Tíminn - 28.01.1993, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 28. janúar 1993
Tíminn 5
r
Asta R. Jóhannesdóttir:
Hvað á nú að greiða fyrir lyfin?
Þaft hefur oft vafist fyrir fólki hvað eigi aft greiða fyrir lyf. Akveðnar regl-
ur gilda um þátttöku almannatrygginga í Jyfiakostnafti. Þessum reglum
hefur verið breytt nokkrum sinnum og nú hefur þeim enn verið breytt
Þann 1. ágúst sl. var horfift frá fastagjaldi og teknar upp hlutfallsgreiðsl-
ur fyrir þau lyf, sem Tryggingastofnun greiðir að hluta. Nú verfta hlut-
fallsgreiðslur íyrir þessi lyf umfram ákveðift fastagjald upp að ákveðnu
hámarid og gengu þær reglur í gildi þann 18. janúar sl. Ég ætla aft reyna
að útskýra hér á efiir hvað þarf að greiða fyrir hin ýmsu lyf.
Frílyf og lyf sem
greiða þarf að fullu
Lyf skiptast í grófum dráttum í
íjóra flokka eftir greiðsluskiptingu
milli sjúklinga og TVyggingastofn-
unar.
Fyrst er að nefna lyf sem almanna-
tryggingamar greiða að fúllu, svo-
kölluð frílyf. Það eru Iyf sem sjúk-
lingi er lífsnauðsynlegt að nota að
staðaldri. Þetta eru td. sykursýkis-,
krabbameins-, flogaveiki-, Parkin-
sonsveiki- og glákulyf. Ekki verða
breytingar hvað varðar þennan
flokk. Þessi lyf eru merkt með
stjömu eða tölunni 100 í lyfja-
skrám.
í öðmm flokknum eru lyf sem
sjúklingar verða að greiða að fullu,
þ.e. sjúkratryggingamar taka ekki
þátt í að greiða þau. Þetta eru svefn-
lyf, róandi lyf, hægðalyf, vítamín og
sýklalyf, svo eitthvað sé nefnt Þessi
lyf eru 0 merkt í lyfiaskrám og lyfja-
handbókum. Sú breyting verður,
hvað varðar þennan flokk, að í hann
bætast nokkur lyf sem TVygginga-
stofnun greiddi áður að hluta; þetta
eru td. væg verkjalyf og lyf til lækk-
unar á blóðfitu. Það þýðir að not-
andinn greiðir fullt verð fyrir þessi
lyfnú.
Lyf gegn hlutfalls-
greiðslu
f þriðja flokknum em lyf, sem
sjúkratryggingamar greiddu áður
að fullu gegn framvísun lyflaskír-
teinis. Þessi lyf em merkt með B í
lyfjaskrám. Breyting verður á
greiðsluþátttöku sjúklinga á þess-
um lyfjum. Þeir greiða nú fyrstu
500 krónumar af verði lyfsins og
12,5% af verðinu umfram 500 krón-
umar, þó aldrei meira en 1.500
krónur, hvort sem þeir em með
lyfjaskírteini eða ekki. Elli- og ör-
orkulífeyrisþegar greiða fyrstu 150
krónumar af hverri lyfjaávísun og
umfram 150 krónumar 5% af verði
lyfsins, þó ekki meira en 400 krón-
ur. Þetta em td. psoriasis-, skjald-
kirtils-, astma- og ofhæmislyf, auk
ákveðinna blóðþrýstings- og hjarta-
lyfia. Með þessari breytingu verða
lyfjakort að mestu leyti óþörf, sjá þó
f---------------------------------~"\
undanþágumar.
