Tíminn - 21.04.1994, Side 5

Fimmtudagur 21. apríl 1994
5
Sigrún Magnúsdóttir:
Glebilegt sumar!
Sumardagurinn fyrsti var
hér áöur fyrr einn mesti há-
tíðisdagur á íslandi. Vissu-
lega fögnum viö enn sumar-
komunni og mannlífiö breytist
meö hækkandi sól. Þaö var
skemmtilegt aö skynja þessa
breytingu s.l. tvo laugardaga,
þegar borgarbúar fóru aö sópa
gangstéttar og snyrta garöa
sína.
Þetta sumar á vonandi eftir
að veröa okkur eftirminnilegt.
Bæöi fögnum viö 50 ára lýð-
veldi á íslandi og svo hafa Reyk-
víkingar tækifæri til að gera
borgina opnari og lýöræöislegri.
Eg flutti um það tillögu fyrir
tveimur árum að við reyndum
aö nýta okkur lýöveldisárið til
aö örva feröamannastraum til
landsins. M.a. að ná til íslend-
inga, sem búsettir em erlendis,
eöa til fólks sem er af íslensku
bergi brotið.
Það eru ekki einungis suö-
rænar þjóðir sem hafa ferða-
mannaiðnað sem aðalatvinnu-
veg, heldur einnig land eins og
Alaska. Alaska er t.d. ekki síður
afskekkt en viö og ættum viö
því að hafa mikla möguleika á
aö efla þennan atvinnuveg.
Vissulega er langt í land aö
þjónusta við ferðamenn veröi
okkar aöalatvinnuvegur.
Gífurlegir möguleikar liggja í
auölindum okkar Reykvíkinga,
heitu og köldu vatni.
Sigrún Magnúsdóttir.
Nýlega las ég aö ef til heims-
styrjaldar kæmi, yröi þaö út af
skorti á auölindinni „vatni",
auðlind sem við eigum nóg af.
Vatnsveita Reykjavíkur er hlut-
hafi í vatnsútflutningsfyrirtæki.
Aðalvandamálið varöandi
vatnsútflutning er markaðs-
setningin erlendis. Takist okkur
aö brjótast í gegn, trúi ég að
þetta geti veriö álitleg fram-
leiðsla.
Þá tel ég afar nauðsynlegt aö
efla rannsóknar- og þróunar-
starf hjá Hitaveitu Reykjavíkur
til að hægt sé aö selja erlendis
þekkingu okkar og reynslu. Mig
minnir aö utanríkisráðherra
hafi talið aö þekkingin varðandi
virkjun varmaafls væri m.a. þaö
sem við gætum flutt út til Kína.
Já, við hjá Reykjavíkurlistan-
um viljum gera sóknaráætlun
til aö örva atvinnulífið í borg-
inni. Þaö er markmiö okkar að
gera Reykjavík að miöstöð ný-
sköpunar og þróunar í atvinnu-
málum. Við viljum samhæfa
krafta þeirra, sem vinna aö
ferðamálum í borginni, og gera
borgina að gestgjafa á alþjóðleg-
an mælikvarða.
Með bjartsýnina að vopni og
sumarkomuna sem skjöld er ég
sannfærð um betri tíð, og ég
óska ykkur öllum gleðilegs sum-
ars.
Höfundur er 1. mabur á
Reykjavíkurlistanum.
Sveinbjörn Jónsson:
Þröngsýnt réttlæti
kvótakerfisins
/
stjómarskrá íslendinga er
ákvæði sem segir að óheimilt
sé aö skerða athafnafrelsi
manna, nema almannaheill liggi
við. íslensk stjómvöld hafa und-
anfarin 10 ár stjórnað fiskveið-
um með því að takmarka at-
hafnafrelsi sjómanna og hljóta
því að telja aö almannaheill sé í
húfi. Hvort það er rétt er spum-
ing sem erfitt er að svara svo ör-
uggt sé, en hitt er svo athyglis-
vert að skoða á hvem hátt at-
hafnafrelsisskerðingunni er
dreift á þegna þessa lands.
