Tíminn - 02.02.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Þriðjudagur 2. febrúar 1993
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Timinn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóran Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason
Skrifstofur: Lynghálsi 9,110 Reykjavík Slml: 686300.
Auglýsingasimi: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,- , verö I lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Vönduð skólamálaum-
ræða er nauðsynleg
Nefnd á vegum menntamálaráðuneytisins, sem
unnið hefur að mótun menntastefnu, hefur skilað
áfangaskýrslu. Þar er ýmsar róttækar tillögur að
finna um skólastarf í landinu, en ætlunin er að
leggja lokatillögur fyrir á þessum vetri.
Það, sem vekur sérstaka athygli, er að lagt er til að
sveitarfélögin reki grunnskólann að öllu leyti, þ.e.
greiði einnig laun kennara auk reksturskostnaðar
sem nú þegar er á hendi sveitarfélaganna.
í öðru lagi er lagt til að samræmdar mælingar
námsárangurs verði teknar upp í mun meira mæli
en nú er og rannsóknarstofnun uppeldismála efld
til eftirlits með skólastarfi.
Þessar hugmyndir og aðrar, sem koma fram í
skýrslunni, þarf að ræða vandlega, því hér er um
viðkvæm og vandasöm mál að ræða sem ekki má
flana að.
Mikilvægast er að ganga að þessum málum með
réttu hugarfari. Grundvallaratriði er hvort breyt-
ingar, ef af þeim verður, skila betra skólastarfi og
verða nemendum, á hvaða stigi sem þeir eru, til
góðs. Slíkar breytingar eiga að hafa forgang.
Þær raddir hafa heyrst frá samtökum kennara, að
launakjör þeirra og starfsaðstaða hái skólastarfí.
Þetta er alvarlegt mál og svo mikið er víst að átök
um kaup og kjör kennara hafa sett mjög svip sinn
á skólastarfið undanfarin ár. Þarna þarf að skapa
betra andrúmsloft.
Það er viðamikil aðgerð að færa launagreiðslur
kennara til sveitarfélaga. Sú aðgerð á að sögn að
kosta 5 milljarða króna, sem sveitarfélögin fái sem
meðgjöf úr ríkissjóði með þessu verkefni. Ekkert
hefur komið fram um það hvernig sú tala er feng-
in. Hvað um lífeyrisskuldbindingar ríkissjóðs
vegna kennara? Það er stórmál. Þá er hætt við að
þessi kostnaður fari hækkandi á næstu árum,
miðað við það ástand sem er í launamálum kenn-
ara.
Það er alveg Ijóst að forsvarsmenn sveitarfélaga
hljóta að krefjast svara við þessum atriðum og
öðrum áður en sú ákvörðun er tekin að flytja
launakostnað við grunnskóla til sveitarfélaganna.
Mikilvægt er í þessu sambandi hvemig jöfnunar-
aðgerðum verður háttað.
Það er brýn þörf á vandaðri umræðu um skóla-
mál í þjóðfélaginu. Þau em slík undirstaða að ekki
má kasta höndum til ákvarðana sem þau varða.
Það á ekki að útiloka aðgerð á borð við þá að
flytja launakostnað við gmnnskóla til sveitarfé-
laga. Það verður hins vegar að vera tryggt að slík
aðgerð skili skólastarfí fram á veg, en ekki aftur á
bak.
Önnur atriði skýrslunnar þarfnast vandaðrar
umræðu og að henni á að ganga með opnum
huga. Því aðeins verður niðurstaðan skólastarfi til
farsældar.
Hæstiréttur Islands er nú skyndi-
að eiga reiði hirmar bamvinsam-
legu HÍllary Clinton,
sjálfs Bandaríkjaforseta,
yfir höföi sér. Jafnframt
þrota fyrirtæki sem stelur böm-
um í útlöndum, koma nú svell-
kaldir fram í íslenskum fjölmiðl-
um og segja að ef íslenskir dóm-
ef hann gáir ektó að sér,
eyðiiagt möguleika fs-
iendinga um ókomin ár til
að geta ferðast tfl Guðs
eigin lands, sjáifra Banda-
ríkja Norður Ameríku.
