Tíminn - 03.05.1994, Page 3
Þri&judagur 3. maí 1994
3
Niburstaöa fengin frá Danmörku úr blóösýnum sjúku hrossana í Víöidal. Brynjólfur Sandholt yfirdýralœknir:
Fóðurbreyting talin
líklegasta skýringin
Niöurstaba úr blóbsýnum
sjúku hrossana í Víðidal kom
frá Danmörku í dag og er hún
sú að um væga herpes sýk-
ingu sé að ræða í öndunarfær-
um hrossana. Ekki er neitt
sem bendir til þess að um
hættulega veirusýkingu sé að
ræba heldur fékkst væg svör-
un fyrir herpes vírus, veiru 4,
sem veldur vægum sýkingum
í öndunarfærum hrossa.
Brynjólfur Sandholt yfirdýra-
læknir segir að notuð hafi veriö
útilokunaraðferð.
„Við höfum ekki fundið neina
bakteríusýkingu, við höfum
ekki getað ræktað neinar veirur,
það eina sem við höfum er
mælingar sem sýna hækkun á
mótefni í þessum hrossum."
Brynjólfur var spuröur hvort
þessi veirusýking væri með
þeim hætti að veiran gæti legið
í dvala í líkama dýrsins og
blossað síðan upp fyrirvara-
laust?
„Sýkingin getur verið dulin
allt æviskeið þeirra sem einu
sinni hafa sýkst, hvort sem það
er í mönnum eða skepnum. Á
undanförnum árum höfum viö
fengið tilfelli af hósta og nef-
rennsli í einstaka hrossum vítt
og breitt um Stór- Reykjavíkur-
svæðið. Við höfum tekið og
sent út blóðsýni úr þeim og þar
höfum viö fengið líka hækkun
á mótefnamælingunni, og í
þessum tilfellum hefur verið
talið að annað hvort sé um
væga sýkingu að ræöa eöa ekki.
Við höfum aldrei fengið afger-
andi svar. Viö skoöum það
núna hvort vib getum hafa ver-
ið með þessa sýkingu á undan-
förnum árum. En í þessu tilfelli
hafa einhverjar staðbundnar
ástæður þarna í þessu hesthúsi
kannski valdiö því að mótstaða
hrossana hafi verib minni og
þar af leiöandi hafi þetta smit
orðið."
Brynjólfur var spuröur hvort
möguleiki gæti verið á því að
smitið hefði borist með notuð-
um reiðtygjum sem flutt hafa
verið til landsins eða jafnvel
með innfluttu fóöri sem annaö
hvort hefur verið skemmt eða
hrossin ekki þolað vegna of
mikils krafts.
„Við skobuðum þetta í síðustu
viku og þær upplýsingar og það
sem við sáum þarna í húsinu,
benti ekki til þess. Viö skoðuð-
um fóður þama og spurbumst
fyrir og þaö var ekkert þama
sem benti til þess sem þú ert að
spyrja um. Meira vil ég ekkert
um það segja."
Tíminn spurði hvort hér væri
ekki um einsdæmi að ræða, að
15 hross smituðust með þessum
hætti á jafn skömmum tíma?
„Jú, það er rétt og við erum ab
reyna að finna út meö hvaöa
hætti þetta smit reyndist svona
útbreitt í þessu húsi á svona
skömmum tíma. Og það er þá
sem við hugsum okkur ab
þarna sé eitthvaö sérstakt í hús-
inu en það höfum við bara ekki
fundið. Við teljum að þaö getí
verið mikið álag á hrossunum,
mikil þjálfun, enhver fóður-
breyting átt sér stað þarna,
kannski með breyttu heyi eða
fóðurbæti, nú eða þá að húsið
hafi verið lokað í einn eða tvo
daga og þama inni hafi mynd-
ast mikil svækja og hiti og þab
hafi minnkað mótstööu þessara
hrossa. Þetta er það sem við er-
um að leita að og við erum að
vinna í því núna. Þessir hestar
eru ennþá í einangrun og verða
í einangrun áfram og vib vinn-
um að rannsóknum á þeim á
meðan."