Þegar kvótakerfið var sett á, var
ákveðið aö færa veiöiheimildir til
útgerðarmanna, en aðrir, sem
höfðu ekki síður stuðlað að
myndun aflareynslu, sátu eftir
með sárt ennið. í þessu sambandi
má sérstaklega benda á sjómenn
og fiskvinnslufólk og samfélög
þeirra, sjávarbyggðir landsins.
Fyrirtækin, sem vom nú hand-
hafar veiöiheimildanna, vom
mismunandi vel stæð fjárhags-
lega og höfðu jafnframt misgóð-
an aögang að fjármagni.
I'ljótlega fór því svo aö gífurleg-
ar tilfærslur á veiðirétti vegna
gjaldþrota og eigendaskipta urðu
staðreynd. Eignir fómarlamb-
anna hmndu í verði og heilu
samfélögin riðuðu til falls.
En þaö var einn þáttur sem tek-
ist hafði aö halda utanvið þröng-
sýnt réttlæti kvótakerfisins. Þetta
vom smábátamir. Margir dug-
„Fljótlega fór því svo að
gífurlegar tilfœrslur á
veiðirétti vegna gjald-
þrota og eigendaskipta
urðu staðreynd. Eignir
fómarlambanna hmndu
í verði og heilu samfélög-
in riðuðu til falls."
VETTVANGUR
miklir sjómenn, sem sættu sig
ekki viö að eyöa ævinni í að
vinna útgerðunum en vera sjálfir
réttlausir til hafsins, keyptu sér
trillur. Hafnir sjávarþorpa, sem
liggja vel við miöum, fylltust af
smábátum og þorp, sem glatað
höfðu veiðiheimildum sínum,
eygðu nýja von um lífsafkomu
og réttlæti. Sameinuðu þjóðimar
fengu þjóðir heimsins til að sam-
einast um umhverfissáttmála þar
sem réttarstaða fólks til nýtingar
á auölindum er skilgreind út frá
búsetu, tæknistigi, framfærslu-
þörf og hefð.
Á íslandi fjölgaði togumm og
afkastageta þeirra stórjókst, enda
hefur takmörkim á aðgangi
þeirra í einstaka fiskistofna lítið
að segja, þar sem athafnasvæði
þeirra er svo gifurlega stórt. Stór-
aukin togaravæðing gerir lífsskil-
yrðin í hafinu verri og því héldu
fiskistofnar áfram að minnka,
þrátt fyrir takmörkun á afla. Það
hefur veriö sársaukafull reynsla,
sem margar þjóðir hafa orðið aö
ganga í gegnum áöur en þær átt-
uðu sig á aö vemda þyrfti upp-
eldisstöðvamar fyrir stórvirkum
togveiöarfæmm, og því furðu-
legra að þjóö, sem nýverið vann
sigra á erlendum stórveldum í
þeim tilgangi, skuli þurfa aö læra
allt upp á nýtt.
En snúum okkur aftur að þröng-
sýnu réttlæti kvótakerfisins.
Núna liggja fyrir Alþingi íslend-
inga tillögur sem gera ráö fyrir að
athafnageta smábáta veröi alls
takmörkuð af stjómvöldum um
136 daga ár hvert í það minnsta.
Hvaö skyldi athafnafrelsi togara-
sjómanna og útgerða þeirra hafa
verið skert mikið? Líklega ekki
um einn einasta dag.
Hverslags réttlæti er það sem
takmarkar athafnafrelsi hefð-
bundins útgerðarmynsturs á
Suöureyri og í Grímsey um 136
daga á ári, en skeröir athafna-
frelsi heföbundins útgerðar-
mynsturs í Reykjavík, Akureyri
og í Hafnarfiröi, svo einhverjir
staðir séu nefndir, ekki um einn
einasta dag? Hverslags réttlæti er
það gagnvart byggðarlögum,
sem eiga allt sitt undir hafinu
komið, að athafnafrelsi þegna
þeirra sé skert af stjómvöldum
um 136 daga á ári meöan þegnar
byggðarlaga, sem em til fyrir
pappír og peninga, fá enga skerð-
ingu og bæta jafnvel við sig, eins
og tölur sýna?
