Tíminn - 11.05.1994, Blaðsíða 4

4
Miðvikudagur 11. maí 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Utgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4,105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmiðja
Frjálsrar fjölmiölunar hf.
Mánaðaráskrift 1400 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 125 kr. m/vsk.
Svarta skýrslan
Skýrsla félagsmálaráöherra um skuldir heimil-
anna, sem lögð var fram eftir beiðni frá nokkrum
þingmönnum Framsóknarflokksins undir forustu
Guðna Ágústssonar, hefur vakið mikla athygli. Þar
kemur fram að í árslok 1993 nema skuldir heimil-
anna í landinu 253 milljörðum króna og hafa þær
vaxið um 86 milljarða eða 50% á þremur árum.
Samkvæmt þessu skuldar hver fjögurra manna
fjölskylda í landinu 3.9 milljónir króna að meðal-
tali.
Þessar staðreyndir eru svo uggvænlegar að hér er
sannarlega um svarta skýrslu að ræða. Það er hlut-
verk stjórnvalda að greina orsakir þessarar þróunar
og bregðast við með sannfærandi hætti.
Skýrslan er byggð á athugunum Þjóðhagsstofnun-
ar og í niðurstöðum stofnunarinnar segir eftirfar-
andi:
„Skýringanna á þessari þróun er einkum að leita
til breytinga á íslenskum fjármagnsmarkaði þar
sem markaðurinn ræður mun meira um ráðstöfun
lánsfjár en áður var, hárra vaxta, einkum á síðari
hluta tímabilsins og lækkun kaupmáttar á undan-
förnum árum."
Ekki er vafi á því að versnandi atvinnuástand og
mikil lækkun ráðstöfunartekna vegna minni yfir-
vinnu valda miklu um auknar skuldir heimilanna.
í ljósi atvinnuástandsins í landinu eru þessar nið-
urstöður sérlega alvarlegar. Minnkandi atvinna,
svo ekki sé talað um atvinnuleysi, setja skuldugt
fólk í slíka sjálfheldu að erfitt er og oft ókleift að
finna leiðir út úr henni.
í skýrslu félagsmálaráðherra er ekki að finna til-
lögur um viðbrögð, og er það miður í ljósi þess að
hér er um að ræða brýnasta viðfangsefni stjórn-
valda á næstunni. Þótt hlutverk banka og annarra
lánastofnana sé veigamikið í þessum málum,
verða stjórnvöld að veita forustu og hvatningu til
úrbóta. Á það ekki síst við um þann þátt málsins
sem viðkemur atvinnulífinu í landinu.
Almenningur er vegna skuldastöðu sinnar sérlega
vanbúinn að mæta áföllum í atvinnulífinu. Skuld-
ir hlaðast upp og gera áföll sem missi atvinnu eða
minnkandi vinnu enn óbærilegri en ella.
Úrræðin hljóta að felast í því að stjórnvöld reyni
með öllum ráðum að fjölga atvinnutækifærum í
landinu. Auk þess þarf með skipulegum hætti að
skuldbreyta lánum einstaklinga, ekki síður en fyr-
irtækja. Bankarnir hafa allt að vinna í því efni, því
hætta er á því að skuldir tapist í vaxandi mæli við
óbreytt ástand.
Meðan ástandið er slíkt sem skýrsla félagsmála-
ráðherra sýnir, er ekki hægt að tala um vorkomu í
efnahagsmálum á íslandi. Sú vorkoma er köld og
snertir ekki nema hluta fólksins í landinu. At-
vinnuástandið grúfir eins og skuggi yfir þeirri vor-
komu og meðan 8000 manns ganga atvinnulausir
hefur það í för með sér ómælda erfiðleika, ekki síst
í þeim þætti sem skýrslan tekur til að hægt sé að
stáhda við skuldbindingar sínar.
Vegurinn út úr þessum erfiðleikum er ekki auðr-
ataður, en stjórnvöldum ber skylda til að taka mið
af svo augljósum hættumerkjum, sem er að finna í
skýrslunni, og gleyma sér ekki í ánægjunni yfir lít-
illi verðbólgu. Samdrátturinn í þjóðfélaginu er
stærsti þátturinn í að halda henni niðri.
Náttúruvernd bak vib teppi í skipi
A dögunum tók Garri sér far
með Akraborginni, sem í sjálfu
sér er ekki í frásögur færandi.
