Tíminn - 29.06.1994, Blaðsíða 2

2
WtMWM
Mi&vikudagur 29. júní 1994
Tíminn
spyr...
Er þjó&arsáttin brostin?
Ragna Bergmann,
forma&ur Verkakvennafélags-
ins Framsóknar:
„Já, ég tel þab. Ég tel ab forsend-
ur þjóðarsáttarinnar séu brostnar
þegar viö sem höfum haldið
þjóðarsáttina sjáum aðrar stéttir
þjóðfélagsins fá launahækkanir."
Pétur Sigur&sson, formabur Al-
þý&usambands Vestfjar&a:
„Nei, hún er ekki brostin. Viö
búum ennþá viö ákveðinn stöð-
ugleika sem var það sem við sett-
um okkur þegar við sömdum um
þjóðarsáttina 1989. Aftur á móti
hafa öll fyrirheit þjóöarsáttarinn-
ar ekki gengið upp. Við reiknuö-
um með því að allir tækju jafnt á
sig þær byröar sem fylgdu því aö
umsnúa veröbólguþjóöfélagi yfir
í þjóðfélag sem er tiltölulega ör-
uggt í efnahagslegu tilliti. Fyrstu
árin var verðbólga enn fyrir
hendi sem hækkaöi tilkostnað
heimilanna. Það kom auðvitaö
þyngst niöur á þeim sem lægstar
tekjurnar höfðu. Það sem vantar
til að þjóðarsáttin standist er þess
vegna að þeir lægst launuðu fái
einhverjar launahækkanir um-
fram aðra í þjóðfélaginu. Ef það
gengur ekki upp, t.d. með næstu
samningum, þá er hún brostin."
Þórarinn V. Þórarinsson,
forma&ur Vinnuveitendasam-
bands íslands:
„Forsendur hennar halda af því
að markmiöið heldur. Þaö hefur
ekkert gerst sem gefur tilefni til
að víkja frá því markmiði að við-
halda stöðugleika og skapa skil-
yrði fyrir hagvöxt og fjölgun
starfa. Um það er enn full þjóðar-
sátt, hvað sem öllum deilum líð-
ur um hvernig reikna eigi út
launabreytingar á hinum ýmsu
mörkuöum. Umræðan um
launaþróun að undanförnu gefur
helst tilefni til ab skoða þær ab-
ferðir sem menn nota við kjara-
rannsóknir. Þaö er að sýna sig,
sem við sögöum margir þegar
launavísitalan var innleidd, að
hún er ónothæfur mælikvarði."
Úthafskarfaveibarnar:
Aldrei gengib betur
Nokkub hefur dregib úr úthaf-
skarfavei&i íslenskra skipa á
Reykjaneshryggnum eftir
mokvei&i þar á li&num misser-
um. Heildarveiöi skipanna frá
því um miðjan mars nemur
um 30 þúsund tonnum og hef-
ur úthafskarfaafli þeirra aldrei
verib meiri.
Einhver skip munu vera hætt
veiðum og m.a. mun aöeins eitt
skipa Granda hf., Snorri Sturlu-
son, halda áfram úthafskarfa-
veiðum á meban bæði Örfirisey
og Þerney fara á grálúðu að sögn
Sigurbjörns Svavarssonar, út-
gerðarstjóra fyrirtækisins. Hann
segir ab afurðaverð hafi verið
nokkuð stöðugt og lítið um verð-
sveiflur á mörkubum.
íslendingar hófu veiðar á úthaf-
skarfa árið 1989 og var afli lands-
manna um 3.800 tonn þaö ár.
Aflinn hefur hinsvegar verið að
aukast ár frá ári og 1990 veiddu
landsmenn 4.500 tonn af úthaf-
skarfa, 8.900 tonn 1991, 16 þús-
und tonn 1992 og tæp 23 þús-
und tonn í fyrra.
í skýrslu Hafrannsóknastofnun-
ar um nytjastofna sjávar og afla-
horfur á næsta fiskveiöiári er ætl-
að að stofnstærð úthafskarfa-
stofnsins sé um 1,9 miljón tonn
og því ætti ab takmarka veiðarn-
ar við 150 þúsund tonna ársafla.
