Tíminn - 02.02.1993, Blaðsíða 8

12 Tíminn
Þriðjudagur 2. febrúar 1993
Halldór Jón Jónas Karen Erla
Almennir stjórnmálafundir
á Austurlandi
Þingmenn og varaþingmenn Framsóknarflokksins á Austuriandi boða til almennra
stjómmálafunda I kjördæminu sem hérsegirá timabilinu frá 31. janúartil H.febrú-
ar.
Stöðvarfirði: Félagsheimilið þriöjud. 2. febrúar kl. 20.30.
Breiðdalsvik: Hótel Bláfell miðvikud. 3. febrúar kl. 20.30.
Höfn: Framsóknarhúsið fimmtudaginn 4. febrúar kl. 20.30.
Bakkafirði: Miövikudag 10. febnjar kl. 20.30.
Vopnarirði: Fimmtudag 11. febrúar kl. 20.30.
Fundarefni: Atvinnumál — stjómmálaviðhorfið — staða EES- samningsins.
Allir enj velkomnir á fundina. Nánar auglýst á viðkomandi stöðum. Athugið breytt-
an fundartima á Eskifiröi og Fáskrúðsfirði. Fundarboðendur
Félagsvist á Hvolsvelli
Spilum sunnudaginn 14. febniar kl. 21.00.
Framsóknarfélag Rangárvallasýslu
Halldór Ingibjörg Sigurður
Akranes
Opinn stjómmálafundur verður haldinn I Framsóknarhúsinu, Sunnubraut 11,
mánudaginn 8. febnlar kl. 20.30.
Frummælendur Halldór Ásgrlmsson, Ingibjörg Pálmadóttir og Sigurður Þórólfs-
son.
Akranes — Bæjarmál
Fundur um fjárhagsáætlun Akranesskaupstaðar verður haldinn miðvikudaginn 3.
febrúar kl. 20.30 I Framsóknarhúsinu.
Glsli Gislason bæjarstjóri gerir grein fyrir áætluninni. Auk hans mun Steinunn Sig-
urðardóttir sitja fyrir svörum. Bæjarfulltrúamir
Keflvíkingar —
Suðurnesjamenn
Opinn fundur um EES og stjómmálaviðhorfið I dag, veröur haldinn miðvikudaginn
3. febrúar kl. 20.30 að Hafnargötu 62.
Framsögumenn: Guðni Ágústsson og Siv Friöleifsdóttir.
Fjölmennið. Allir velkomnir. Stjóm Fulltrúaráðs
Norðurland vestra
Vestur-Húnvetningar
Almennur stjómmálafundur verður haldinn I Vertshúsinu, Hvammstanga, miðviku-
daginn 3. febrúar kl. 21.00.
Frummælendun Páll Pétursson, Stefán Guðmundsson, Elln Lindal.
Hofsós
Verðum til viðtals I Félagsheimilinu á Hofsósi fimmtudaginn 4. febrúar kl. 16.00-
18.00.
Páll Pétursson, Stefán Guömundsson.
Slglfírðlngar
Almennur stjómmálafundur verður haldinn i Suðurgötu 4 fimmtudaginn 4. febrúar.
Frummælendun Páll Pétursson, Stefán Guðmundsson, Elln Llndal.
Norðurlandskjördæmi
vestra
í
Almennur stjómmálafundur verður haldinn I Miðgarði 2. febrúar kl. 21.00.
Frummælendun Steingrimur Hermannsson, Páll Pétursson, Stefán Guðmunds-
son.
Allir velkomnir.
Auglýslngasímiir Tfmans
Vesturland
Inglbjörg
Ingibjörg Pálmadóttir alþingismaður
og Siguröur Þórólfsson varaþingmað-
ur verða með fundi um stjómmálaviö-
horfið og málefni héraðsins á eftirtöld-
um stöðum:
Miövikudagur 3. febr. n.k.: I Félags-
heimilinu Suðurdölum kl. 14.00 og I
Breiðabliki kl. 21.00.
Fimmtudagur 4. febr. n.k.: I Röst,
Hellissandi. kl. 21.00.
Sigurður
Steingrimur
Páll
Stefán
Hverjir eru í vandræðum?
Ottar Guðmundsson:
Tfminn og tárið.
fslendingar og áfengi f 1100 ár.
Foriagið.
Hér er þá sem sé drykkjuskapar-
saga íslendinga frá því land byggð-
ist. Þar með er þó ekki sagan öll. Eft-
ir að hafa lýst áhrifum áfengis á
manninn er farið út fyrir landstein-
ana og rifjað upp að alla tíð frá því
sögur hófust hafa menn strítt við
það að læra að drekka. Þær tilraunir
hafa ekki heppnast betur en það að
jafnan er það nokkur minnihluti
sem missir vald á drykkjufysninni
og drekkur til sorgar og vansa sér og
öðrum, svo að heita má að þeir kalli
áfengisböl yfir þjóð sína.