Brynjólfur var spurður í fram-
haldi ab því sem hann sagði um
þrjár helstu ástæðumar, hvort
ekki væri hæpið að hús hjá at-
vinnumanni væri lokað og loft-
laust í nokkra daga og eins það
að flest öll hross á Víðidals-
svæbinu væm nú í toppformi
þannig að spjótin virtust því
fyrst og fremst beinast að fóður-
breytingunni og hvort hún
væri ekki orsakavaldurinn öðm
fremur?
„Ég get verið sammála þér í því
að flest hrossin á þessu svæbi
eru nú undir mjög miklu álagi
vegna mikillar þjálfunar og eins
það að hesthús hjá atvinnu-
manni er síbur lokað og loft-
laust í marga daga, þannig að
fóðurbreyting viröist líklegri en
annaö. Við emm og verðum að
hafa alla þessa þætti í huga og
getum ekki útilokaö neinn einn
frekar en annan fyrr en endan-
leg niðurstaða fæst í þessu
máli," sagði Brynjólfur Sand-
holt yfirdýTalæknir að lokum.
Ab apótek séu flest á íslandi og lyfjanotkun samt
minnst segir landlœknir sýna ab:
Lyfsala ræöst
ekki af fjölda
apótekanna
„Hvort þab væra 10 apótek
héma á Laugaveginum eöa 2,
mundi engu máli skipta varb-
andi meiri eba minni lyfja-
notkun. Eins og heilbrigbis-
skýrslur frá Norðurlöndunum
leiða í Ijós, þá ræðst fjöldi lyfja-
ávísana og lyfjasala í hverju
landi af flestu öðm fremur en
fjölda apóteka," sagði Ólafur
Ólafsson landlæknir um þá
gagnrýni, við umfjöllun um
lyfjafrumvarp á Alþingi, ab
fjölgun apóteka mundi leiba til
aukinnar lyfjasölu.
Væri þetta á rökum reist ætti
lyfjanotkun á mann að vera
meiri hér en á hinum Norður-
löndunum, því ajiótek væm
hlutfallslega flest á Islandi. Tölur
um lyfjasölu, mælda í dag-
skömmtum á hverja 1.000 íbúa á
dag, sýni þó þvert á móti að
lyfjanotkun sé með því allra
minnsta hér á landi. Færeyingar
einir nota örlítið minna af lyfj-
um. En svo vill til að þar em apó-
tek hlutfallslega fæst.
Feröamaöur
lést í Bláa
lóninu
Skoskur ferðamaður fannst látinn
í Bláa lóninu síödegis á sunnu-
dag. Skotinn, sem var um fertugt,
var þá búinn aö vera týndur í
nokkra klukkutíma en hans var
fyrst saknað þegar hann kom ekki
fram í rútunni sem átti að aka
ferðamönnunum frá lóninu. Eftir
ab föt Skotans fundust hófu bað-
veröir skipulagða en árangurs-
lausa leit. Það vora síðan björg-
unarsveitarmenn úr Þorbirni sem
fundu manninn. Staöarhaldari
Bláa lónsins hefur lýst því yfir í
fjölmiðlum ab slysiö hafi orbiö,
þrátt fyrir aö öllum öryggisat-
riðum hafi verið framfylgt. ■
Eftirfarandi tölur era úr Nor-
rænum heilbrigöisskýrslum fyrir
árib 1992. Fremri dálkurinn sýn-
ir fjölda íbúa á hvert apótek í
hverju Norðurlandanna. Sam-
kvæmt þeim tölum eiga íslend-
ingar hlutfallslega nærri þrisvar
sinnum fleiri apótek en Færey-
ingar og Danir. Aftari dálkurinn
sýnir lyfjanotkun mælda í dag-
skömmtum á dag á hverja 1.000
íbúa í hverju Norðurlandanna.
íbúar á apótek og
lyfjanotkun
íbúar/apótek DDD/1000 /dag
Færeyjar 15.700 620
Danmörk 15.000 740
Noregur 12.800 690
Svíþjóð 10.200 830
Finnland 6.600 820
ísland 5.600 630
Samkvæmt þessu er lyfjanotk-
unin minnst í Færeyjum og á ís-
landi en mest í Svíþjóð og Finn-
landi og litla fylgni þar að sjá við
fjölda apóteka.