Hinsvegar hefur ekki enn verib
samib um úthafskarfaveiðarnar
sem aðallega eru stundaðar á
hinum alþjóðlega hluta Græn-
landshafs og nærliggjandi svæð-
um, en einnig að hluta til í lög-
sögu Grænlands og íslands.
Aður en íslendingar hófu þessar
veiðar árið 1989 höfðu Sovét-
menn, A- Þjóbverjar, Pólverjar
og Búlgarar stundað þær frá ár-
inu 1982. Eftir hrun Sovétríkj-
anna og A-Þjóðverja hafa fyrrum
ríki Sovétríkanna stóraukib
sóknina á nýjan leik s.s. Rúss-
land, Lettland og Eistland.
Sömuleiðis hafa Þjóðverjar hafið
veiðar að nýju og á undanförn-
um tveimur árum hafa bæði
Norbmenn og Færeyingar aukið
sókn í úthafskarfann.
Mest veiddist af úthafskarfa ár-
iö 1986, eða 105 þúsund tonn.
Næstu tvö ár á eftir var aflinn
um 90 þúsund tonn en vegna
minni sóknar minnkaði aflinn í
38 þúsund tonn árið 1989 og ár-
ið 1991 var aflinn aöeins 25 þús-
und tonn. Aflinn jókst síban aft-
ur árið 1992 í tæp 60 þúsund
tonn og í fyrra veiddust alls 87
þúsund tonn af úthafskarfa. ■
Hollandsdrottning veröur tvo daga í opinberri heim-
sókn og síöan aöra tvo í einkaheimsókn á Noröur-
og Austurlandi:
Lítur bæ&i mann-
anna listir og
náttúruna
„Beatrix af Gubs náb, Drottningin af Hollandi, Prinsessa af Orange-
Nassau," o.s.frv. o.s.frv. Þannig er nafn hennar ritab íopinberum skjölum.
ísland nálgast a& vera 40.
Iandib sem Beatrix Hollands-
drottning hefur sótt heim, en
hún kemur á morgun í opin-
bera heimsókn til íslands
ásamt manni sínum, Claus
prins. Beatrix hefur veriö afar
víbförul alla tí&.
Sem ríkisarfi heimsótti hún á
þriðja tug þjóðlanda í öllum
heimsálfum og frá því að hún
tók við konungdómi árib 1980
hafa bæst við meira en tuttugu
opinberar heimsóknir, meðal
annars til hinna Norðurland-
anna; Danmerkur, Noregs og
Svíþjóbar. í fylgd með Hollands-
drottningu hingab til lands er
Dr. Pieter Hendrik Kooijmans
utanríkisrábherra og ýmsir
embættismenn hirðar og utan-
ríkisráðuneytis.
Einkaflugvél Hollandsdrottn-
ingar lendir á Reykjavíkurflug-
velli kl. 11.00 ab morgni 30.
júní og að móttökuathöfn lok-
inni halda þau Beatrix og Claus
til Hótel Sögu, þar sem þau búa
í íslandsheimsókninni. Eftir há-
degisverð að Bessastöðum
heimsækja þau Ámasafn, Lista-
safn íslands, Kjarvalsstaöi og
hitta borgarstjóra í Rábhúsi
Reykjavíkur. Deginum lýkur
með kvöldveröarveislu í boði
forseta íslands í Súlnasal.
Á föstudagsinorgun verður ek-
ið til Þingvalla og síðar til Nesja-
valla, eftir vibkomu og gróður-
setningu í Vinaskógi. Síðdegis er
áætluð ferð til Vestmannaeyja
þar sem m.a. verður komið við í
Fiskvinnslunni. Opinberu
heimsókninni lýkur meb því að
Hollandsdrottning og Claus
prins efna til móttöku og tón-
leika í Borgarleikhúsinu. Næstu
tvo daga, 2. og 3. júlí, ætla þau
hins vegar að ferðast um Norð-
ur- og Austurland í einkaheim-
sókn.
Beatrix Vilhelmina Armgard
fæddist 31. janúar 1938, elst
þriggja dætra Júlíönu, sem varð
Hollandsdrottning 1948, og
Bernhards prins. Við átján ára
aldur (1956) fékk Beatrix sæti í
ríkisráðinu, samkvæmt ákvæð-
um hollensku stjórnarskrárinn-
ar. Það sama ár innritaöist hún í
Háskólann í Leiden, þar sem
hún las fjölda greina, m.a. þjóð-
félagsfræ&i, hagfræöi, stjórn-
málasögu og lög.