Fjórði og síðasti flokkurinn em
önnur lyf, sem sjúkratryggingamar
taka þátt í að greiða. Þetta em al-
gengustu lyfin eða meira en helm-
ingur allra lyfja, merkt E í lyfja-
Nýjustu reglurnar
um lyfjakostnað og
undanþágur
skrám. Fyrir þau greiða sjúklingar
nú fyrstu 500 krónumar, af verði
umfram þær greiða þeir 25% af
verðinu, þó aldrei meira en 3000
krónur. Elli- og örorkulífeyrisþegar
greiða 150 krónur og 10% af um-
framkostnaði, þó ekki meira en 800
krónur. Þetta em td. meltingar-
færalyf, öndunarfæralyf, húðlyf,
hormónalyf, þvagfæra-, augn- og
eymalyf, hjarta- og æðasjúkdóma-
r
Daníel Agústínusson:
Að storka þjóðinni
Hátekjufólkið heldur veislu
Ríkisútvarpið skýrði frá því á fyrstu dögum ársins að mikill áramóta-
fagnaður hefði verið haldinn á þaki hitaveitugeymanna á Eskihlíðarhæð-
um, Perlunni. Þessi síðasta kvöldmáltíð ársins 1992 hefði verið 7-rétt-
uð. Borðhaldið hefði tekið á 5. klst og milli þess að réttir voru fram
bomir hefðu verið fjölbreyttar vínveitingar vift hæfi hvers manns. Þá var
tekið fram að maturinn hefði kostað 25.000 kr. fyrir hjón. í Iokin hefði
svo Davíð Oddsson forsætisráðherra flutt ræðu, sem hefði komið öllum
mjög á óvart Ekki var þess getið frekar hvert hlutverk hans var í
nefndum áramótafagnafti.
Svo ekki hallaðist á með þeim
Viðeyjarbræðmm, var ennfremur
skýrt frá því að Jón Baldvin utan-
ríkisráðherra hefði verið veislu-
stjóri í öðmm slíkum gleðskap,
sem fór fram í Borgarkringlunni.
Þar hefði maturinn fyrir hjónin
kostað 22.000 kr.
Frétt sem vekur
athygli
Að sjálfsögðu vakti frétt þessi
mikla athygli og umtal. Ekki fyrir
það að fólk kæmi saman á fjöl-
mennum skemmtistað eins og
Perlunni til að fagna áramótum,
heldur fyrir þann íburð, sem þar
var greint frá og vart hefur kostað
í heild undir 6-8 millj. þetta eina
kvöld. Þegar ástandið í þjóðfélag-
inu um s.l. áramót er hugleitt,
sýnir fagnaður þessi hinar skörpu
andstæður í þjóðfélaginu. Á sama
tíma og þúsundir manna lifa við
hungurmörk umhverfis hita-
veitugeymana og geta ekki einu
sinni greitt reikninga hitaveit-
unnar og verða jafnvel að hírast í
kulda, þá koma saman hundruð
manna og kaupa sér máltíð fyrir
12.500 kr. Þeirra á meðal eru for-
ustumenn þjóðarinnar. Fyrir
hjónin er þetta aðeins lægri upp-
hæð en hver fjölskyldufaðir fær
mánaðarlega f atvinnuleysisbæt-
ur, en það eru 30.000 kr. Það
mætti halda að landsfeðumir
hefðu ekki hugmynd um það
ískyggilega ástand, sem nú ríkir í
þjóðfélaginu, og fyndu á engan
hátt fyrir æðarslögum þjóðlífsins.
Hvað amar að?
Um áramótin voru 7000 íslend-
ingar skráðir atvinnulausir, sem
nálgast 5% atvinnuleysi. Tálið er
að auk þess séu um 2000 menn án
atvinnu. Uppsagnir halda áfram
að berast frá atvinnurekendum,
svo hópurinn vex daglega sem
vantar störf. Þetta er alvarlegasta
meinsemd í íslensku þjóðfélagi í
60 ár og kallar fram fjölda ann-
arra vandamála. Atvinnuleysið
leiðir ómælda hörmung yfir þús-
undir heimila í landinu og bitnar
allra verst á ungu fólki, eins og
dæmin sanna víða að.
Áður en núverandi ríkisstjóm
tók við þekktist ekki atvinnuleysi
á íslandi, nema staðbundið í
stuttan tíma. Allir flokkar hafa
verið sammála um að slíkt böl
mætti aldrei festa rætur á íslandi.
Nú bregður svo við að ríkisstjórn-
in er ánægð yfir því að það skuli
vera minna en í nágrannalöndum
okkar. Hún hefur gefist upp og
þjóðin hefiir misst allt traust sitt
á henni. Þó er verst að engin von-
arglæta er framundan. Félags-
málaráðherra talar um að koma á
námskeiðum fyrir atvinnulaust
fólk. Er það ekki að gefa steina
fyrir brauð? Andlega niðurbrotið
fólk nýtur sín ekki í námi. Nú
duga engin húsbréf lengur.