Þetta er það sem gexist ef
Hæstiréttur íslands stað-
festir í dag úrskurö hér-
aðsdómara um að Banda-
ríkjamennimir tveir sem
hingað komu á fólskum
forsendum og gerðu tíl-
raun tfl aö stela tveimur
bömum frá móður sinni eins og
frægt er orðið, skuli áftam sitja í
gæsluvarðhaldi.
Baðafulltrúi CTU-fyrirtækisins,
sem scrhæfir sig « brottnámi
bama foreidra sem lent hafa f for-
ræöisdeilum, tilkynnti um þetta
óvenjulega vandamál íslenska
dómskerfisins í Morgunblaðinu á
sunnudaginn.
Þar segir þessi maður að „ís-
iensk sfjómvöld ættu að vara sig“
því ef ísienskt dómskerfi
þessa menn tfl saka vegna
brota þá muni þeir grípa til sinna
ráða.
„Við beitum þá
stóiar dæmi eftir ísienskum lög-
um í stað þess að fara að kröfúm
fyrirtætósins og duttiungum
muni þeir kalla til forsetafrú
iandsins og sjá tfl þess að íslend-
ingar geti ekki komist vandræða-
lausttfl Bandarðganna!

fyrirtækis CTU koma sífeiit á
óvart jpessir uppgjafa dátar, sem
reknir vom úr ameríska hemum
fyrir fjárdrátt og reka nánast gjald-
Garrí verður nú að viöurkenna að
ævintýralegur þótti honum lyga-
vefuríim sem þessir menn
spunnu um Stallone og bíógerð-
ina og trúlega ber það hugmynda-
flug allt saman vott um að þetta
fólk lifi og hrærist í einhveijum
ímynduðum „Rambó-heimi“ sem
iítið á skyit við ískaldan veruleik-
ann í borgaralegu samféiagt Enn
ævintýraiegra er þó að heyra í tals-
manni fyrirtækisins eftir að
bamsránsaðgerð þeirra rann út í
sandinn og höfuðpaurinn (Rambó
i>iálfúri?> var gripinn með alit nið-
ur um sig. Yflriýsingar biaðafúfl-
trúans renna stoðum undir þá
skoðun að annað hvort séu
aðstandendur fyrirtækis-
ins ah-ariega fatlaðir þegar
kemur að skiiningi á gang-
verid þjóðfélagsins eða þá
að þeir séu á einhverjum
lyfjum sem fá þá til að trúa
að þeir geti ekki einvörð-
ungu ráðið aðgerðum for-
setafrúarinnar og stefnu
Bandaríkjastjómar í vega-
bréfsmálum, heidur líkaað
fsienskt dómskerfi dansi
eftir duttlungum þeirra.
Létí bctur að
hlýða skipunum
Ef ektó væri um að ræða alvar-
Jegt fonæðismál þar sem velferð
tveggja bama er í húfi væri fram-
koma þessa hóps CTU vitaskuid
brosleg og mennimir brjóstum-
kennanlegir. Þama eru á feröinnt
menn sem hlotið hafa einhverja
þjálfun sem sérdeiídarhermenn.
Þeím lætur eflaust betur að fratn-
eri að upphugsa hvað er rétt, eöli-
legt og lögtegt f samstóptum mflli
tyeggja vestrænna Jýðiæöisríkja.
er — og raunar vand-
að þetta fýrirtæki, sem sýnir af sér
slíkt dómgreindarfeysi, skuli hafa
öðlast frægð og frama í Bandaríkj-
unum. Raunar má búast við að
frægðin og framinn dali nokkuð
færri sem vflji skipta við fýrirtæk-
ið eftirieiðis.
Ganri
Víti án vamaðar
Sum orð eru þess eðlis að þau
vekja sterk viðbrögð, þegar þau
eru nefnd, og oft hatrammar
deilur og flokkadrætti. Frægt
dæmi er sterka ölið, sem tryllti
þjóðina í hvert sinn sem það var
nefnt opinberlega, en öllum stóð
á sama um margfalt sterkara
áfengi. Enginn nennti um það
að tala, þegar deilurnar risu
hvað hæst um sterka ölið, sem
ýmist átti að steypa þjóðartötr-
inu í endanlega glötun, ef leyft
yrði, eða fleyta henni yfir á ódá-
insakra alsælunnar ef leyft yrði.
Spilavíti er orð sem tryllir
ávallt þá, sem ráða umræðuefn-
um og hugsanarennsli fólksins í
landinu, þegar það verður að
fréttaefni. Fjárhættuspil, lotterí,
spilakassar og fleira og fleira
hreyfa ekki við sömu sálum.
