfin í þessu fari eða
ekki. Þetta mál hefur því ekki aðeins
snúist um mikilvæg efnisleg atriði
heldur hefur það, vegna þess hvemig
umræðum hefur háttað, beint mjög
athyglinni að starfsháttum á Alþingi.
Ég held að allir hljóti að vera sam-
mála um að þingið getur ekki haldið
áfram í þessum farvegi. Það verður
meira að treysta á það sem unnið er í
nefndunum og niðurstöðu innan
þingflokka," sagði Bjöm Bjamason.
„Það hefur verið ákaflega fróðlegt að
taka þátt í þessari umræðu ekki síst í
störfum utanríkismálanefndar þar
sem farið var ofan í hvert einasta
smáatriði í þessu máli og öll þau
vafaatriði sem upp komu. Ég hefði
talið að eftir að nefndin hafði lokið
störfum og skilað ítarlegu áliti, bæði
meirihluti og minnihluti, þá hefði
verið ástæðulaust fyrir Alþingi að
setja á svo langar umræður um mál-
ið eins og raun ber vitni um. Ég tel
að þetta mál hafi verið ákaflega ítar-
lega kannað og því hefur komið mér
á óvart hvað menn hafa talið nauð-
synlegt að flytja langt mál um þetta
án þess að í raun og vem kæmi nokk-
uð nýtt fram.“ Bjöm sagði að það
hafi komið sér þægilega á óvart hvað
vel hefur gengið að fá svör við öllum
þeim spumingum sem vaknað hafa í
sambandi við þetta stóra og flókna
mál. Greinilegt sé að málið hafi verið
vel undirbúið og hvert einasta atriði í
sambandi við
það þaulhugs-
að.
Bjöm sagði að
samningar um
EES hafi tekið
langan tíma og
ýmislegt hafi
komið upp á á
samningaferlin-
um sem hefur orðið að bregðast við.
Síðasta tilvikið sé afstaða Sviss til
samningsins. Bjöm sagði að and-
stæðingar samningsins hér á landi
hafi haft tilhneigingu til að gera
meira úr þeim en efni stóðu til.
Samningsaðilar hafi sýnt að þeir séu
staðráðnir í að ná samningum og
koma EES í framkvæmd. „Ég held að
það sé enginn vafi á að EES komi til
framkvæmda. Það hefur svo margt
gerst á samningstímanum sem
menn hefðu getað notað sem átylla
til að hætta við að koma þessu sam-
starfi á, ef menn hefðu viljað það.
Mér finnst ólíklegt að þetta mikla
starf sem unnið hefur verið að í bráð-
um fjögur ár verði eyðilagt núna á
síðustu vikum málsins." Bjöm sagði
að enginn geti sagt fyrir um hvað
EES komi til með að verða til lengi.
„Þegar við gerðum tvíhliðasamning-
inn við Evrópubandalagið 1972 um
fríverslun töldu margir að hann yrði
frambúðarlausn á okkar samskiptum
við Evrópubandalagið. Það varð ekki.
Menn verða að laga sig að breyttum
aðstæðum. Evrópusamstaríið er að
þróast og breytast," sagði Bjöm.
Kristín
Ástgeirsdóttlr
um hugsanleg áhrif samningsins á
þjóðarhag. Einnig hvemig hann
hefur ausið svívirðingum yfir þingið
og þingmenn. í hvaða siðmenntuðu
ríki sem er þá
væri búið að
knýja fram af-
sögn ráðherra
sem hagaði sér
svona,“ sagði
Kristín Ástgeirs-
dóttir.
Utanríkisráð-
herra hélt því
fram að Þjóð-
hagsstofhun áliti
að EES- samningurinn gæti varlega
reiknað bætt hag íslensks efnahags-
lífs um 7 milljarða á einu ári. í reynd
hefur stofnunin nefnt tölur á bilinu
2,5-6 milljarða á átta árum í þessu
sambandi. Það eru þessi ósannindi
sem Kristín er að vísa í.
„Þegar ég byrjaði að skoða þetta
mál þá gerði ég það með opnum
huga. Ég var alls ekki búin að gera
upp hug minn til málsins í upphafi.
Því meira sem ég hef kynnt mér
málið þá hef ég sannfærst um að það
sé ekki rétt af okkur að tengjast
EES. í EES fellst ákveðin aðlögun að
hugmyndafræði og markmiðum
Evrópubandalagsins. Ég er sann-
færð um að það hefði verið réttara
að leita annarra Ieiða eins og að óska
eftir tvíhliðaviðræðum við EB og
Ieita annarra markaða. Ég hef einn-
ig sannfærst um að við eigum alls
ekki að sækja um aðild að EB.“
Kristín sagði erfitt að spá fyrir um
hver þróunin verði á næstu árum í
evrópskri samvinnu. Hún sagði að
þrátt fyrir að erfiðlega hafi gengið að
ná samningum um EES og enn séu
mörg ljón á veginum þá séu mestar
líkur til þess að EES komi til fram-
kvæmda. Ljóst sé að ákveðinn hópur
þjóðarinnar sé þeirrar skoðunar að
Island eigi að óska eftir að gerast að-
ili að EB. Jafnljóst sé að ef ríkis-
stjóm landsins beri fram slíka til-
lögu þá kalli hún á gífúrleg átök
meðal þjóðarinnar. Átök sambærileg
þeim sem urðu þegar Noregur sótti
um og hafnaði aðild að EB 1972.
Kristín sagði að við yrðu jafnframt
að minnast þess að við væmm jaðar-
byggð í Evrópu og það væri ekki
sjálfgefið að forystumenn EB veittu
okkur aðild að EB þó að við sæktum
um.
„Það á eftir að koma fljós hvemig
hinn endanlegi samningur mun líta
út og hvort að EB telur það ómaks-
ins vert að ganga í gegnum þetta
millistig sem EES er. Afskiptum Al-
þingis af málinu er ekki lokið. Það
kemur hér aftur til umfjöllunar þeg-
ar EB og EFTA-ríkin hafa komist að
samkomulagi um þær breytingar
sem gera verður á samningnum
vegna þess að Sviss hafnaði að gerast
aðili að honum,“ sagði Kristín. -EÓ
Sýna þarf sömu
aðgæslu
á fáförnum vegum
sgjjn^iðrum!
VÍDÁ LEYNAST
HÆTTUR!
rtæ
IFERÐAR