Hún lauk kandidatsprófi í lög-
um sumariö 1959 og doktors-
prófi sumariö 1961.
Hollensku konungshjónin til-
kynntu um trúlofun Beatrix
dóttur sinnar og þýsks dipló-
mats Claus von Amsbert í júní
1965. Samkvæmt stjórnar-
skránni þurftu báðar deildir hol-
lenska þingsins að samþykkja
ráðahaginn. Brúðkaupib var
haldib í mars 1966. Á næstu
þrem árum fæddust Beatrix og
Claus þrír synir, krónprinsinn
Willem-Alexander 1967, Johan
Friso 1968 og Constantijn
Chrustif 1969. Hollendingar,
sem ekki hafa átt kóng á aðra
öld, hafa sumir á orði ab það sé
ánægjuleg tilbreyting ab eiga í
vændum a& eignast kóng á ný.
Það þótti bera glögglega vitni
um einlægan áhuga Beatrix á
velferöarmálum að hún skyldi
gefa alla fjárupphæðina sem
þjóbin gaf þeim Claus í brúbar-
gjöf til slíkra mála, ab hluta til
foreldrasamtaka fatlaðra barna
og að hluta til kaupa á lækn-
ingatækjum í spítalaskip hol-
lenska Rauða krossins.
Júlíana drottning afsalaöi dótt-
ur sinni krúnunni árið 1980.
Sem þjóðhöfðingi fylgist hún
grannt með aðgerðum stjórn-
valda. í hásætisræðu sinni, við
þingsetningu í september ár
„Þess hefur ekki oröi& vart á
þessari stundu a& gengislækk-
un bandaríkjadals hafi dregib
úr feröum Bandaríkjamanna
hingab til lands," segir Magn-
ús Oddsson fer&amálastjóri,
„..enda koma áhrif af gengis-
breytingum ekki fram um
lei&. Ef þessi lækkun er hins
vegar til frambú&ar má búast
vi& a& hún segi til sín me&
haustinu, á sama hátt og var&
1992. Þá lækka&i gengi
hvert, lýsir hún helstu þáttum
stjórnarstefnunnar fyrir kom-
andi ár. S.l. haust voru aðgerðir
gegn vaxandi atvinnuleysi, m.a.
„þjóðarsátt" um engar kaup-
hækkanir og aukin áhersla á op-
inberar fjárfestingar meðal meg-
inmála. Og einnig aögeröir til
aö draga úr sviksamlegri mis-
notkun á félagslegri aðstoð og
til að sporna við hraövaxandi
glæpum í landinu.
bandaríkjadals verulega og
þaö sag&i til sín um haustib."
Þeir bandarísku ferðamenn
sem leggja leið sína hingað til
lands eru um 20% allra erlendra
ferbamanna og hefur svo verið
um árabil.
Um fjölda erlendra ferða-
manna á þessu sumri er of
snemmt að spá, að sögn ferða-
málastjóra, en um miðjan júlí
ættu línur aö vera farnar að
skýrast í því efni.
Sagt er að Beatrix Hollands-
drottning hafi mikinn áhuga
fyrir höggmyndum, málaralist,
leiklist og ballett og sæki sýn-
ingar reglulega. Hún hafi veriö
áhugasöm hestakona á unga-
aldri. Á seinni árum hafi áhugi
hennar aukist á siglingum, auk
þess sem hún hafi gaman af ab
bregða sér á skauta, í sund, í
tennis og síðast en ekki síst á
skíði. ■
Margrét Hauksdóttir hjá Flug-
leiöum segir að greinilega megi
merkja aukna eftirspurn eftir
ferðum frá Íslandi vestur um
haf. Þó telur hún að ekki megi
tengja hana lækkun bandaríkja-
dals. Gengislækkunin sé of lítil
til aö hafa slík áhrif, en fremur
megi ætla að lækkun fargjalda
til Bandaríkjanna á undanförn-
um misserum hafi oröið til aö
efla áhuga á ferðum þangað.
Magnús Oddsson feröamálastjóri um áhrif gengislœkkunar á ferba-
mannaibnabinn:
Engin áhrif enn