Á neðri þiljum þessarar ferju
eru bekkir þar sem hægt er að
leggja sig á meðan skipið siglir
milli hafna, en þar eru teppi
og púðar feröalöngum til hæg-
inda. Þegar Garri greip til eins
teppisins, rakst hann á nokkur
blöð, sem skrifað hafði verib á
og höfðu augljóslega fallið í
hvarf á bak við teppið. Þegar
Garri skoðaði lesmálið betur,
kom í ljós að þetta var gagn-
merk ádrepa um þjóðmál, sem
óneitanlega á fullt erindi í fjöl-
miðil, því þama kom fram
sjónarmiö sem ekki hefur bor-
ið mikið á í umræöunni ab
undanförnu. Blöð þessi voru
því miður óundirrituð, en
Garri telur einsýnt að þetta eru
hugleiðingar menntaðs
manns og upplýsts þannig að
rétt er að birta þær hér:
Að gæla við græðgina
„í Morgunblaðinu þann 29.
apríl birtist grein eftir þrjá for-
svarsmenn jeppafélags. Grein-
in nefnist „Frelsi til að njóta
íslands". í Tímanum þann 29.
apríl er- lögð spurning fyrir
þrjá menn: Á að stytta gæsa-
veiðitímabilið? í báðum tilvik-
um er fjallað um sama málið,
framkomu fólks við landið og
hvemig eigi að nýta gæði þess.
Erindi jeppamanna í Morgun-
blaðinu er að mótmæla áform-
um um að koma skipulagi á
nýtingu hálendis að Fjalla-
baki, vegna þess aö það skerði
frelsi þeirra til ab njóta ís-
lands.
Svörin, sem Tíminn fær við
spurningu sinni, eru mótmæli
gegn áformum um að tak-
marka fuglaveiðar nokkuð frá
því sem nú er, enda skerða
slíkar takmarkanir frelsi þeirra
til að drepa fugla. Öll rök þess-
ara manna falla í sama farveg
og rök annarra manna sem
ekki vilja láta skerða frelsi sitt
til að draga fisk úr sjó.
Alþingismaður, sem svarar
Tímanum, vill lengja veiði-
tíma gæsa, enda éta gæsir gras
frá bændum og þær eru hvort
eö er líka skotnar í Evrópu.
Síbast en ekki síst leggur al-
þingismaðurinn áherslu á að
til em menn sem skjóta gæsir
GARRI
utan veiðitíma og því muni
best að breyta lögum í sam-
ræmi vib það, fremur en að
framfylgja settum lögum. Þab
vekur furðu að fulltrúi á lög-
gjafarþingi þjóðarinnar skuli
hafa vitsmuni til slíkrar álykt-
unar.
Annar svaramaður Tímans er
sjávarútvegsfræðingur og em
rök hans ekki síður athyglis-
verð í ljósi starfstitils. Honum
finnst ámælisvert að sjónar-
mið fuglaveiðimanna skuli
virt að vettugi, vegna þess að
þeir vita jafn mikiö ef ekki
meira um stofnstærb og veiði-
þol gæsa en fuglafræðingar.
Hversu oft hafa vísindamenn í
sjávarútvegi ekki mátt sitja
undir gagnrýni frá fiskveiði-
mönnum, sem fullyrða að þeir
viti jafnmikið ef ekki meira
um veiðiþol fiskistofna en vís-
indamennirnir. Heggur sá er
hlífa skyldi.
Frelsi til ab njóta íslands
Jeppamenn vilja frelsi til að
njóta íslands. Sumum mönnum
þykir bensínþefur og bíladynur
óaðskiljanlegur hluti eðlilegrar
upplifunar á náttúmnni. Fleiri
em þeir sem finnst þessi blanda
ógeðfelld. Eiga þá jeppamenn
að hafa frelsi til að skaprauna
þeim, sem vilja njóta þess ab
upplifa náttúmna án sjón-, lykt-
ar- og hávaðamengunar frá
þeim afkáralega óskapnabi, sem
íslenskir jeppamenn hafa tjasl-
að saman og þjösnast á um
byggðir og óbyggðir?
Allt ber að sama bmnni. Hópar
manna, haldnir hóflausri
græðgi, hrifsa til sín gæði lands
og sjávar á kostnað þjóðarinnar
allrar. Hóflaus sókn í fiskimib
umhverfis landið er ab koma
efnahag þjóðarinnar á vonar-
völ. Hóflaus ásókn dellukónga í
tómstundagaman, sem ein-
kennist af barnalegri tækjafíkn,
stofnar landi og lífi í hættu og
skeröir frelsi venjulegs fólks til
að njóta náttúmnnar. íslenskir
jeppa- og byssumenn líkjast
engu fremur en minkunum,
sem sluppu úr búri í lok fjórða
áratugs aldarinnar og fengu
frelsi til að njóta íslands. Þeir
þurftu að fá allt strax. Nú væri
ráb aö sem flestir íslendingar
tækju höndum saman um að
kveba þessa vágesti niður."
