Tíminn - 23.10.1993, Blaðsíða 17

Laugardagur 23. maí 1992
Tíminn 17
Morðinginn
var fórnarlamb
aðstæðna
Stjúpsonurinn ógæfusami.
Andblær dauöans helltist yf-
ir húsvörðinn, er hann opn-
aöi dyrnar að íbúðinni. Kon-
an, sem haföi búiö þar, haföi
verið látin í nokkra daga og
einn nágranna hennar, sem
ekki haföi séö hana síðustu
daga og var oröinn áhyggju-
fullur, hafði beðið húsvörö-
inn að líta inn til hennar og
athuga hvort eitthvað værí
að. Vissulega var eitthvað
mikið að. Hann greip fyrir vit
sér, en hélt áfram inn uns
hann stoppaði við svefnher-
bergisdyrnar.
Þar lá konan á gólfinu. Það var nóg
að horfa einu sinni. Líkið var alblóð-
ugt og húsvörðurinn hraðaði sér út
um dymar og hringdi á lögregluna.
Vikugamalt lík
Það var 8. september 1988, mollu-
legt fimmtudagssíðdegi í Greens-
boro, sem er stór borg í Norður-Kar-
ólínufylki í Bandaríkjunum. Enn
einu sinni varð að kalla út morðdeild
lögreglunnar í Greensboro, en glæp-
ir eru tíðir í borginni þar sem efna-
hagsástand er bágborið og mikið at-
vinnuleysi.
Konan virtist vera á fertugsaldri, en
erfitt var að segja um það vegna þess
að líkið var nokkuð rotnað og illa far-
ið. Rannsóknarmenn lögreglunnar
staðfestu að nokkrir dagar hefðu lið-
ið síðan konan var myrL Konan, sem
hafði beðið húsvörðinn að líta inn til
nágrannakonunnar, sagðist ekki hafa
séð hana í heila viku og því hefði hún
farið að hafa áhyggjur.
Hin látna hét Nancy Cook og hafði
verið stungin með hnífi í háls og
brjóst. Fómarlambið hafði verið
myrt á herbergisgólfinu, nákvæm-
lega þar sem það hafði fundist. Gagn-
ger vettvangsrannsókn fór fram með
mynda- og sýnatökum, en fátt var
um vísbendingar til að byrja með. Því
var þó strax slegið föstu að Cook
hefði þekkt morðingjann, þar sem
íbúðin var læst og engin merki um
að brotist hefði verið inn. Enn einn
ástríðuglæpurinn, hugsaði Doug
Schmidt, sem falin var rannsókn
málsins.
Bílnum stoliö
Er talað var vjð nágranna, kom í ljós
að Cook hafði nýverið keypt bfi sem
ekki fannst í bflageymslu hússins. Þá
fundust bfllyklamir ekki í íbúðinni,
sem benti til að morðinginn hefði
mögulega stolið bflnum eftir verkn-
aðinn. Þó var einn hængur á. Cook
var ekki búin að skrá bflinn, hann var
án bflnúmera, svo ekki var hægt að
lýsa eftir honum í gegnum fjar-
skiptakerfi lögreglunnar. Þó var
hægt að biðja lögreglumenn í nær-
liggjandi héruðum að vera á verði
gagnvart bláum Datsun B-210, en
það var allt og sumt að svo stöddu.
Cook hafði verið atvinnulaus um
skeið og lifði af 45.000 króna mánað-
arbótum. Henni var lýst sem mis-
lyndri konu, sem keðjureykti og
hafði skoðanir á flestum málum. Oft
sögð þyrla upp moldviðri út af litlu.
Að sögn nágranna hafði Cook bankað
upp á síðasta daginn sem hún sást á
lífi og beðið um að fá að hringja, þar
sem bágur fjárhagur hennar kom í
veg fyrir að hún hefði efni á síma.
Hún hafði drukkið kaffibolla hjá vin-
konu sinni og meðal annars sagt að
hún ætlaði að borga húsaleigu upp á
22.000 krónur daginn eftir. Að öllum
líkindum hafði hún ekki komist til
þess, en peningamir fúndust ekki í
íbúðinni.
39 stungusár
Schmidt og menn hans höfðu ekki
mikið að byggja á. Meðal annars
vantaði morðvopnið og svo virtist
sem málið yrði snúið, ekki síst þar
sem nokkur tími hafði liðið ffá
verknaðinum og morðinginn hafði
því haft tíma til að hylja slóð sína.
Daginn eftir lá krufningarskýrslan á
borðinu hjá SchmidL Morðinginn
hafði gengið hraustlega til verks, því
alls fundust 39 hnífstungur á líkinu.
Tveir hnífar voru notaðir, blað ann-
ars þeirra var undið. Það vakti upp
tvær spumingar. Hafði morðinginn
skipt um hníf „í miðju morði“, ef
hægt var að komast svo að orði, eða
höfðu morðingjamir verið tveir?