Óttar Guðmundsson er þjálfaður
rithöfundur og hefur ærna reynslu
af að fást við heilsuleysi og ólán sem
rekja má til áfengisneyslu. Það má
því ganga að því sem vísu að hér er
komin læsileg og fróðleg bók.
Þegar sagan hefur verið rakin og
þar með sagt frá áfengisneyslu sam-
tíðarinnar er rætt um áfengisvamir
og meðferðarstofnanir.
Þegar rætt er um fornar venjur er
það vangá sem segir á bls. 61 að átt-
undi dagur jóla heiti nú gamlárs-
kvöld. Áttundi dagur jóla er nýjárs-
dagur, enda stóð lengi „áttidagur"
við hann í Almanaki.
Svo sem vænta má er töluvert rætt
um áfengissýki eða „alkóhólisma",
hvað það sé og hvers vegna. Á bls.
147 standa þessi orð:
„Þegar Alþjóða heilbrigðisstofnun-
in ákvað að alkóhólismi væri sjúk-
dómur var notast við þessa skýr-
ingu: „Alkóhólismi er langvinn
hegðunartruflun sem einkennist af
endurtekinni drykkju alkóhóls sem
ekki er í neinu samræmi við venju-
lega neyslu í samfélaginu og skaðar
heilsufar og félagslega stöðu ein-
staklingsins. Alkóhólisti drekkur
svo mikið að hann er háður áfengi
og sýnir merki um geðtruflun og
versnandi líkamlega heilsu."
Hitt leiðir höfundur hjá sér að geta
þess að Alþjóða heilbrigðisstofnunin
hætti að telja alkóhólisma sjúkdóm.
En eftir ýmiskonar vangaveltur seg-
ir hann:
„En í raun skiptir litlu máli hvaða
hugmyndir menn hafa um orsök
alkóhólisma. Aðalatriðið er að alkó-
hólistinn hætti að drekka." Hitt er
svo greinilegt að höfundur telur
auðvelda meðferð að ölkærir menn
líti á veikleika sinn sem sjúkdóm.
Þegar rætt hefur verið um vín-
bannið 1915-1922 segir höfundur:
„Síðan hefur bindindishreyfmgin
verið í miklum vandræðum. Fáir
taka þann kost að bragða aldrei
áfengi og vera í stúku allt sitt líf.
Flestir þeirra sem ekki drekka nú á
tímum eru óvirkir alkóhólistar sem
farið hafa í áfengismeðferð."
Mér er ekki ljóst á hverju þessi full-
yrðing er byggð. Hitt veit ég að þeir
sem nú eru um áttrætt hafa þekkt
marga sem verið hafa bindindis-
menn allt sitt líf. í annan stað þekkj-
um við ungt fólk sem er bindindis-
fólk og hefur verið frá upphafi. Mér
er ekki kunnugt að fyrir liggi ein-
hver könnun meðal þeirra sem nú
neyta ekki áfengis, svo að sjá megi
fortíð þeirra í þessu efrii. Ég held
það væri fljótfærni að álykta að allir
Bókmenntir
þeir, sem nú vilja hafna áfengi, séu
fyrrverandi ofdrykkjumenn.
Að öðru leyti sé ég ekki að bindind-
ishreyfingin sé í meiri vandræðum
en aðrir sem eru að sporna gegn
áfengisböli. Við vitum a.m.k. að það
er örugg vörn gegn áfengissýki að
venjast ekki áfengi, svo að það er
rugl að hver sem er geti orðið alkó-
hólisti. Það verður enginn nema
hann venjist áfenginu. Hitt vitum
við líka að öll reynsla styður þá
skoðun að bindindishreyfingin ein
sé þess umkomin að bægja áfengis-
böli frá, svo að fullur sigur verði.
Hitt kemur glöggt fram í bók Óttars
að engir kunna að segja fyrir um það
hverjir verða drykkjusjúkir og í ann-
an stað að ærið skortir á að björgun
nái til allra.
Óttar segir í bók sinni margar
dæmisögur um áfengismenningu
samtíðarinnar. Leiðir hann þar fram
ýmiskonar fólk og er að vísu býsna
nærfærinn í þeim skáldskap. Gera
þær sögur bókina læsilegri og fróð-
Iegri. Tekst Óttari að gera þessar
sögur skemmtilegri en ætla mætti
um slíkar raunasögur. En flest hefur
tvær hliðar og sumar sögurnar fara
vel.