Landlæknir segir skýringuna þá
að mönnum hætti til að gera allt
of mikið úr áhrifum eftirspurnar
sjúklinganna á lyfjasölu. Vissu-
lega sé eftirspum sjúklinga til
staðar, en staðreyndin sé hins
vegar sú, eins og allir vita, að eft-
irspurnin ráðist langmest af
læknunum. Það hafi margsinnis
komið í ljós að meginhluti eftir-
spumarinnar, þ.e.a.s. hvort sjúk-
lingurinn fær lyf, hvort hann er
lagður inn á sjúkrahús, hvort
hann fær aðgerð, hvort hann fer
á örorku, hvort hann fái veik-
indaleyfi. ,,..þaö era læknamir
sem ákveöa þetta allt saman."
Eins og fram hafi komið hjá Al-
þjóöa heilbrigðisstofnuninni,
„þá sé það í 70 til 80% tilfella
læknirinn sem er aö spyrja eftir
þjónustunni," segir landlæknir.
Öraggasta leiöin til aö draga úr
lyfjasölu sé því sú, að fækka
læknum og fækka sjúklingum.
Skil á vörugjaldi
Vegna breytinga á lögum um vörugjald, sem tóku gildi 1. janúar 1994, og þar sem ný
reglugerð tók gildi 1. maí sl., vill ríkisskattstjóri minna á skil vörugjalds. Reglur um gjaldstofn
vörugjalds eru óbreyttar, en minnt er á að gjaldstofn af innlendri framleiðslu er heildsöluverð
vara sem eru framleiddar, unnið að eða pakkað hér á landi.
Gjalddagi vörugjalds er nú fimmti dagur þriðja mánaðar eftir lok uppgjörstímabils vegna
sölu eða afhendingar á því tímabili. Gjalddagi vörugjalds fyrir tímabilið janúar-febrúar 1994
er því 5. maí. Vörugjald telst greitt á tilskildum tíma hafi greiðsla sannanlega verið póstlögð
á gjalddaga.
Álag skal nú vera 2% af þeirri upphæð sem vangreidd er, fyrir hvern byrjaðan dag eftir
gjalddaga, þó ekki hærra en 20%. Sé vörugjald ekki greitt innan mánaðar frá gjalddaga
reiknast dráttarvextir af því sem gjaldfallið er.
Gjaldflokkum vörugjalds er fjölgað í sjö. Jafnframt flytjast vörur á milli gjaldflokka auk
þess sem nýjar vörur bætast við og aðrar falla út. í gjaldflokki A (6% vörugjald) er m.a.
kaffi, te, nasl og ísblöndur. í gjaldflokki B (11 % vörugjald) eru m.a. ýmsar byggingavörur og
snyrtivörur. í gjaldflokki C (16% vörugjald) eru m.a. ýmsar plastvörur, rafmagnsvörur og
vörur til vélknúinna ökutækja. í gjaldflokki D (18% vörugjald) er m.a. sælgæti og hráefni til
sælgætisiðnaðar, sætakex og ávaxtasafi ásamt öðrum drykkjarvörum. í gjaldflokki E (20%
vörugjald) eru m.a. ýmis heimilistæki og smávarningur. í gjaldflokki F (25% vörugjald) eru
vopno.þ.u.l. íg/'a/dffoA'k/G(30%vörugjald)erm.a.sykur, sjónvarpstækioghljómflutningstæki.
Útgáfa sölureikninga og uppgjör vörugjalds. Meginreglan er sú að aðilar í
vörugjaldsskyldum rekstri skulu færa á sölureikninga og aðgreina á þeim gjaldskylda sölu
eftir gjaldflokkum, þannig að heildarverð vöru ásamt fjárhæð vörugjalds komi sérstaklega
fram vegna hvers gjaldflokks. Tilteknum aðilum er þó heimilt að tilgreina á sölureikningi að
vara sé með vörugjaldi. Við skil á vörugjaldi í ríkissjóð er gjaldanda heimilt að draga frá
innheimtu gjaldi af sölu það vörugjald sem hann hefur sannanlega greitt við kaup á hráefni
og efnivöru til gjaldskyldrar framleiðslu á viðkomandi uppgjörstímabili. Sé vörugjald af
aðföngum hærra á uppgjörstímabili en innheimt vörugjald af sölu skal mismunurinn greiddur
úr ríkissjóði.
Nánari upplýsingar um vörugjald veita skattstjórar og virðisaukaskattsskrifstofa
ríkisskattstjóra.
RSK
RÍKISSKATTSTJÓRI