Tíminn - 01.09.1994, Blaðsíða 16

Vebrlb í dag (Byggt á spá Veburstofu kl. 16.30 í gær)
• Suburland til Vestfjarba og Subvesturmib tll Vestfjarbamiba:
Allhvöss subaustanátt og riqníng í fyrstu en heldur hægari sunnan
og subvestanátt meb kvöldinu.
• Strandir og Norburland vestra og Norbvesturmib: Vaxandi
sunnanátt. Allnvasst og rigning.
• Norburland eystra til Austfjarba og Norbausturmib til Aust-
fjarbamiba: Vaxandi sunnanátt. Víba stinningskaldi og rigning síb-
degis.
• Subausturland og Subausturmib: Sunnan stinningkaldi og
rigning síbdegis, fyrst vestan til.
Guömundur Baldursson loödýrabóndi:
„Dýrin drepast ef
bankarnir lána
ekki meira"
„Ég ætla mönnum ekki svo illt
ab þeir leysi ekki þetta mál og
ab vib lobdýrabændur fáum
eblileg afurbalánavibskipti.
Þab er lokab á ab ég og fleiri
bændur fáum fóbur frá Fóbur-
stöb Suburlands frá og meb
morgundeginum, 1. september.
Gerist ekkert í málinu og ef
fóbur hættir ab berast til okkar
drepast hvoiparnir á fáum dög-
um."
Þetta segir Gubmundur Baldurs-
son, lobadýrabóndi á Kirkjuferju
í Ölfusi, í samtali vib Tímann.
Málefni lobdýraræktar á Subur-
landi hafa verib í umræbunni
síbustu daga vegna tveggja sam-
hangandi mála. Fóburstöb Sub-
urlands, sem framleibir fóbur fyr-
ir lobdýrabændur á Suburlandi,
er í greibslustöbvun og hefur ver-
ib þab sl. mánubi. Vegna
greibslustöbvunarinnar er ekki
heimilt ab auka vib skuldir fóbur-
stöbvarinnar. Gjalddagi fyrir
móttekib fóbur í júlí var um
mibjan ágúst og eindagi í gær.
Þeir sem enn hafa ekki stabib skil
á þessum skuldum sínum fá því
ekki fóbur frá og meb deginum í
dag, 1. september. Fjárhagsvand-
ræbi þessara bænda stafa ab sögn
þeirra sjálfra af þeirri ástæbu ab
tregba hefur verib á hækkun af-
urbalána til þeirra. Forsvarsmenn
Fóburstöbvar Suburlands, Stétt-
arsambands bænda og banka
áttu í gær fund þar sem rætt var
um afurbalánamálib. Engin nib-
urstaba var þó komin þegar geng-
ib var frá þessari grein í prentun,
síbdegis í gær.
Vilja afurbalán í sam-
ræmi viö skinnaverb
Síbustu misseri hefur hagur lob-
dýrabænda verib ab vænkast í
samræmi vib hækkandi skinna-
verb. Gubmundur Baldursson á
Kirkjuferju, sem er alfarib meb
minkarækt, segir ab lægst hafi
verb á minnkaskinnum verib í
kringum árib 1989, allt nibur fyr-
ir 1.000 kr per. skinn. Síban hafi
Lækkun
Ársreikningar þeirra 786 fyr-
irtækja sem Þjóbhagsstofnun
hefur haft til úrvinnslu sýna
ab laun og launatengd gjöld
þeirra lækkubu úr 23,6% af
tekjum árib 1992 nibur í
22,5% á síbasta ári. Saman-
lögb heildarvelta allra þessara
fyrirtækja jókst um 4,5% milli
ára, eba úr 239 milljörbum í
250 milljarba króna. Launa-
kostnabur þeirra lækkabi
samt um 220 milljónir.
Ef hlutfall launakostnabar
hefbi hins vegar verib þab sama
í fyrra og árib ábur (23,6) hefbu
þessi 786 fyrútæld þurft ab
þab hækkab, skref fyrir skref, og
sé nú komib í 1.600 kr. stykkib.