Neyðarráðstafanir í
Reykjavík
í Reykjavík bindast hjartahlýir
borgarar samtökum og reyna að
lina sárustu þjáningar fólks. Frí-
kirkjan opnar eldhús í safnaðar-
heimili sínu og býður hungmð-
um Reykvíkingum upp á súpu í
hádeginu. Aðrir söfnuðir í félagi
við launþegasamtökin og at-
vinnurekendur undirbúa þjón-
ustumiðstöð í safnaðarheimili
Dómkirkjunnar. Þar eiga að starfa
sálfræðingar, félagsráðgjafar og
prestar, auk annars þjónustuliðs
sem m.a. annast veitingar. Þar á
atvinnulaust og fátækt fólk að fá
andlega og líkamlega næringu.
Rætt er um fleiri slíkar miðstöðv-
ar. Af öllu þessu sést hversu alvar-
legum augum hugsandi fólk lítur
á þjóðfélagsástandið og hversu
breytingin er mikil frá því sem
var 1991. Kostnaður við hvert at-
hvarf er áætlaður kr. 200 þús. á
mánuði. Það er sama upphæð og
8 hjón greiddu fyrir mat sinn í
Perlunni á gamlárskvöld. f
Reykjavík eru tugir útigangs-
bama sem fáir hirða um. Stofnuð
hafa verið samtökin Barnaheill til
að koma bömum þessum í húsa-
skjól og veita þeim hlýju og eðli-
legt uppeldi.
Hvað verður um
velferðarríkið?
í upphafi gaf ríkisstjómin út
kjörorðið: Velferð á varanlegum
gmnni. Það fólst í því að minnka
umsvif velferðarinnar, en tryggja
þau til frambúðar. En allt er í
heiminum hverfult. Á síðasta ári
var enn skorið niður í velferðar-
kerfinu og sér ekki fyrir endann á
því. Nú er aftur á móti lítið talað
um þann varanlega gmnn sem
átti að ríkja um langa framtíð.
Auk þess að stórhækka skatta al-
mennt — þvert á öll kosningalof-
orð — hefur ríkisstjórn Davíðs
Oddssonar velt mörgum milljörð-
um af gjöldum ríkissjóðs yfir á
heimilin í landinu. Ekki eftir efn-
um og ástæðum. Bamafjölskyld-
ur, sjúklingar og námsmenn hafa
orðið kærkomnasti tekjustofn
ríkisins þegar harðnar í ári. Lífs-
kjörin hafa versnað sem um mun-
ar. Verkalýðsfélögin hafa því sagt
upp samningum sínum og búast
til varnar. Ríkisstjómin hefur rof-
ið þjóðarsáttina. Allir samningar
lausir 1. febr. og dýrtíðarpúkinn
glottir á næsta leiti. Þannig er
ástandið í þjóðfélaginu, þegar
maturinn dýri er étinn í Perlunni
hans Davíðs, sem Borgarsjóður
Reykjavíkur greiðir nú með er-
lendri lántöku. Það er samræmi í
hlutunum. Þannig er þjóðinni
storkað.
Hvað sagði Davíð í
Perlunni?
Sú ræða hefur ekki verið rituð á
blað, en vafalaust rist í hjörtu
þeirra sem á hlýddu. Það var víst
unaðslegt að fá ræðu Davíðs sem
8. réttinn. Ef að líkum lætur hafa
gestir í veislunni góðu verið
sæmilega launaðir. Varla haft
lægri tekjur á mánuði en 150-600
þúsund eftir að skattar hafa verið
dregnir frá, þ.e. nettótekjur. Dav-
íð hefur vafalaust minnt þá á lof-
orð Sjálfstæðisflokksins í síðustu
kosningum um lækkun skatta og
alveg sérstaklega baráttu sína
gegn hátekjuskatti, sem ýmsir
stjórnarandstæðingar hafa verið
að minnast á og talið eðlilegan,
ekki síst eftir að aðrir tekjustofn-
ar brugðust. Þá vilja þeir frekar
hátekjuskatt en lækka persónuaf-
sláttinn.