Samkvæmt skilgreiningu virð-
ist spilavíti vera staður þar sem
rúlletta er höfð um hönd og
önnur mubla sem er til þess
gerð að spila 21 með tilþrifum.
Æsilegustu ásar sjónvarps-
stöðvanna fóru á kostum á vett-
vöngum um helgina, þegar upp
komst að nokkrar hræður voru
að skemmta sér við spilamublur
í húsnæði þar sem gangverkin
voru tekin niður fýrr í vetur af
lögreglunni.
„Ace reporters" fóru um vítin
og skildu hvorki upp né niður í
að þarna var verið að spila á hin-
um forboðnu mublum eða hvers
vegna öðrum svona gullmolum
var aldrei lokað. Allt er þetta
óútskýrt og sumir eru alveg
hugstola yfir því að til skuli vera
SPILAVÍTI á íslandi.
Ljótt er ef satt er.
Undantekning
ísland mun eina landið í Evr-
ópu þar sem bannað er að spila
21 við þar til gert borð eða
leggja undir á rúllettuborði. Það
er nefnilega spilavíti.
ísland mun líka vera undan-
tekning hvað varðar að leyfa alls
kyns stofnunum og félögum að
reka happdrætti, lottó, spila-
Vítt og bieitt
kassa, skafmiðahappdrætti og
hvað þetta nú allt saman er.
Allt er þetta skattfrjálst og
rennur hagnaðurinn óskiptur til
margs kyns þarfa. Annars staðar
hafa ríki einkaleyfi á rekstri svo
stórfelldra fjárglæfrafyrirtækja.
Sá aðili, sem rekur mestu spila-
vítin, er Rauði kross íslands,
sem mergsýgur peninga af þeim
sem ginnast í kassa hans í sjopp-
um vítt og breitt um landið. Ald-
urstakmark spilenda og allt eft-
irlit er fals og bull, eins og hver
sem er getur gengið úr skugga
um.
Ofboðsleg góð-
gerðastarfsemi
Háskólinn hefur löngum verið í
sérflokki hvað varðar happ-
drættisrekstur og á síðari árum
hefur hann bryddað upp á hverri
nýjunginni af annarri til að
plokka peninga af spilafíklum.
Rúlletta lottósins hringlar
vikulega í sjónvarpinu og skæl-
brosandi hamingjan birtist sjálf
á skjánum til að segja frá hinum
unaðslega heppnu einstakling-
um sem hljóta vinningana. Hins
vegar er hvergi tekið fram hve
margir töpuðu peningunum sín-
um eða hve miklu.
Getraunir fótboltans eru mikið
þing og nú eru íslendingar
orðnir alþjóðlegir þar eins og á
svo mörgum öðrum sviðum. Það
er auglýst grimmt í hverri viku
að 140 milljónir séu í pottinum
og þurfi maður ekki annað en
borga svolítið og vera með til að
hreppa þann stóra.
Ljóst er að íslendingar eyða
milljörðum á milljarða ofan í öll
þessi fjárhættuspil. Þau þurfa
næstum ekkert eftirlit, því þau
eru mikil þjóðþrifafyrirtæki, eða
eitt svakalegt gottgjörelsi, eins
og aðstandendur þeirra þreytast
aldrei á að sýna og sanna.
Að öllu samanlögðu er ekkert
líklegra en að hvergi í veröldinni
sé eytt eins miklu í fjárhættuspil
og hér á landi. Kannski ekki
einu sinni í Las Vegas.
Kostnaður af öllu þessu er á við
verðgildi ærið margra rúllettu-
borða. Hagnaðurinn hreint of-
boðslegur og það gefur auga leið
að þeir eru ærið margir, sem
eiga afkomu sína undir rekstri
þessa mikla atvinnuvegar.
Allt er þetta gott og blessað og
gefur þjóölífinu lit. Hitt er samt
dálítið skondið að mitt í þessu
fjárhættuspilafári skuli það telj-
ast til rokufrétta kvöld eftir
kvöld að nokkrir strákar séu að
snúa rúllettum í spilaklúbbun-
um sínum. En það er af því að
þeim klúbbum er gefið heitið
hræðilega, spilavíti.
OÓ