Út á hvert minnkaskinn fást 660
kr. í afurbalán. Verb á refaskinn-
um hefur sömuleibis verib ab
hækka og er nú komib í 6.000 kr.
Afurbalán á hvert refaskinn eru
1975 kr.
í samræmi vib hib hækkandi
skinnaverb hefur þab verib ósk
bændanna ab bankar veiti hærri
afurbalán á hvert skinn, en þau
eru enn svipub og þegar skinnaa-
verb fór hvab lægst. Benda bænd-
urnir á ab slíkt sé áhættulítib fyr-
ir bankana. Þeir eigi veb í skinn-
unum og eblilegt sé ab lána
meira út á þau eftir því sem verb
þeirra hækki og vebhæfni aukist.
Þessar óskir bændanna hafi hins
vegar ekki orbib ab veruleika.
Hvolpunum er slátrab í nóvem-
ber og eftir áramót eru skinnin
selt á markabi. Fljótlega eftir þab
koma tekjurnar. Þannig er í raun
og veru abeins verib ab fara fram
á fárra mánaba fyrirgreibslu.
Skiýtiö ab fá ekki
fyrirgreiöslu
Um síbustu áramót var nibur-
greibsla fóburs til lobadýrabænda
lækkub úr um 8 kr. í um 3 kr.
Kom þessi niburgreibsla úr Fram-
leibnisjóbi landbúnabarins.
„Þetta var lækkun um meira en
helming. í sjálfu sér fannst mér
hún ekki óeblileg. Þab er mín lífs-
skobun ab menn eigi ab standa á
eigin fótum. Afurbalánakerfib á
ab duga okkur. Hins vegar finnst
mér þab skrýtib ab okkur sé ekki
veitt eblileg fyrirgreibsla eins og
bönkunum ber eiginlega skylda
ab veita," segir Gubmundur.
Gubmundur Baldursson segir ab
í dag sé staban í lobdýraræktinni
þannig ab hún sé farin ab standa
undir sér og þab ætti ab geta
skapab þeim sem þraukab hafa
vibunandi afkomu. „Framleibslu-
verb á hverju minkaskinni er um
1.000 krónur en markabsverb um
1.600 kr. Reyndar þarf ab greiba
talsvert af þessum mismun, en
milli ára
greiba 2.750 milljónum króna
meira í laun og tengd gjöld á
síbasta ári, en fram kom í árs-
reikningum þeirra.
Hvort þessi launalækkun hefur
orbib vegna kauplækkunar í
þessum fyrritækjum ellegar
fækkunar starfsmanna, eba
samblandi af þessu tvennu,
verbur hins vegar ekki lesib úr
fyrirliggjandi töluin. Þegar litib
er til þess ab þessi 786 fyrirtæki
er meb um þribjung af heildar-
veltu fyrirtækja í landinu má
álykta ab þau gefi góba mynd af
þróuninni á vinnumarkabin-
um. ■
eins og staban er í dag ætti þetta
ab fara ab geti stabib undir sér.
Staban væri gób ef um 2.000 kr.
fengjust fyrir hvert skinn. Þab
væri því hart ef skammsýni
nokkurra manna myndi eybi-
leggja þennan atvinnuveg," segir
hann.
Þegar blabamabur ræddi vib
Gubmund í gær var þó alls ekkert
þungt í honum hljóbib. Hann
var bjartsýnn á ab málib myndi
leysast, afurbalán fengjust og
fóbur héldi áfram ab berast til
sín. „Ef bankarnir lána okkur
ekki eru þeir ab eybileggja fyrir
sjálfum sér. Þeir eru ab eybileggja
þau veb sem þeir eiga í skinnun-
um, því dýrin drepast á örfáum
dögum. Þab verbur ab hugsa mál-
ib til enda," sagbi Gubmundur
Baldursson.