Davíð hefur áreiðanlega glatt
veislufélaga sína með því að þeir
skyldu ekki óttast þennan 5%
aukaskatt á þá, sem náð hafa 200
þús. kr. launum á mánuði. Af
hálfu stjórnar sinnar væri þetta
ekki alvömskattur og myndi ekki
standa lengur en í 2 ár, ef hann
kæmist þá nokkurntíma í fram-
kvæmd. Hann væri settur í sam-
ráði við nokkra sálfræðinga í
Sjálfstæðisflokknum, sem hefðu
talið nauðsynlegt að taka upp há-
tekjuskatt til málamynda, svo
fólkið með 60 þús. kr. mánaðar-
launin tæki með gleði á sig um-
talsverðar skattahækkanir í sam-
bandi við lækkun persónufrá-
dráttar í kr. 57 þúsund. Hér væri
fundinn stór og vaxandi hópur í
þjóðfélaginu, sem vegna stærðar
sinnar væri mjög álitlegur tekju-
stofn. Þetta héti sko ekki skatta-
hækkun — það væri alveg víðs
fjarri, það væri móðgun að láta
bjóða sér slík ummæli — þetta
héti lækkun persónufrádráttar og
væri allt annað. Ríkisstjórnin
lyf, tauga- og geðlyf.
Undanþágur
Fáar reglur eru án undantekninga
og í lyfjareglugerðinni er TVygg-
ingastofhun heimilt í alveg sérstök-
um tilfellum að greiða að fullu lyf,
öll lyf f sérstökum tilfellum, svo sem
þegar um er að ræða verulega mikla
lyfjanotkun að staðaldri. í þessum
tilvikum eru útbúin tímabundin
lyfjaskírteini.
Einnig er heimilt að færa lyf milli
greiðsluflokka gegn framvísun lyfja-
skírteinis. Ef einhver þyrfti td. að
nota lyf f fjórða flokknum (E merkt)
að staðaldri, gæti hann með fram-
vísun lyfjaskírteinis fengið að greiða
það eins og um lyf í þriðja flokknum
(B merkt) væri að ræða. Eða ef hann
þyrfti að nota lyf í öðrum flokknum
(0 merkt) að staðaldri, þ.e. lyf sem
hann ætti að öðru jöfinu að greiða að
fullu, gæti hann, gegn framvísun
lyfjaskírteinis, fengið að greiða fyrir
það hlutfallsgreiðslu eins og um E
merkt lyf væri að ræða.
Höfundur er deildarstjórl hjá Trygginga-
stofnun rikJsíns.
hefði verið og myndi ævinlega
verða á móti hækkun skatta.
Skattalagabreyting þessi félli því
vel að stefnu ríkisstjórnarinnar,
sem vildi skattalækkun. Henni
mætti ná fram með ýmsum hætti.
Minnkum
ríkisumsvifín
Þannig hljóðar eitt af slagorðum
ríkisstjómarinnar. Skatta mætti
lækka með því að afnema allar
barnabætur. Foreldrar skulu sjálf
sjá um börn sín. Burt með slík
ríkisafskipti. í heilbrigðismálum
hefur margt verið gert til spam-
aðar og myndi svo haldið áfram á
næstu árum. Fólk með sæmilegar
tekjur á sjálft að greiða meðul sín
og sjúkrahúsvist. Léki vafi á að
það gæti staðið við slíkar greiðsl-
ur, gæti það bara tryggt sig hjá
Sjóvá og greitt þangað iðgjöld
sín. Þetta er einfaldasta leiðin til
að minnka ríkisumsvifin og
lækka skattana, einkum af breiðu
bökunum í þjóðfélaginu, sem
gætu þá fyrst rétt duglega úr sér.
Þegar slík þjóðfélagsgerð hefur
komist á, mun það ekki teljast til
tíðinda þótt góðborgararnir haldi
7 rétta máltíð í Perlunni og greiði
fyrir hana langt til sömu upphæð
og þúsundir manna verða að láta
sér nægja til framfæris í mánuð.
Slíkur veislufagnaður mun færast
í aukana eftir því sem misskipting
auðsins vex. Aðrir verða svo að
láta sér nægja súpuna í þjónustu-
stofnun kirkjunnar í umsjá presta
og sálfræðinga. Þetta er ekki fög-
ur framtíðarsýn. í dag blasir hún
við öllum sem augu hafa. Hún er
löggilt af ríkisstjórninni og nýtur
verndar hennar.
Höfundur er fyrrum bæjarstjóri á
Akranesi.