Svo mörg vom þau orð!
Garri
Að hafa eitthvað að auglýsa
Sjálfstæbisflokknum hefur tekist
aö vekja á sér nokkra athygli síð-
ustu daga fyrir gríöarlega auglýs-
ingaherferb sem flokkurinn hefur
nú lagt út í. Flestar þessara auglýs-
inga em máttlitlar og slagorða-
smíbin ómarkviss, sem.kannski er
ósköp eðlilegt í ljósi þess hversu
óskilgreint stjórnmálaaflið er,
sem verið er aö auglýsa.
Þó má segja aö flokkurinn hefur
bryddað upp á ýmsum nýjungum
í auglýsingamennskunni og brýt-
ur jafnvel nýtt land undir pólit-
íska kynningarstarfsemi.
Margbúib er að benda á hvernig
flokkurinn notar sér valdaað-
stöðu sína í borginni til að koma
sínum mönnum á framfæri. Full-
yrt er að sjálfstæöismenn líti á
borgina sem eign sína og tali í
þeim skilningi um „borgina
sína". Borgarstjóraskiptin em
vitaskuld dæmi um þetta, þab
gefur nýjum pólitískum oddvita
Sjálfstæðisflokksins mun betra
tækifæri til aö koma sér á fram-
færi fyrir kosningar að sitja í stóli
borgarstjóra en ef sami gamli
embættismaburinn hefði setiö út
ráðningartímabil sitt. Opnun op-
inberra sýninga, móttaka eldri
borgara, opnun sundlauga o.s.frv.
em dæmi um tækifæri sem borg-
arstjórinn hefur til að vera í sviðs-
ijósinu.
Borgarstjórinn er meira ab segja
farinn ab auglýsa sjálfur hreins-
unardaga, sem gatnamálastjórinn
stendur fyrir, en borgarstjórinn í
J k
Á víbavangi
Reykjavík skrifar undir auglýs-
ingu um slíkt í Mogganum um
helgina en ekki embætti gatna-
málastjóra. Þannig er það jafnt í
smáu og stóm að borgarstjóran-
um, sem jafnframt er oddviti D-
listans, er haldið fram á opinber-
um vettvangi.
Sjónvarpsstö&in Sýn
Til viöbótar við þetta kemur svo
auglýsingamennskan frá Sjálf-
stæöisflokknum sjálfum. Þar era
flestir miölar nýttir af krafti og
ómældu fé er varið í aö borga fyr-
ir auglýsingapláss í fjölmiðlum.
Raunar hefur Morgunblaöið nú
gefið út eftirminnilega yfirlýs-
ingu um að Sjálfstæöisflokkurinn
geti litið á blaðið sem „sitt blað".
Eftir uppákomur vegna sjón-
varpsútsendinga frá Alþingi í
fyrrakvöld hafa gámngamir sagt
aö sjálfstæðismenn virðist standa
í þeirri trú að sjónvarpsstöðin Sýn
sé sjónvarpsstööin sín, og þeir
geti því farið meb hana að vild,
rétt eins og borgina sína og blaöib
sitt, embættismennina sína,
o.s.frv. o.s.frv.
Þjóbfélagssýn
En stjómmál em meira en aug-
lýsingar og þau em líka annað og
meira en mikið af auglýsingum.
Stjórnmál snúast um að hafa ein-
hverja þjóöfélagssýn og góbur
kosningaárangur næst því abeins
að sú þjóbfélagssýn falli þorra
kjósenda í geð.
Slíka sýn virðist Sjálfstæöisflokk-
inn vanta og fyrirvaraiaus fagur-
gali og mýkt, sem nú er allt í einu
slegið fram af flokknum, gera í
raun ekki annað en að undirstrika
þá tilfinningu, að þar fari flokkur
sem gerir nánast hvað sem er til
að halda völdum
Það er því táknrænt að „vöra-
merkið", sem Sjálfstæöisflokkur-
inn notar þegar hann ávarpar
ungt fólk í kosningabaráttunni,
er teikning af ungu fólki, tveimur
piltum og stúlku. Aðeins eitt
þeirra hefur augu, en hin em
augnalausir fulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins, flokks án sýnar.
-BG
• ( 1 « >