Stjúpsonurínn
grunaöur
Um kvöldið dró til tíðinda. Enn einn
nágranninn gaf sig fram við lögregl-
una og hann staðfesti að skömmu
fyrir morðið hefði stjúpsonur Cook
búið um tíma hjá henni ásamt kær-
ustu, en sambýlið virtist enginn dans
á rósum. Komið hafði til háværra
orðaskipta mánudagskvöldið 5. sept-
ember, og skömmu síðar hafði vitnið
séð stjúpsoninn hlaupa ásamt kær-
ustunni út úr íbúðinni og upp í bfl
móðurinnar. Síðan keyrðu þau burt á
miklum hraða. Cook var fráskilin, en
hafði gifst manni sem átti son áður,
Arthur Martin Vause. Lögreglan afl-
aði sér upplýsinga um hann og
komst að því að hann var 19 ára gam-
all og kærastan hans hét Sara Hicks,
17 ára. Þau höfðu verið saman í eitt
ár. ,JMarty“, eins og stjúpsonurinn
var kallaður, hafði skömmu áður
hætt í menntaskóla og kærastan
hans hafði einnig flosnað upp frá
námi. Þau höfðu búið hjá vinum um
skeið eftir að þau kynntust, en vegna
fjárhagserfiðleika lauk þeirri sam-
búð. Um það leyti hafði Marty bankað
uppá hjá stjúpmóður sinni og beðið
hana að skjóta yfir sig og kærustuna
skjólshúsi.
Schmidt íhugaði stöðuna. Hvorki
Marty né Sara voru á sakaskrá, en ef
þau höfðu tekið bflinn ófrjálsri
hendi, benti það til að þau hefðu eitt-
hvað óhreint í pokahominu. Var
mögulegt að Marty hefði banað
stjúpmóður sinni vegna nokkurra
tuga þúsunda?
Það var að minnsta kosti forgangs-
atriði að finna parið sem fyrst.
Schmidt aflaði sér mynda af þeim og
dagblöð og sjónvarpsstöðvar lýstu
eftir þeim. Samkvæmt tilkynning-
unni voru Sara og Marty beðin um að
gefa sig fram við lögregluna vegna
þess að þau þóttu mikilvæg vitni i
morðmáli og hverjum þeim, sem
bent gæti á dvalarstað þeirra, var
heitið 1000 dölum.
Handtaka og yfir-
heyrslur
Daginn eftir hringdi kunningjakona
Söru og sagði að Sara hefði talað um
að gefa sig fram við lögregluna vegna
þess að hún væri gmnuð um morð
sem hún væri sjálf alveg saklaus af.
Sést hafði til hennar og Martys í
Ohiofylki og það fylgdi sögunni að
þau hefðu verið févana og bfllinn
bensínlaus.
Schmidt fylgdi vísbendingunum
eftir og skömmu síðar var búið að
hafa samband við yfirvöld í Ohio,
sem leiddi til handtöku ungmenn-
anna tveggja. Flogið var með þau til
Greensboro þar sem Schmidt hóf yf-
irheyrslur.
Marty var í fyrstu mjög ósamvinnu-
þýður, en um síðir féllst hann á að
gefa yfirlýsingu. Hann sagði það rétt
að hann hefði búið hjá Nancy Cook,
stjúpmóður sinni, í nokkra daga, en
stjúpa hefði tekið sinnaskiptum
meðan á þeirri dvöl stóð. í fyrstu var
hann velkominn og kærastan hans
einnig, en síðar fór hún að kalla Söru
gæru og krafðist þess að þau flyttu
hið snarasta burt. Að sögn Martys
setti stjúpmóðirin þeim að lokum af-
arkosti, hann gæti fengið að búa hjá
henni einsamall, en annars yrðu þau
að fara og leita sér húsnæðis annars
staðar. Komið hafði til rifrildis, sem
Nancy Cook.
endaði með að stjúpan réðst á hann.
Marty sagðist ekki muna hvað hefði
gerst næst, en þó mundi hann að
komið hefði „til alvarlegra átaka" og
hnífur hafði fallið á gólfið. Hann
sagðist ekki gera sér grein fyrir hvort
hann hefði notað hann eða ekki.
Ekkert minnis-
leysi
Sara aftur á móti mundi skýrt havð
gerst hafði. Hún sagði að í fyrstu
hefði Cook tekið þeim fagnandi og
boðið þeim að búa hjá sér á meðan
þau væru að koma fótunum undir
sig. Síðan hefði eitthvað valdið því að
hún bað þau um að flytja eitthvað
annað. Sunnudaginn fjórða septem-
ber hafði hún svo tekið af skarið og
heimtað að þau færu daginn eftir.
Marty reyndi í örvæntingu að hafa
samband við vini sína, enda voru þau
á götunni, en enginn gat hýst þau og
daginn eftir kom að örlagastundu.
Cook vakti þau eldsnemma og sagð-
ist bíða eftir að þau hypjuðu sig út.
Marty hafði brjálast og gripið eldhús-
hníf og lagt til stjúpmóður sinnar.