Smábátasjómenn hafa frá upp-
hafi orðið að sætta sig við sókn-
arskerðingu frá æðri máttarvöld-
um og vitað að ekki þýddi að
barma sér yfir henni. En það
hljóta allir að sjá aö þau máttar-
völd, sem lifa í þröngsýnu rétt-
læti kvótans, verðskulda ekki aö
kallast æðri neinu og ættu því
smábátasjómenn og íbúar sjávar-
þorpanna á íslandi að hætta að
taka mark á þeim. Enda er þaö
nauðsynlegt, ætlum við að kom-
ast af.
Höfundur er smábátasjómabur í Súg-
andaflrbl.
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
ORÞÓDOXAR
SÚPA HVELJUR
Orþódoxafélag Reykjavíkur og
nágrennis hefur sopið hveljur ab
undanfömu vegna skipunar
Steingrfms Hermannssonar í
stöðu bankastjóra við Seðlabank-
ann. Vib því er f sjálfu sér ekkert
ab gera og bókstafstrúarmenn
em ómissandi á hverju málþingi
til ab ná breiddinni í umræbuna.
Samkvæmt heimsmynd orþód-
oxa eiga skósmibir að halda sér
vib leistann og tannlæknar við
tanngarbinn. Abeins faglærðir
menn mega reka veitingahús og
lyfjafræðingar fá einir ab eiga
apótek. Tómir lögfræðingar eiga
að sitja á Alþingi og drykkju-
menn afgreibi í vínbúbum. Og í
tilbót eiga öskukarlar vitaskuld frí
á öskudaginn. Heimur orþódoxa
er því frekar einföld veröld í
sauðalitunum.
Stundum er sagt í skálarræbum
ab bókvitib verði ekki í askana
látib og er mikill sannleikurfólg-
inn í þeim orðum. Allir, sem
stundab hafa rekstur af einhverju
tagi, vita ab hrein fagmennska er
ekki einhlítur mælikvarbi. Lærbur
matsveinn er ekki alltaf besti
gestgjafinn, frekar en lögfræb-
ingur er besti löggjafinn. Á sama
hátt er bankamabur engan veg-
inn besti bankastjórinn. Meira
þarf til.
Sama lögmál stjórnunar gildir
nefnilega í bönkum og öbrum
rekstri á borb við til ab mynda
veitingahús og lyfjabúbir. Veit-
ingamenn þurfa fyrst og fremst
ab kunna skil á daglegum rekstri
og rába svo fagmenn til að mat-
reiba og ganga um beina. Lyfsala
er ósköp venjuleg sérverslun og
stjórnendur apóteka þurfa ekki
ab vera sjálfir lyfjafræbingar á
meban þeir hafa þá í þjónustu
sinni.
Seblabanki íslands kemur pistil-
höfundi reyndar fýrir sjónir sem
fríhjólandi tívolí og ofan vib öll
þekkt lögmál í þjóbfélaginu.
Þrátt fyrir þab er bankinn ósköp
hversdagsleg opinber stofnun og
honum þarf ab stjórna eins og
öbrum ríkisfyrirtækjum. Til þess
þarf stjórnendur sem eru vanir
ab standa vib stjórnvölinn og
taka ákvarðanir. Faglærbir banka-
menn sitja svo í öllum herbergj-
um bankans og eru fýrir hendi
þegar stjórnendur hans þurfa á
abstob þeirra ab halda. En ekki er
öll sagan sögb.
Orþódoxar í bankarábi Sebla-
bankans urbu líka hálf hvumsa
þegar rábherra skipabi nýja
Seblabankastjóra eftir sínu höfði
en ekki þeirra og kenna um úr-
eltum vinnubrögðum og vondu
pólitísku innræti. Þeir hafa -
gleymt ab allt bankarábib var
kosib pólitískri kosningu á Al-
þingi og þeir vom því sjálfir vald-
ir til rábsmennskunnar eftir
flokksskírteinum.
Menn, sem taka sæti í banka-
ráðum eftir úreltum og pólitísk-
um vinnubrögbum, geta ekki
meb góðu móti kvartab yfir
sömu vinnubrögðum þegar þeir
sjálfir þurfa ekkí lengur á þeim ab
halda. Eba er einhver bankarábs-
mabur í Seblabanka íslands sem
telur sig sitja þar fyrir einhverja
abra sök en flokksskírteinib sitt?
Hann er góbfúslega bebinn um
ab gefa merki!