Bindindishreyfingin væntir þess að
fólk almennt fáist til að hugsa um
áfengismál og geri sér þá grein fyrir
því að þeim fylgir böl. Hitt verður
hver og einn að meta hvort honum
þykir um of að nefna það þjóðarböl.
Hvað sem um það er, verður að
vænta hins að góðviljað fólk fari að
athuga hvort það beri nokkra ábyrgð
á þessu böli í mannfélaginu. Þá
munu margir sjá að oft ræður úr-
slitum hversu oft áfengi er haft um
hönd. Þá fari menn að hugsa í al-
vöru um fordæmi sitt og áhrif þess
og gera sér ljóst að þeir eru hver og
einn með fordæmi sínu og háttum
áhrifavaldur þó í smáu sé. Þegar
menn gera sér það ljóst munu þeir
meta hvort réttara sé að taka afstöðu
með eða móti áfengistískunni.
Um síðustu aldamót var verið að
kenna þessari þjóð sitt af hverju sem
heyrði til sóttvarna. Þar á meðal var
það að ekki skyldu menn hrækja á
gólfið á samkomustöðum. Sótt-
kveikjur kynnu að leynast í hrákan-
um. Þetta skildu menn og það urðu
almennir mannasiðir að hrækja ekki
á gólfið. Um það þarf ekki framar að
ræða.
Hvernig sem menn vilja greina
alkóhólismann vita menn hvemig
hann byrjar og breiðist út. Því er það
draumur okkar að þeim fjölgi sem
ekki vilja eiga þátt í því að útbreiða
þann ófögnuð. Því vinnur bindindis-
hreyfmgin á fslandi svikalaust að því
að fylkja fólki gegn áfengistískunni,
svo að þeim mannamótum fækki
sem fyrst og mest þar sem áfengi er
haldið að mönnum. Þar munu úr-
slitin ráðast.
Það er rétt sem dómsmálaráðherra
Bandaríkjanna sagði á vímuefnaráð-
stefnu í páfagarði. Þetta stríð verður
að vinna á heimilunum, skólunum
og frjálsum félagsskap. Þegar menn
skilja það munu þeir taka afstöðu.
H.Kr.
Skáldið Egill,
kvæðin og sagan
„Harðsnúið lið“ sérfræðinga og
áróðursfræðinga vinnur nú að áætl-
un um að koma á þeirri trú, að saga
Egils Skallagrímssonar sé tilbún-
ingur einn, að Egill hafi ekki ort
kvæði þau sem honum eru kennd,
heldur söguhöfundurinn, og á það
að fylgja í kaupbæti, að „Egill hafi
aldrei verið til“. í „Þjóðarþeli" út-
varpsins, sem oft er þó vel hlustandi
á, var ymprað á því 21. jan. að Egill
muni geðveikur verið hafa, haldinn
ofsóknarbrjálæði o.s.frv. En hvernig
maður, sem aldrei var til, gat þó ver-
ið brjálaður, virðist næsta torráðin
gáta.
í formála sínum að Egilssögu
(1933) gerir Sigurður Nordal grein
fyrir sambandi vísna og kvæða við
söguna. Telur hann í fáeinum atrið-
um ósamræmi milli atburða í vísum
og sögu, en það ósamræmi hefði
falsari, sem laug upp vísum til að
styrkja sögu sína, aldrei látið koma
fyrir.
Eiginlegir fræðimenn munu aldrei
geta trúað því, að Snorri hefði farið
að vitna í dæmi úr þannig tilbúnum
skáldskap í bókmenntasögu- ritgerð
eins og Skáldskaparmálum. Snorri
vildi „ekki á bækur setja vitnislausar
sögur", þ.e. heimildarlausar, og því
síður hefði honum komið til hugar
að Ijúga upp vísum.
í sambandi við það, sem þó er að
nokkru leyti annað mál: „hvemig
Lesendur skrila
maður Egill var“, hinn raunvemlegi
Egill, mætti athuga þetta: Fá dæmi
eru þess í mannkynssögu, að góð-
menni hafi komist í þá aðstöðu að
verða mikilmenni í samtíð sinni.
EgiII var hermaður, og hermennsk-
an er ekki beinlínis til þess fallin að
rækta með mönnum mildi og mis-
kunn. Þess má þó sjá glögg merki í
kvæðunum, að þýðir og mildir
drættir em til í eðli hans. Hann dáir
jafnvel Arinbjörn vin sinn fyrir að
vera „veklinga tös“: hlífiskjöldur lít-
ilmagna. Vísan „Skalat maðr rúnar
rista“ er merkileg fmmheimild um
„fyrsta huglækninrí' í sögu vorri.
23. jan. 1993
Þorsteinn Guðjónsson
cftix boltc
Lcmut bctnl
IUMFEROAR
RÁÐ