-SBS, Selfossi
s >
LIU gagnrynir sjávarútvegsrábuneytiö fyrir aö telja mönnum trú um aö
kvótaskeröingin sé minni en hún raunverulega er á nýju fiskveiöiári:
„Ef bankarnir lána okkur ekki, eybileggja þeir veb sem þeir eiga í skinnun-
um, þvídýrin drepast á örfáum dögum. Tímamynd sigurbur Bogi
Hriktir í rekstri
margra útgerba
Kristján Ragnarsson, formab-
ur LIÚ, segir ab útvegsmönn-
um lítist illa á fiskveibiárib
sem byrjabi í dag, 1. septem-
ber, enda um mikla skerb-
ingu ab ræba á veibiheimild-
um, eba um 11- 12%. Þá
gagnrýnir hann sjávarútvegs-
rábuneytib fyrir ab telja
mönnum trú um ab enginn
verbi fyrir meiri kvótaskerb-
ingu á milli ára en sem nem-
ur 6,4%
Hann telur jafnframt ekki
ólíklegt ab einhver fækkun
verbi í röbum útvegsmanna og
fleiri skip verbi úrelt, þótt
menn séu einatt ekki fúsir til ab
láta lífsstarfib af hendi. Rekstur
báta á hefbbundnum veibum
gangi ekki upp og eins muni
fiskveibiárib verba erfitt hjá
þeim ísfisktogurum sem eiga
nær allt sitt undir þorskveib-
um. Þá eigi hefbbundna út-
gerbarmunstrib, togari —
frystihús, mjög í vök ab verjast.
Hinsvegar muni þeim farnast
betur sem möguleika hafa á
breytilegum rekstri í sjávarút-
vegi.
Formabur LÍÚ telur ab vegna
minnkandi veibiheimilda sé
brýnt ab finna leibir til ab
menn geti lifab þetta af í þeirri
von ab ástandib muni batna.
Þar sem ekki sé vibbúib ab
menn geti bjargab sér mikib á
veibum á utankvótategundum
telur hann ab skuldbreyta þurfi
lánum svo menn eigi fjárhags-
lega möguleika til ab komast
yfir þessa tímabundnu erfib-
leika.
En hvab finnst Kristjáni um
þab sem stjórnarmanni í Fisk-
veibasjóbi: „Hann segir alltaf
allt gott um þab. Fiskveibasjób-
ur lifir ekki ef hann hefur enga
kúnna." En hvab finnst hon-
um sem stjórnarformanni ís-
landsbanka? „Meb sama hætti.
Þab verbur ab sýna lipurb á öll-
um svibum í samskiptum í
þessum efnum," segir Kristján
Ragnarsson.
Þá gagnrýna útvegsmenn sjáv-
arútvegsrábuneytib harblega
og telja þab hafa ranglega sagt
frá því hver hin raunverulega
kvótaskerbing sé. í rábuneyt-
inu mun vera fullyrt ab enginn
verbi fyrir meiri skerbingu en
sem nemur 6,4% úthlutabs
aflamarks í þorskígildum þegar
hún er í reynd nær tvöfalt
meiri, eba 11-12% ab mati LÍÚ.
„Þeir taka Hagræbingarsjób-
inn meb úthlutuninni í ár og
bera þab saman vib úthlutun-
ina án hans í fyrra," segir Krist-
ján. Hann segir ab þessi vinnu-
brögb séu meira en lítib ab-
finnsluverb og meb þeim sé
verib ab fela fyrir mönnum
hver hin raunverulega skerbing
aflaheimilda sé. En aflaheim-
ildir Hagræöingarsjóbs eru 12
þúsund þorskígildistonn, eöa
sem nemur 18 þúsund tonnum
upp úr sjó meö breytilegum
fisktegundum.
Leyfilegur heildarafli í þorski á
nýju fiskveiöiári er sem kunn-
ugt er aöeins 155 þúsund tonn
og hefur kvótinn aldrei verib
minni frá því ab kvótakerfiö
var tekiö upp fyrir um áratug.
Aö teknu tilliti til línutvöföld-
unar, aflaheimilda Hagræbing-
arsjóbs og afla krókabáta,
komu til skiptanna abeins tæp
113 þúsund tonn af þorski. ■
Hagblikk hf.
Kristján P. Ingimundarson
S: 91-642211 Fax: 91-642213
VÉLAR OG VERKFÆRI
TIL ÞAKLAGNA
LOFrBLÁSARAR
RÖR OG FITTINGS