Hún hrópaði upp og bað hann að
hætta. „Hættu, þú ert að drepa mig,
ekki gera þetta, ekki!“ hafði Cook
öskrað, en Marty virtist gjörsamlega
stjarfur, hvorki heyrði né sá, og stakk
hana hvað eftir annað uns hnífsblað-
ið lét undan. Þá náði hann sér í ann-
an hníf og hélt áfram.
Þegar yfir lauk settist Marty á sóf-
ann við hlið stjúpmóður sinnar og
horfði tómlega út í loftið.
Hið ógæfúsama par hafði síðan tek-
ið hnífana og vafið þeim í klút. Marty
fór í sturtu og þvoði af sér blóðið og
að því búnu stungu þau af, eftir að
hafa tekið leigupeningana. í fyrstu
ætluðu þau að flýja til Kanada, en þar
sem þau höfðu engin vegabréf var
stefnan tekin á Detroit. Þau urðu svo
uppiskroppa með peninga nokkrum
dögum síðar og þá hafði Sara uppi á
gamalli skólasystur, þeirri sem síðan
hringdi í lögregluna. Eftir að þau
urðu bensínlaus voru þeim allar
bjargir bannaðar og skömmu síðar
voru þau handtekin.
Erfiö réttarhöld
Þar sem líklegt þótti að Sara hefði
ekki átt beinan þátt í morðinu sjálfu,
var henni boðið að vitna gegn kær-
astanum, og hún sættist á það, gegn
því að það kæmi til frádráttar refs-
ingar.
Réttarhöldin hófust í febrúar 1992 í
dómhúsi Greensboro. Verjandi
Martys samþykkti að hann væri sek-
ur um manndráp, en hélt því fram að
það hefði verið framið af gáleysi í
augnabliksbrjálæði. Aðstæður hefðu
verið óheppilegar, hann hefði orðið
fyrir höfnun af hálfu manneskju sem
honum hefði þótt vænt um og treysL
kannski einu manneskjunni sem
hann átti að, og því hefði hann misst
stjóm á sér. Hann talaði um erfiðar
ytri aðstæður, atvinnuleysi og ör-
birgð og fór fram á vægan dóm.
Það kom á daginn að Nancy Cook
hafði ekki gengið heil til skógar á
andlega sviðinu í síðustu tíð. Hún
hafði þjáðst af miklum geðsveiflum,
ýmist verið ofvirk eða legið í þung-
lyndi og það var talið geta skýrt
skyndilega hugarfarsbreytingu
hennar gagnvart stjúpsyninum.
Þó varð ekki framhjá því litið að
morð er morð og þetta var ekkert
venjulegt morð. Um það vitnaði
fjöldi hnífstungnanna. Marty taldist
frillkomlega sakhæfur og var talinn
hættulegur umhverfi sínu í kjölfar
glæpsins. Þá hafði hann reynt eftir
megni að skipuleggja flótta sinn
undan réttvísinni eftir að vera búinn
að ræna aleigu hinnar látnu. Eftir
mikið þóf féll dómur um að Marty
væri sekur um morð af 1. gráðu,
þ.e.a.s. að ásetningur hefði legið að
baki, og eftir það átti eftir að skera úr
um hvort viðurlögin yrðu dauðarefs-
ing eða lífstíðarfangelsi.
Þegar Marty sté sjálfur í vitnastúku,
brast hann í grát og sagðist gera sér
grein fyrir glæp sínum. Hann hélt
fast við það að hann myndi ekki skýrt
eftir atburðum og kviðdómur komst
síðar á þá skoðun að einhver óstöðv-
andi hvöt hefði valdið morðinu.
Marty sagði að glæpurinn hefði ekki
verið framinn í ábata- eða hefndar-
skyni. Honum hefði fyrst dottið í hug
að ræna peningunum og bflnum eft-
ir að öllu lauk. Áður hefði það ekki
hvarflað að honum.
Sorgleg saga
Bernska Martys hafði verið þymum
stráð. Móðir hans átti við óreglu að
stríða og lést af völdum eiturlyfja er
hann var 7 ára. Þá bjó hann með
pabba sínum og stjúpmóður, Nancy
Cook, um skeið. Feðgunum kom illa
saman og er slitnaði upp úr sambúð-
inni átti hann í raun engan að. Síðan
hafði hann þurft að berjast fyrir lífi
sínu og þar kom að hann réð ekki
lengur við aðstæður.
Það tók kviðdóm aðeins 31 mínútu
að komast að niðurstöðu eftir að
réttarhöldunum lauk. Dómurinn
hafnaði dauðarefsingu og jafnvel er
möguleiki á náðun innan 25 ára fyrir
Marty. Sara fékk einungis skilorðs-
bundinn dóm.
Marty fagnaði er dómurinn var
kveðinn upp og virtist sáttur við sitt
hlutskipti. „Þetta er eitt af sorglegri
málum sem ég hef tekið að mér,“
sagði verjandi Martys. ,Að vissu leyti
er Marty fremur fórnarlamb að-
stæðna en morðingi."